Չարժե՞ դատարանները վերացնել, եթե միայն հավ գողացողին են դատելու

ՀՀ նորանշանակ վարչապետ Կարեն Կարապետյանը կառավարության վերջին նիստում սենսացիոն հայտարարություն արեց գործադիրում գոյություն ունեցած գողություն երեւույթի մասին:

Անսպասելին ու զարմանալին այստեղ ոչ թե պետական միջոցները մսխելու մասին տեղեկությունն էր, ինչի հարցում թերեւս ոչ ոք կասկած էլ չուներ, այլ այդ ամենը Կարեն Կարապետյանի շուրթերից լսելը` մանավանդ իմանալով իր նախորդների չարաշահումները բացահայտելու ու բարձրաձայնելու վերաբերյալ նրա մերժողական մոտեցումը: Դիմելով նախարարներին եւ խոսելով պետական ապարատում գործուղումների տոմսերի գնման մասին, վարչապետն ասել էր. «Մենք բավականին բարդ մեխանիզմներ ենք ընտրելու, որպեսզի պրիմիտիվ գողությունը վերացնենք: Ձեր համակարգերում պիտի այդ ամեն ինչը բերեք կարգի... Ինձ որ պատմում են՝ ինչ սխեմաներ են կիրառվում, ուղղակի ֆանտազիա է: Եթե էդ մարդիկ էդ խելքն օգտագործեին մեկ այլ տեղ, հաստատ էֆեկտը շատ ավելի լավը կլիներ»:

Բայց շուտով էլ հասկանալի դարձավ, որ պատիժների սպասելն անիմաստ է, եւ որ այս անգամ էլ գործը հայտարարություններից այն կողմ չի անցնելու: Կարեն Կարապետյանի «բացահայտումից» ժամեր անց՝ Հանրապետական կուսակցության գործադիր մարմնի նիստից հետո հրապարակվեց իշխանությունների մոտեցումները պետական համակարգում թույլ տրված չարաշահումներին հետամուտ լինելու եւ դատ ու դատաստանի աննպատակահարմարության վերաբերյալ՝ նախընտրելով դա թողնել «վերեւում գտնվող դատավորին»: Իսկ իշխանությունների սկզբունքը` չանդրադառնալ, չկենտրոնանալ անցած-գնացած չարաշահումների վրա, առաջ նայել եւ հետագայում, իբր, ապահովել առավել արդյունավետ կառավարում, նորություն չէ:

Հանրապետական կուսակցության ներկայացուցիչ, Ազգային ժողովի պետական-իրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Հովհաննես Սահակյանին երեկ հարցրինք` միգուցե դատարանի ինստիտուտն առհասարակ արժե՞ վերացնել: Արդյունքում էլ ե՛ւ կոռուպցիոն երեւույթներն էապես կկրճատվեն (այդ համակարգում եղածի չափով), ե՛ւ բյուջեի միջոցները զուր տեղը չեն վատնվի համակարգը պահելու վրա:

- Ասեմ հետեւյալը. եթե նկատի ունեք զուտ որպես քրեական օրենսգրքի համապատասխան հոդված, որը վերաբերում է գողությանը, այնտեղ կա իր համապատասխան ձեւակերպումը: Դա այլ խնդիր է, կան իրավապահ մարմիններ:

Ես կարծում եմ` այստեղ խոսքը չարաշահումների մասին է, եւ խնդիրը վերաբերում է նրան, որ մենք բոլորս աշխատենք այդ չարաշահումների դեմ, որպեսզի դրանք վերանան, քչանան, կրճատվեն: Եվ այնտեղ նաեւ վարչապետը խոսել էր ավիատոմսերի գողության այդ սխեմաների մասին` գնումների հետ կապված, որոնք շատ պրիմիտիվ ու փոքր բաներ են: Ոչ թե փոքր են գումարի, այլ ամոթալի լինելու առումով: Եվ խնդիրը հետեւյալն է, որ այդ մանր երեւույթները նույնիսկ ամոթ են եւ պետք է վերանան: Վարչապետի հայտարարությունը պետք է դիտարկել այդ չարաշահումների դեմ պայքարի առումով, եւ այդ չարաշահումների դեմ պայքարի հետ կապված՝ միշտ բոլոր կառավարությունները, վարչապետները, մենք` պատգամավորներս, խոսել ենք: Այստեղ խնդիրը պետք է դիտարկել հետեւյալ տեսանկյունից, թե ինչ մեխանիզմներ կներդրվի, որպեսզի առավել արդյունավետ դրանց դեմ պայքարենք եւ ունենանք արդյունք: Դրա մասին է նաեւ խոսքը, որ մենք պետք է այնպիսի մեխանիզմներ ներդնենք, որ այդ չարաշահումները, այդ ամոթալի, ոչ գումարի առումով մանր գողությունները վերանան, որովհետեւ իսկապես ամոթ է, երբ դա տեղ է գտնում չինովնիկի մտածելակերպի, հոգեբանության, աշխատաոճի մեջ: Այդ չինովնիկների մոտից կա՛մ դա պետք է մաքրել, կա՛մ փոխել (նրանց):

- Պարոն Սահակյան, ասում եք` մանր գողություն: Այդ տրամաբանությամբ ինչո՞ւ, օրինակ, հավ գողացողի դատաստանի գործը եւս չվերապահել միայն «վերեւի դատավորին»:

- Ես իմ խոսքի մեջ ուղիղ 20 անգամ նշեցի, որ մանր գողությունը նյութական, փողի չափի առումով չէ, իր դրսեւորման առումով մանր է: Դա վատ դրսեւորում է: Խոսքն այն մասին չէ` այդ գողությունը 10 դրամի է, 20 դրամի, թե 2 հազար դրամի: Այդ դրսեւորումը ճղճիմ է, փոքր է:

- Այո, բայց ճղճիմ լինելուց բացի երկրին նյութական վնաս է հասցվել:

- Դրա համար ես նշեցի, որ եթե «Քրեական օրենսգրքի» համապատասխան հոդվածով սահմանված գողության դասակարգումն ենք մենք անում, այնտեղ տրված է՝ որ գողությունն է փոքր չափի, միջին չափի, մեծ չափի: Վարչապետի հայտարարության մեջ պետք է տեսնել այդ չարաշահումների դեմ պայքարը:

- Չարաշահումները նույնպես քրեորեն պատժելի են. քրեական օրենսգրքում պաշտոնեական դիրքի չարաշահում ձեւակերպումը կա:

- Բնականաբար: Միանշանակ ճիշտ եք: Եթե կան այդ փաստերը, ապա անպայման դրանց հետ կապված՝ պետք է լինի նաեւ իրավական պատասխանատվությունը: Այդ հայտարարությունը բոլորը լսել են, այդ թվում՝ նաեւ իրավապահները: Եթե կան նման փաստեր, դրանք նաեւ պատկան մարմինների պաշտոնյաների ձեռքին պետք է լինեն:

Հ.Գ. ՀՀ գլխավոր դատախազությունից երեկ փորձում էինք հետաքրքրվել, թե «պրիմիտիվ գողության» մասին վարչապետ Կարեն Կարապետյանի հայտարարությունը գրավե՞լ է իրենց ուշադրությունը եւ որեւէ ընթացք տրվելո՞ւ է դրան: Ողջ օրվա ընթացքում, սակայն, հեռախոսակապ հաստատել մեզ չհաջողվեց: