Կեղծված դեղերի մասին. որքանով են դրանք տարածված եւ որքանով է խնդիրը լուրջ

ՀՀ կառավարության վերջին նիստում վարչապետ Կարեն Կարապետյանը առողջապահության նախարար Լեւոն Ալթունյանին մի շարք հանձնարարականներ տվեց դեղերի շուկայի վերաբերյալ:

«Հաշվի առնելով, որ կեղծված եւ նմանակված, կոնտրաֆակտ դեղերի շրջանառությունը բացասական ազդեցություն կարող է ունենալ հանրապետությունում դեղագործության ճյուղի զարգացման եւ շուկայում մրցակցային հարաբերությունների վրա՝ Կարեն Կարապետյանը հանձնարարել է ՀՀ առողջապահության նախարարին երկշաբաթյա ժամկետում իրականացնել դեղերի շուկայի ուսումնասիրություն, իրավական կարգավորումների վերլուծություն եւ կառավարության աշխատակազմ ներկայացնել արդյունքների վերաբերյալ տեղեկատվություն՝ կցելով անհրաժեշտ քայլերի իրականացման ժամանակացույցը»,- կարդում ենք կառավարության նշված նիստի վերաբերյալ պաշտոնական հաղորդագրության մեջ:

Նախ նկատենք, որ կեղծված դեղերի խնդիրը վարչապետին առաջին հերթին մտահոգում է փաստորեն ոչ թե մարդկանց առողջության տեսանկյունից, այլ միայն դեղագործության ու մրցակցության: Նաեւ անդրադառնանք նախարար Ալթունյանի մինչ այդ տված հարցազրույցներից մեկին, որտեղ նա վստահեցնում է, թե Հայաստանում կեղծված դեղերի արտադրության ծավալները մոտենում են զրոյի:

«Ես այդպիսի տեղեկություն չունեմ, որ երբեւիցե բացահայտվել է մի արտադրամաս, որտեղ կեղծել են դեղեր արդյունաբերական մասշտաբներով»,- հավելել է առողջապահության նախարարը:  

Այս երկու մեջբերումները համադրելով` կարելի է եզրակացնել, որ հայաստանյան շուկայում կան կեղծված դեղեր, որոնք, սակայն ոչ թե տեղում են արտադրվում, այլ ներմուծվում են: Ընդ որում, եթե խնդիրն առաջ է քաշվում վարչապետի մակարդակով, ուրեմն պետք է որ դա շատ լուրջ լինի եւ ընդգրկի մեծ ծավալներ:

Առողջապահության նախարարության աշխատակազմի առողջապահական պետական տեսչությունից, որի գործառույթներից մեկը վերաբերում է դեղերի եւ դեղագործական գործունեության վերահսկողությանը, տեղեկացանք, որ նույն տեսչության գոյության երեք տարիների ընթացքում հայտնաբերվել է երեք անուն կեղծված դեղ:

«Անցյալ տարի երկու անուն կեղծ դեղ է հայտնաբերվել մեկ դեղատանը: Դրանք եղել են «Ֆուրացիլին» աչքի կաթիլները եւ «Ֆուրացիլին» ականջի կաթիլները, որոնք ուղարկվել են փորձաքննության: Պարզվել է, որ նշված դեղերը մի շարք ցուցանիշներով չեն համապատասխանում սահմանված չափորոշիչներին, մասնավորապես, ստերիլության կետն է խախտված եղել, եւ նյութերն ուղարկվել են իրավապահ մարմիններին, այդ կապակցությամբ հարուցվել է քրեական գործ»,-  մեր զրույցում ասաց առողջապահական պետական տեսչության դեղերի եւ դեղագործական վերահսկողության բաժնի պետ Վահե Մինասյանը:

Ճշտող հարցին ի պատասխան նա դարձյալ, որպես կեղծվածության ցուցիչ, միայն ստերիլության անհամապատասխանությունը շեշտեց: Իսկ թե նշված դեղերն ինչ վնաս են հասցրել դրանք օգտագործողների առողջությանը, տեսչությանը հատնի չէ: Վահե Մինասյանն ասաց, որ օրինակ աչքի կաթիլները կարող էին հանգեցնել տեսողական օրգանի ախտահարման:  

«Ֆուրացիլին»-ներն արտադրվել են Հայաստանում: Դրանով զբաղվել է «Քիմտեխ» գիտահետազոտական ընկերությունը: Ի դեպ, վերջինս, ըստ Մինասյանի, նման գործունեությամբ զբաղվելու ժամանակ արդեն չի ունեցել համապատասխան լիցենզիա, որն ինչ-ինչ պատճառներով դադարեցված է եղել իր իսկ դիմումի  համաձայն:

Երրորդ դեղը, որը դասվում է կեղծվածների շարքը, «Ոսկե աստղ» բալզամն է: Այն ներմուծվել է Հայաստան: «Դեղարտադրող վիետնամական ընկերությունը դիմել էր առողջապահության նախարարություն, որ իր կողմից արտադրված դեղի կեղծված տարբերակը շուկայում կա: Ահազանգի հետեւից գնացել ենք եւ երեք դեղատներում հայտնաբերելով կեղծված տարբերակները` այդ նյութերը նույնպես փոխանցել ենք իրավապահ մարմիներին»,- շարունակեց առողջապահական տեսչության պաշտոնյան: 

Վերոնշյալ պատկերից թերեւս կարելի է եզրակացնել, որ վարչապետի մտահոգության դրսեւորումը կա՛մ փոքր-ինչ չափազանցված է, կա՛մ կեղծ դեղերը հեղեղել են մեր շուկան, սակայն տեսչությունը թերանում է դրանք բացահայտելու գործում:

Վահե Մինասյանը կարծիք հայտնեց, որ կեղծված դեղերի առկայությունը հայաստանյան շուկայում չի կրում համատարած բնույթ ու իրենից չի ներկայացնում մեծ խնդիր: Հիմնական բարդությունն, ըստ նրա, կապված է չգրանցված դեղերի հետ, որի ներթափանցման ռիսկը մեծանում է ԵԱՏՄ անդամակցությամբ պայմանավորված:

«Վտանգն ավելի շատ կարող է լինել ներմուծման առումով, քանի որ եթե ներմուծման ընթացակարգերը հեշտացված են, դա կարող է նպաստել, որ մեր շուկա ներթափանցեն կեղծ դեղեր»,- ասաց պաշտոնյան` մանրամասնելով, որ մաքսային հսկողություն չլինելու պատճառով արդեն իսկ արձանագրվել են դեպքեր, երբ Ռուսաստանից կամ Բելառուսից մեր շուկայում են հայտնվել չգրանցված դեղեր` առանց փորձաքննության:

Նշենք, որ վերջին տարիներին կառավարությունը կասեցրել էր տեսչական ստուգումները: Դրանից հետո առողջապահական տեսչությունը վերահսկողական գործառույթն իրականացրել է վարչական վարույթների միջոցով: Ինչ վերաբերում է դեղերի շուկայում ուսումնասիրություն իրականացնելու՝ վարչապետի հանձնարարականին, Վահե Մինասյանն ասաց. «Ներկա պահին գրություն է ուղարկվել կառավարություն, որպեսզի լինի հանձնարարական, ու ստուգումները բացվեն: Արդեն ձեւավորվել են աշխատանքային խմբեր, որոնք համապատասխան հանձնարարականից հետո կիրականացնեն իմ նշած գործառույթները»: