Արդարադատության նախարարությունը նախաձեռնել է փաստաբանության ոլորտի բարեփոխում

«Փաստաբանության մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագծի շուրջքննարկում է կազմակերպվել Արդարադատության նախարարությունում:

Այս մասին տեղեկացնում է ՀՀ ԱՆ տեղեկատվության և հասարակայնության հետ կապերի վարչությունը:

Քննարկմանը մասնակցել են  ՀՀ Արդարադատության նախարարի տեղակալ Գրիգոր Մինասյանը,  Փաստաբանների պալատի նախագահ Սիմոն Բաբայանը և շահագրգիռ կառույցների ներկայացուցիչներ: Նախագիծը մշակվել է «Օրենսդրության զարգացման և իրավական հետազոտությունների կենտրոն» հիմնադրամի կողմից։

Քննարկման սկզբում՝  հիմնադրամի  տնօրեն Տիգրան Դադունցը ներկայացրել է  ««Փաստաբանության մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագծի վերաբերյալ  հանրային քննարկման արդյունքներով վեր հանված առաջարկությունները: Նախքան հանրային քննարկման ներկայացվելը Նախագիծը աշխատանքային կարգով շրջանառվել է Հայաստանի Հանրապետությունում գործող բոլոր փաստաբանների միջև՝  նրանց կարծիքները հավաքագրելու համար:

Նախագծում առաջարկվում են հետևյալ փոփոխությունները, որոնք բխում են 2021-2026թթ. Կառավարության ծրագրից և 2019-2023թթ. դատական և իրավական բարեփոխումների ռազմավարությունից.

.փաստաբանների պալատի ներքին կառուցվածքի վերանայում, որի շրջանակներում նախատեսվում է պալատում ձևավորել կարգապահական գործերը քննող առանձին մարմին՝ կարգապահական հանձնաժողովը,

.փաստաբանության, դրա մասնագիտական կազմավորման ապաքաղաքականացվածությունն ապահովելու նպատաակով Փաստաբանների պալատի նախագահի և խորհրդի անդամների`  իրենց կարգավիճակ քաղաքական բնույթի հայտարարություններ կատարելու համար օգտագործելու արգելքի և իրենց լիազորություններն իրականացնելիս քաղաքական զսպվածություն և չեզոքություն ցուցաբերելու պահանջի սահմանում,

.հանրային պաշտպանության շահառուների շրջանակը ընդլայնվում է դրանում ներառելով նաև՝

- օտարերկրացիներին՝ արտաքսման վերաբերյալ որոշումը բողոքարկելու գործերով,

- անձանց, ում վերաբերյալ իրականացվում է անգործունակ կամ սահմանափակ գործունակ ճանաչելու, անգործունակ ճանաչված քաղաքացուն գործունակ ճանաչելու կամ քաղաքացու գործունակության սահմանափակումները վերացնելու գործերի վարույթներով, ինչպես նաև

-տուժողներին,  եթե վերջիններս պարտադիր ժամկետային զինծառայող են կամ մինչև 16 տարեկան երեխա,

.ներդրվում են հանրային պաշտպանի գրասենյակի հաշվետվողականության և գնահատման նոր չափանիշներ, ինչը միտված է գրասենյակի ծառայությունների բարելավմանը,

.բացի հանրային պաշտպանությունից օրենսդրորեն նախատեսվում են առանձին փաստաբանների կամ փաստաբանական կազմակերպությունների, ինչպես նաև այլ անձանց կողմից կամավոր անհատույց իրավաբանական օգնության (pro bono) տրամադրման կառուցակարգեր՝ նախատեսելով նաև համապատասխան խրախուսման եղանակներ՝ նշված մշակույթը Հայաստանում զարգացնելու համար,

.վերանայվում է փաստաբանների որակավորման ընթացակարգը, որի դեպքում որոշ անձինք կկարողանան մասնակցել որակավորման քննություններին՝ առանց փաստաբանական դպրոցում ուսուցում անցնելու պարտադիր պահանջի պահպանման. մասնավորապես՝իրավագիտության բակալավրի և իրավագիտության մագիստրոսի որակավորման աստիճաններ կամ դիպլոմավորված մասնագետի բարձրագույն իրավաբանական կրթության որակավորման աստիճան և իրավաբանի` առնվազն յոթ տարվա մասնագիտական ստաժ ունեցող անձինք, ինչպես նաև նախկինում առնվազն հինգ տարվա փաստաբանական գործունեության ստաժ, առնվազն հինգ տարվա դատախազի կամ դատավորի մասնագիտական ստաժ կամ իրավաբանական գիտությունների թեկնածուի կամ դոկտորի գիտական աստիճան ունեցող անձինք,

