Մենդելեեւի պարբերական աղյուսակի 150-ամյակն է․ հայտնի գիտնական Յուրի Հովհաննիսյանը Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշան ստացավ

Ֆիզիկոս, ակադեմիկոս Յուրի Հովհաննիսյանը, ում անունն է կրում քիմիական տարրերի պարբերական աղյուսակի 118-րդ տարրը, այսօր պարգեւատրվեց Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշանով:

Առիթը հոբելյանական է, այս տարի լրանում է քիմիական տարրերի պարբերական աղյուսակի հայտնագործման 150-ամյակը, որը ստեղծել է ռուս անվանի գիտնական Դմիտրի Մենդելեեւը: 2019 թվականը ՄԱԿ-ի գլխավոր ասամբլեայի կողմից հռչակվել է պարբերական համակարգի միջազգային տարի: Այս առիթով Փարիզում հունվարի 8-ից մեկնարկել են միջոցառումներ:

Հոբելյանական տարվա կապակցությամբ ԳԱԱ-ի կազմակերպված հանդիսավոր նիստի ժամանակ ողջույնի եւ շնորհավորական խոսքով հանդես եկան  ԳԱԱ նախագահ Ռադիկ Մարտիրոսյանը, Կրթության, գիտության, մշակույթի եւ սպորտի նախարար Արայիկ Հարությունյանը, ով իր խոսքում նշեց, որ 150-ամյակին նվիրված միջոցառումներ տեղի են ունենում ամբողջ աշխարհում, եւ Հայաստանը դրանից անմասն չէ,  հատկապես վերջին տարիներին:

Արայիկ Հարությունյանը կարդաց նախագահ Արմեն Սարգսյանի ուղերձը, ով այժմ գտնվում է գործուղման մեջ եւ չի կարողացել ներկա գտնվել միջոցառմանը: Խոսելով հոբելյանական տարվա մասին՝ նախագահը շեշտել էր, որ չենք կարող չնշել Հայաստանի ֆիզիկոսների, քիմիկոսների ամբողջ աշխարհում ճանաչում գտած արդյունավետ հետազոտությունները եւ ձեռքբերումները:

«Այսօրվա նիստին մասնակցում է նրանցից մեկը, մեր ժամանակակիցը, ականավոր գիտնական ակադեմիկոս, քիմիկոս Յուրի Հովհաննիսյանը, ով հսկայական ավանդ ունի գիտության, մասնավորապես միջուկային ֆիզիկայի զարգացման գործում»,- ասվում էր նախագահի ուղերձում:

Արայիկ Հարությունյանն ընդգծեց, որ գիտնականը շատ մրցանակաների է արժանացել, եւ այսօր ՀՀ կառավարությունը ուզում է բարձր գնահատել նրա վաստակը գիտության մեջ եւ հանդես է գալիս կարեւոր նախաձեռնությամբ՝ շնորհելով Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշանը:

Յուրի Հովհաննիսյանը Մենդելեեւի աղյուսակի ծանր տարրերի բացահայտման համահեղինակներից է: 2016 թվականին նրա պատվին պարբերական աղյուսակի ատոմային 118 թվի ներքո գտնվող տարրը կոչվել է «օգանեսիում» (Og)՝ հաշվի առնելով նրա ավանդը միջուկային ֆիզիկայի բնագավառում, հատկապես` գերծանր տարրերի հայտնաբերման ուղղությամբ: Ինչպես նշվեց նիստի ժամանակ, եզակի դեպք է, երբ գիտնականի կյանքի օրոք  տարրը կոչվում է նրա պատվին, նման բան շատ քչերին է հաջողվել:

«Օգանեսիում» տարրը եզրափակում է Մենդելեեւի աղյուսակի յոթերորդ պարբերությունը: Այն իներտ գազ է, սակայն դրա ֆիզիկական, քիմիական հատկությունները այդ խմբին պատկանող այլ տարրերից տարբերվում են։ Մենդելեեւի պարբերական աղյուսակը համալրած 4 տարրերի անվանումները՝ 113՝ «Nihonium», 115՝«Moscovium», 117` «Tennessine» եւ 118` «Oganesson» հաստատվեցին 2016 թվականի նոյեմբերի 28-ին՝ Տեսական եւ կիրառական քիմիայի միջազգային միության (IUPAC) կողմից:

Այսօրվա նիստի ընթացքում ելույթ ունեցավ նաեւ  Քիմիական ֆիզիկայի ինստիտուտի գիտաշխատող Սոֆյա Այդինյանը, ով 118-րդ՝ «Oganesson» տարրի մրցանակակիր է դարձել։ Մրցանակաբաշխությունն ընդգրկված է եղել  հոբելյանական 150-ամյակի միջոցառումների մեջ:

Աշխարհի 87 երկրներում Մենդելեեւի պարբերական աղյուսակի 150-ամյակին նվիրված միջոցառումները շարունակվելու են ողջ տարվա ընթացքում. կայանալու են բազում  գիտաժողովներ, նիստեր:

Պարգեւատրումից հետ Արայիկ Հարությունյանը «ֆեյսբուք» սոցիալական ցանցում գրառում էր կատարել՝ տեղադրելով իր եւ Յուրա Հովհաննիսյանի լուսանկարը: «Այսօր աշխարհահռչակ գիտնական, ակադեմիկոս Յուրի Ցոլակի Հովհաննիսյանը պարգեւատրվեց Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշանով` գիտության ոլորտում նշանակալի ներդրման համար: Մեծ պատիվ է լինել նրա կողքին, անձամբ հանձնել այս բարձր պարգեւը»,- գրել է նախարարը: