2025 թվականին Հայաստանում գիտություն գրեթե չի մնա. ԱԺ-ում քննարկվեցին գիտության ու անվտանգության խնդիրները

Այսօր ԱԺ- ում տեղի ունեցան «Գիտությունը՝ որպես անվտանգության եւ զարգացման հենասյուն» թեմայով խորհրդարանական լսումներ, որին մասնակցում էին գիտության եւ կրթության ոլորտի մի շարք ներկայացուցիչներ:

Նիստի մեկնարկին ԿԳՄՍ հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Մխիթար Հայրապետյանը նշեց, որ 44-օրյա պատերազմը խորապես մտորելու, բայց անհապաղ գործողությունների մղելու ազդակ հանդիսացավ: Նա հույս հայտնեց, որ լսելով եւ հաշվի առնելով շատերի տեսակետները ՝ հետագայում՝ ոլորտային քաղաքականություն եւ ռազմավարություն մշակելու աշխատանքներում, ընդգրկելու են նաեւ այստեղ առաջ քաշված լավագույն մոտեցումները:

«Այս ամբիոնից քանիցս հայտարարվել է, որ գիտությունը հիմքն է թե՛ անվտանգության, թե ՛առողջապահության, թե՛ տնտեսության, մի խոսքով՝ բոլոր ոլորտների. չկա մի ոլորտ, որ հնարավոր է զարգացնել առանց գիտական հիմքի: Ես իրավամբ հույս ունեմ, որ այս միջոցառման արդյունքում մենք կունենաք գաղափարների եւ մտքի ծաղկաքաղ ու դրանով կշարժվենք առաջ», - ասաց Մխիթար Հայրապետյանը:

ՀՀ բարձր  տեխնոլոգիական արդյունաբերության նախարար Հակոբ Արշակյանը՝ խոսելով անվտանգային լեզվական, մշակութային, հայագիտական, սոցոլիոգիայի եւ այլ ուղղությունների մասին՝ նշեց, որ այս դեպքում մենք գտնվում ենք խիստ ագրեսիվ միջավայրում. հարեւան պետությունները ամեն օր խեղաթյուրում են քարտեզներ, պատմություններ, եւ դա անում են կազմակերպված, միջազգային ամբողջ հանրությանը ներառելով: Այս ուղղություններով էլ ավելի շատ եւ կոորդինացված աշխատանք տանելու խնդիր կա: Խոսելով ռազմական արդյունաբերության մասին՝ նա նշեց, որ  վերջին տարիներին համարյա  2.5 անգամ ավելացել է պետբյուջեից  տրվող գումարը՝  ռազմաարդյունաբերության ուղղությունը  զարգացնելու նպատակով:

«Այստեղ մեկ շեշտադրում պետք է անեմ. մենք, այնուամենայնիվ,  հրաշքների չսպասելու պարագայում էլ, պետք է առավելագույնը ներդնենք  եւ օգտագործենք մեր գիտական ներուժը: Հասարակության մեջ հույսի, սպասումի այս հոգեբանական վիճակը երբեմն կարող է բերել մեծ խնդիրների. ուստի համբերատարորեն, բայց ուժերի գերլարումով պիտի  հասնենք իսկապես արդյունավետ, զարգացած  արդյունաբերության», - խոսքը եզրափակեց Հակոբ Արշակյանը:

ԱԺ պաշտպանության եւ անվտանգության հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Անդրանիկ Քոչարյանը, արձագանքելով ԿԳՄՍ նախարարի այն խոսքին, թե գիտական աշխարհում նման համեստ գումարների դեպքում որեւիցե հրաշքի պետք չէ սպասել, ասաց, որ ինքն անձամբ ուզում է հրաշքների սպասել, բայց ոչ թե անիրականանալի հրաշքների, այլ ձեռքից բաց թողած հրաշքների:

«Ժամանակակից պատերազմները չեն լինում առանց գիտության ներգրավման:  Այսօր կան քրեական գործեր, եւ կան մարդիկ, որոնց  անտարբերության  եւ կոռուպցիայի պատճառով մեր անվտանգության կարողությունները տկարացրել էին: Այս առումով այսուհետ մեր անելիքները պետք է լինեն անկեղծ ու հստակ: Գեղեցիկ խոսելը մի բան է, մի բան՝ ճիշտ  գործելը: Գիտությունը միշտ պետք է լինի բանակի մեջ. պաշտպանության նախարարությունը ինքը պետք է պատվերներ իջեցնի՝ անվտանգության համակարգը ավելի ամրապնդելու համար: Օրվա հրամայականն է ներդրումներ անել. դա պետք է անենք  ամեն մեկս մեր մասով: Ռազմաարդունաբերության կարողությունները պետք է վերանայենք. վաղվա պարտադրված պատերազմը կարող է լինել հեռահար պատերազմ՝ հեռահար կառավարվող: Գիտությունը այդ առումով այսօր պետք է դառնա այդ կարողությունների առաջատար ու ղեկավարող ուժը», - նշեց նա:

ՀՀ ԿԳՄՍ հարցերի մշտական հանձնաժողովի փոխնախագահ Հովհաննես Հովհաննիսյանը կարեւորեց բնագիտական ուղղության հզորացումն ու գիտնականի դերի արժեւորումը, որոնք շարժիչ ուժ են հանդիսանում մշակույթի զարգացման համար:

«Անցած տարի կարողացանք 1,5 միլիարդի չափով ավելացնել գիտության ֆինանսավորումը: Իհարկե, դա բավարար չէ: Հիմնականում դրանք ուղղվեցին թեմատիկ ֆինանսավորումներին, բայց հիմա հիմնական շեշտադրումը պետք է դնենք բնագիտական ուղղությունը զարգացնելու վրա, որը այսօր, ցավոք, այդքան գրավիչ չէ: Հաջորդ կարեւոր քայլը պետք է լինի գիտնականի՝ հասարակության էլիտա դառնալու միտումը: Արժեւորված եւ արդյունք ստեղծող գիտնականը ուժեղ պետության գրավականն է» ,- նշեց նա:

Խոսելով «Բարձրագույն կրթության եւ գիտության մասին» ՀՀ նոր օրենքի նախագծի վերաբերյալ` Հովհաննես Հովհաննիսյանը նշեց, որ իրենք ինտենսիվ աշխատում են դրա վրա:

 «Տարբեր բուհերից եկած կարծիքները հավաքվել է, հիմա նախարարության հետ  բուռն քննարկումների միջոցով փորձում ենք գտնել կոնսեսուսային տարբերակներ: Եթե նույնիսկ  առաջին ընթերցմամբ ընդունվի օրենքը, առաջինից երկրորդ ընթերցման հատվածում նույնպես պատուհան ունենք, որտեղ կարող ենք էլի փոփոխություններ անել եւ բերել ու հասցնել այն մակարդակին, որը մեծ դժգոհություն չի առաջացնի», - ասաց նա:

Գիտության պետական կոմիտեի նախագահ Սարգիս Հայոցյանը գիտության ոլորտի առաջնահերթություններից մեկը համարեց  սփյուռքի ներգրավումը:

«Մենք ունենք գիտության մեջ մասնագիտացած պրոֆեսիոնալ սփյուռք, որի ներգրավումը գիտության կոմիտեի առաջնահերթությունների մեջ է մնում, նրանք կներգրավվեն որպես խորհրդատուներ, եթե կարիք լինի, նաեւ հեռավար աշխատելու  հնարավորություն կունենան», - նշեց նա:

Հայոցյանն ավելացրեց, որ այսօր կարիք կա սփյուռքի մեր գործընկերների հետ արդեն  մշակված  ծրագրերը զարգացնելու եւ իրականացնելու: Սրանց իրագործման համար, ըստ Հայոցյանի, պահանջվում են  մի քանի գերատեսչությունների համատեղ ու կայուն եւ նաեւ՝  մի քանի տարվա քրտնաջան աշխատանք: 

Ռոբոտաշինության ինժեներ, Robomart ընկերության համահիմնադիր Տիգրան Շահվերդյանը նշեց, որ 2025 թվականին Հայաստանում գիտություն գրեթե չի մնալու։

«Գիտության վիճակը աղետալի է, քանի որ գիտական աստիճան ունեցողների մեծ մասը կենսաթոշակային տարիքի է: Եթե դրան ավելացնենք այն, որ 30 տարի մեր պետության գիտական քաղաքականությունը բերել է գիտության գրեթե վերացման,  ապա պատկերը ավելի պարզ կլինի: Անկախ Հայաստանում գրանցված խոշոր տեխնոլոգիական հաջողությունները խորհրդային տարիների ձեռքբերումն է. այսօր գիտության առաջնահերթությունը պետք է օրակարգային դառնա, պետական հստակեցումները պետք է ավելանան՝ ի նպաստ պետության զարգացման»,- ասաց Տիգրան Շահվերդյանը:

Գիտությունների ազգային ակադեմիայի տնօրեն Ռադիկ Մարտիրոսյանը ցավով նշեց, որ գիտության վերաբերյալ բնութագրումները մնացել են նույնը: Հաշվի առնելով 2020 թվի աղետալի երեւույթները, ըստ նրա, պետք է ուղղել ոչ թե սխալները, այլ պետք է փոխել մեր ամբողջ կյանքը. դա հնարավոր է միայն գիտության զարգացումով:

«Գիտության զարգացման համար անհրաժեշտ է ապահովել հետեւյալ կարեւոր գործոնները՝ առաջինը՝ անհրաժեշտ  ֆինանսավորում, երկրորդը՝ համապատասխան կադրային ներուժ, երրորդը՝ բարձր մակարդակի միջազգային համագործակցություն  եւ վերջինը՝ գիտական բարձր մակարդակին համապատասխանող պետական պատվեր», -ասաց նա:

Ռադիկ Մարտիրոսյանը առանձին-առանձին խոսեց այդ գործոնների մասին՝ մասնավորապես խոսելով գիտաշխատողների ցածր աշխատավարձերի մասին՝ սրանք համեմատության մեջ դնելով առաջադեմ երկրների ՝ մասնավորապես Ռուսաստանի, Հարավային Կորեայի, Շվեյցարիայի եւ Շվեդիայի  հետ: Երիտասարդ,  բարձր մակարդակի մասնագետներ ունենալու մեծ խնդիր կա.  երկար տարիներ ունենք լուրջ խնդիրներ բուհական, հետբուհական կրթական համակարգում:

ՀՊՏՀ ինֆորմատիկայի եւ վիճակագրության դեկան Սոս Խաչիկյանը նշեց, որ փոխհամաձայնեցված գործողությունների ակնհայտ թերացումներ կան պաշտպանական եւ կրթական, տնտեսական եւ կրթական ոլորտներում:

«Ռազմադիվանագիտական աշխատանքը կարեւոր է պատերազմի զսպման համար, ուստի անհրաժեշտ է ավելի սերտ համագործակցություն ապահովել պաշտպանական եւ կրթական գերատեսչությունների միջեւ:

Փոխհամաձայնեցված գործողությունների ակնհայտ թերացումներ, ըստ նրա, կան նաեւ տնտեսության եւ կրթության ոլորտներում: Մասնավորապես, տնտեսության այնպիսի ոլորտներ, ինչպիսիք են գյուղատնտեսությունը, հանքարդյունաբերությունը, շինարարությունը եւ այլն, ունեն նշանակալի տեսակարար կշիռ համախառն արդյունքի ձեւավորման  մեջ, սակայն այդ ոլորտները սպասարկող բարձրագույն կրթական մասնագիտությունները  տարիներ շարունակ ունեցել են եւ ունեն թափուր տեղեր, հաճախ նաեւ չեն ձեւավորվում որպես մասնագիտություն:

Ըստ էության մարդկային կապիտալի գործոնը ակնհայտ թույլ է դրսեւորված ինչպես պաշտպանական, այնպես էլ տնտեսական համակարգերում: Այդ գործոնը ուժեղացնելու նպատակով անհրաժեշտ է պետական քաղաքականությունն ուղղորդել այնպես, որ գիտելիքի հետազոտությունների եւ տեխնոլոգիաների վրա հիմնված որոշումների կայացումը դիտարկվի որպես առաջնահերթ կարեւորություն», -ասաց Սոս Խաչիկյանը:

«Ռեստարտ» կազմակերպության ներկայացուցիչ Դավիթ  Պետրոսյանը նշեց, որ պետք է խոսել նախ այն մասին, թե մինչ պատերազմը ինչը չենք արել կամ ճիշտ չենք արել:  

«Բյուջեի ավելացումը առաջնային օրակարգը չէ, որի մասին այսօր խոսեցին շատերը: Շատ հստակ պետք է գնահատական տրվի բոլոր սխալներին, պետք է վեր հանվեն թաքնված խութերը, եւ  պատժվեն  նրանք, ում պատճառով հասանք այս վիճակին. այս  մոտեցումը  պիտի լինի բոլոր բնագավառներում՝ թե ՛բուհերում, թե՛ բանակում, թե՛ամենուր: Կեղծ արժեհամակարգից պետք է խուսափենք ու վերջնականապես հաստատենք կարգուկանոն: Գումարներ հատկացնելով՝ ոչ մի հարց չի լուծվի, եթե չլինի միասնական ու պատասխանատու  մոտեցում. յուրաքանչյուրս պիտի դուրս գանք կոմֆորտ զոնաներից, եւ մեր աշխատանքին վերաբերվենք որպես առաքելություն», -ասաց նա:

Մարիամ Գեւորգյան

Տպել
2434 դիտում

Հայտնի է «Երևանի մարաթոն» ամենամյա վազքի մրցման անցկացման ժամկետը

Համեղ ու առողջ․ «Բիգ Լայֆ» ընկերության «Նարինե» արտադրանքն ու սպասվող նոր պրոդուկտը

Հայոց ցեղասպանության ժխտման և անպատժելիության մթնոլորտը հանգեցրել են աշխարհում նոր ոճրագործությունների. Շվեդիայի դեսպան

ՄՔԴ դատախազ Օկամպոն ելույթ է ունեցել Ֆրանկֆուրտի Սուրբ Պողոս եկեղեցում Ցեղասպանությանը նվիրված երեկոյին

Քննարկվել է ՀՀ-Չեխիա ռազմատեխնիկական համագործակցությունը, պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել

2-6 ժամ լույս չի լինի Երևանի և 8 մարզի բազմաթիվ հասցեներում

Մենք սգում ենք նրանց համար, ովքեր սպանվեցին Հայոց ցեղասպանության ժամանակ․ Սամանթա Փաուեր

ԱԺԲ-ի անդամները փորձել են անհնազանդության ակցիաներ անել. բերման է ենթարկվել 96 ցուցարար

Թբիլիսիում հերթական ցույցն է ընթանում՝ ընդդեմ «Օտարերկրյա գործակալների մասին» օրենքի

«Մարտական եղբայրության» անդամ Արման Պետրոսյանը կալանավորվել է

Որ որոշների լպիրշությունը կհասնի Ծիծեռնակաբերդում մանկահասակ երեխային ահաբեկել, վիրավորելուն՝ նորություն էր․ Ալեքսանյան

Ողջունում ենք Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահմանի սահմանազատման գործընթացի սկիզբը․ Պետդեպարտամենտ

Չնայած սարսափներին, որոնց բախվում է հայ ժողովուրդը, տոկունության կամքը չի կոտրվել, ես միշտ կկանգնեմ ձեր կողքին․ Ադամ Շիֆ

Ողջունում ենք ՀՀ-Ադրբեջան սահմանային սյան տեղադրումն ու գործընթացի ուշագրավ զարգացումները․ Էստոնիայի ԱԳՆ

Կլիշեներից պետք է հրաժարվել, բայց ոչ՝ պատմական իրականությունից. Քոչինյանը՝ Էրդողանի հայտարարության մասին

Եվրոպական դատարանը երբեք չի վճռել, որ Հայաստանն օկուպացրել է Լեռնային Ղարաբաղը․ Եղիշե Կիրակոսյան

Հիշում ենք և պահանջում․ Կանադայի ԱԳ նախարարը գրառումն ավարտել է հայերենով

ՄԻՊ-ը բրիտանական ԶԼՄ-ների ներկայացուցիչների հետ խոսել է մարդու իրավունքների հետ կապված խնդիրների և Տավուշի այցի մասին

Կարասինը պաշտոնական նամակ է հղել ՀՀ ԱԺ-ին՝ Ալեն Սիմոնյանի հայտարարությունների հետ կապված

ԱԺԲ-ի անդամները փորձել են անհնազանդություն անել. կան բերման ենթարկվածներ

Զգացմունքներն ու զայրույթն են համակել են ինձ այսօր․ Բուայեն հարգանքի տուրք է մատուցել Ցեղասպանության զոհերի հիշատակին

Կամո գյուղում տուն և անասնագոմ է այրվել

Պատմական ճշմարտության ճանաչումն անհրաժեշտ է մարդկության դեմ հանցագործությունների կրկնությունից խուսափելու համար․ Դենդիաս

Իսակովի պողոտայից ակցիայի մասնակից 12 անձ է բերման ենթարկվել

Ինչպես երիտթուրքերը, Ալիևը նույնպես ատելություն է տածում հայերի նկատմամբ․ Լեմկինի ինստիտուտի տնօրեն

109 տարի առաջ այս օրը սկսվեց Հայոց ցեղասպանությունը, ես դատապարտում եմ մեղավորներին․ Փայլան

Սևանում հրկիզել են «Աուդի A4»-ը. սեփականատերը ենթադրյալ հրկիզողի մասին տեղեկություններ է փոխացել իրավապահներին

Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակի անարգանքը․ Թորոսյանը՝ Ծիծեռնակաբերդում Աննա Հակոբյանի և դստեր հետ կատարվածի մասին

Մարդկանց ուղեղը մխտռում են՝ ցույց տալով, թե մարտնչող ողորմելիությունը ուժի դրսևորում է. Մեհրաբյանը՝ դրոշ այրելու մասին

Մի խումբ քաղաքացիներ փորձել են փակել Իսակովի պողոտան. կան բերման ենթարկվածներ

Սիրիայի Ժողովրդական ժողովի պատվիրակությունը հարգանքի տուրք է մատուցել Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակին

Հայոց ցեղասպանության հիշատակի օրը մտորումների և ոգեկոչման ժամանակ է, պետք է հիշենք և հարգենք․ Կանադայի վարչապետի ուղերձը

ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը լուսանկար է հրապարակել տիկնոջ՝ Աննա Հակոբյանի հետ

Սենատի Ֆրանսիա-Հայաստան բարեկամական խումբն այցելել է Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիր (լուսանկարներ)

Ադրբեջանում հանդիպել են Ալիևն ու Ղրղզստանի նախագահ Սադիր Ժապարովը․ համագործակցության վերաբերյալ փաստաթղթեր են ստորագրվել

Պաշտոնական Անկարան, խեղաթյուրելով պատմական փաստերը, ժխտել է Հայոց ցեղասպանության իրողությունը և հայտարարություն տարածել

Արարատ Միրզոյանը ՀՀ բարձրագույն ղեկավարության հետ այցելել է Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիր (լուսանկարներ)

Իմ մայրն այստեղ հաճախ էր գալիս՝ թոռան ձեռքը բռնած, իբրև իր ծնողների գերեզման, ո՛չ ծնող տեսավ, ո՛չ գերեզման․ Մանսուրյան

Բախվել են «Մերսեդես»-ը, «ՎԱԶ 2106»-ն ու տրակտորը․ պապը, տատը, նրանց դուստրն ու անչափահաս թոռները հիվանդանոցում են

Թուրքիան դեռ չի ճանաչել ցեղասպանությունը, և դա խայտառակություն է, բայց մենք հիշում ենք և չենք ների․ Ջամբասկի