.վերանայվում է փաստաբանների պալատի մարմինների ընտրության կարգը, որի դեպքում քվեարկության յուրաքանչյուր մասնակից կկարողան ընտրել ընտրվող մարմնի անդամների թվի կեսի չափով թեկնածուների,

.ինչպես նաև օրենսդրորեն ամրագրվում են փաստաբանների կարգապահական վարույթի ընթացակարգի վերաբերյալ տարբեր կարգավորումներ՝ միտված այս վարույթի շրջանակներում փաստաբանների իրավունքների և շահերի պաշտպանությանը:

Վերոնշյալ նախագծի հետ կապված քննարկման մասնակիցները ներկայացրել են  բազմաբնույթ առաջարկություններ՝ նշելով իրենց դիրքորոշումն ու խնդրին լուծում տալու իրենց տեսլականը:

Քննարկման մասնակիցները, Փաստաբանների պալատի նախագահը և փաստաբանական դպրոցի տնօրենը դրական են արտահայտվել որակավորման քննության կարգի վերաբերյալ, նշելով, որ համայնք մուտք գործող անձանց  դեպքում որակավորման քննության միջոցով կստուգվեն նրանց այնպիսի գիտելիքները, որոնք նրանք կստանային, եթե սովորեին փաստաբանական դպրոցում, ուստի արդյունքում կապահովվի պատշաճ մասնագետների մուտքը դեպի համայնք։

Հանրային պաշտպանի գրասենյակի աշխատանքների գերծանրաբեռնվածության մասին բարձրաձայնվել է նաև Փաստաբանների պալատի և Հանրային պաշտպանի գրասենյակի կողմից։ Վերջիններս ընդգծել են, որ անհրաժեշտ է օրենսդրորեն որոշակի մեխանիզմներ նախատեսել, որոնք կաջակցեն Հանրային պաշտպանի գրասենյակի թեթևացմանը։ Արդարադատության նախարարության կողմից ներկայացված նախագծով այս խնդիրը ևս  կարգավորվում է։

Հանդիպման ընթացքում հնչել են տարբեր առաջարկներ, որոնք կքննարկվեն նախագծի լրամշակման փուլում, և երկրորդ անգամ հանրային քննարկման ներկայացնելիս, ներկայացված առաջարկներին ըստ անհրաժեշտության ևս անդրադարձ կկատարվի։

Կարևորվել է  նաև փաստաբաններին արտոնագրի գործողությունը դադարեցնելու վերաբերյալ գործերով հատուկ դատական վարույթի նախատեսման անհրաժեշտությունը, որի շրջանակներում այդպիսի գործերը կքննվեն արագացված հատուկ կարգով։ Այս հարցի շրջանակներում նախարարությունը պատրաստակամություն է հայտնել ուսումնասիրել խնդիրը։

Ներկաների կողմից ողջունվել ՝ նաև Pro Bono օրենսդրական կառուցակարգերի ներդնումը, ավելին՝ մասնակիցները պնդել են, որ Pro Bono օգնության շահառուների շրջանակը չպետք է օրենսդրորեն սահմանափակ լինի, որպեսզի ցանկության դեպքում փաստաբանները հնարավորություն ունենան ֆինանսական խնդիրներ ունեցող  անձանց անվճար իրավաբանական օգնություն տրամադրել, ինչը կնպատաստի ոչ միայն Հանրային պաշտպանի գրասենյակի ծանրաբեռնվածության թեթևացմանը, այլև՝ Pro Bono մշակույթի զարգացմանը Հայաստանում, և անձանց իրավաբանական օգնություն ստանալու իրավունքի ավելի լիարժեք և պատշաճ իրականացմանը։

Հարցերն ու առաջարկությունները կշարունակվեն ընդունվել, որոնք կուսումնասիրվեն նախագիծը լրամշակելիս: «Օրենսդրության զարգացման և իրավական հետազոտությունների կենտրոն» հիմնադրամի  տնօրեն Տիգրան Դադունցը նշել է, որ  օրենքի նախագիծը վերջնական լրամշակումից հետո կդրվի հանրային քննարկման: