Մեր տեղն արեւի տակ

Դաշնակցությունը մտքով իսկ չանցկացրեց այդ տարբերակը, իսկ «Ժառանգությունն» ինչ-որ կիսաքայլերի մասին խոսելուց հետո գնաց խորհրդածելու եւ չվերադարձավ։ Ո՞րն է Ազգային ժողովում (թեկուզեւ՝ փոքրաթիվ) պատգամավորներ ունեցող քաղաքական ուժերի այսօրինակ վարքի պատճառը։ Ասեմ միանգամից, որ պատճառը հայտնաբերելու համար լուրջ հետազոտություն կամ հետաքննություն պետք չէ։ Ամեն ինչ պարզ է ու տեսանելի։ Հայաստանում առկա քաղաքական մշակույթի պայմաններում իշխանությունների հետ պայմանավորվելն ավելի հեշտ է, քան՝ ընդդիմության։ Ընդդիմության, այսինքն՝ Հայ ազգային կոնգրեսի հետ պայմանավորվելը ոչ թե դժվար է, այլ՝ անհնար, որովհետեւ, ի տարբերություն իշխանությունների՝ ընդդիմությունը թխվածքը բաժանելու փոխարեն, զբաղված է սահմանադրական կարգը վերականգնելու եւ քաղաքական նոր համակարգ ստեղծելու կարեւորագույն գործով։ Եւ ինչպես երեք տարի առաջ, այսօր էլ ընդդիմությունն ընդդիմադիր հակումներ ունեցողներին առաջարկում է ոչ թե գործարք, այլ՝ մրցակցություն։ 2007 թվականի նոյեմբերի 16-ի հանրահավաքում Լեւոն Տեր-Պետրոսյանն այնքան պարզ, որ անգամ ընկալման հետ կապված խնդիրներ ունեցողները կհասկանային, առաջարկում էր միավորվել ավազակապետական բուրգը կազմաքանդելու գործի շուրջ, իսկ «թխվածքը» բաժանել հետագայում՝ ազատ, արդար եւ թափանցիկ ընտրությունների միջոցով։ Նշված ժամանակի կարկառուն ընդդիմադիրները (հակում ունեցողներն՝ այսինքն) չգնահատեցին այդ առաջարկն ու գնացին «թխվածքի» կանխատեսելի, բայց փոքր կտորը վերցնելու ճանապարհով։ Մեկին թույլ տրվեց անձամբ եւ հրապարակայնորեն սեղմել Սերժ Սարգսյանի ձեռքը՝ սեփական գրքի շապիկը զարդարելու համար։ Մեկին հնարավորություն տրվեց եւս երեք տարի փայլել սեփական հեռուստաընկերության անփայլ էկրանից։ Մեկի համար ստեղծվեց անհասկանալի ձեւ եւ նույնքան անպարզ բովանդակություն ունեցող ինչ-որ խորհուրդ։ Մեկին էլ վերջին պահին պարտադրվեց ազգային անվտանգության լուծը, որի հաճույքը երեւի միայն լծկանին ու լծակիցներին է հայտնի։ Դաշնակցությանը չենք հաշվում։ Դաշնակցությունն իշխող կոալիցիայի անդամ էր, անդամ էլ մնաց եւ մնալու էր շարունակ, եթե չլինեին հայ-թուրքական չարաբաստիկ արձանագրությունները։ «Ժառանգությունը»… Այն ժամանակվա «Ժառանգությունը» մտորեց, խուսանավեց, խճողվեց սեփական մտքերի մեջ, հետո նորից մտորեց ու մինչ մտորելով մտորում էր, տեսավ, որ չմիանալը հավասարազոր է ինքնակործանման։ Դրա համար կեսբերան միացավ ու մեծ հաշվով չմիացավ, որովհետեւ սովոր էր ոչ թե մրցակցության, այլ՝ պայմանավորվելու։ Համաժողովրդական շարժումը լավ ֆոն էր լուսանկարվելու կամ հարցազրույց տալու համար, իսկ թխվածքից մաս ստանալու ակնկալիքով մարտի 1-ի ոճրագործությունից հետո պետք էր գնալ չընտրյալ նախագահի երդմնակալության արարողությանը՝ «խորհրդանիշին» խոնարհում եւ հարգանք մատուցելու։ Այսուհանդերձ, սակայն, ապերախտ «խորհրդանիշն» ու նրա շրջապատը չեն գնահատում ժառանգական այս խոհեմությունն ու բացեիբաց հայտարարում են, որ «թխվածքը» բաժանելու են երեք մասի՝ առաջին մասը «խորհրդանիշին», երկրորդը՝ նույնպես, երրորդն՝ առավել եւս։ Տպավորություն չստեղծվի հանկարծ, թե այս տողերը գրելու շարժառիթն ընդդիմադիր ուժերին միավորված տեսնելու պատրանքն է։ Ոչ։ Վաղուց հայտնի է, որ իսկական միավորումը տեղի է ունենում իրական եւ անկեղծ ձգտումների մեկտեղմամբ։ Իսկ իրական եւ անկեղծ ձգտումները մեկտեղվում են այն ժամանակ, երբ միավորների ուղեղներում պատկերը լինում է ամբողջական, երբ հայրենիքը լինում է հայրենիք, ոչ թե դրա մի կտորը, որի վրա կարելի է իշխանություն ունենալ, երբ ազատությունը լինում է ազատություն, ոչ թե դրա փշրանքը, որով կարելի է խաբել միայն եվրոչինովնիկներին, երբ մրցակցությունը լինում է մրցակցություն, ոչ թե «իշու սպարտակիադա» (ականջը կանչի Վանո Սիրադեղյանի), երբ մասնակից լինելը պարտված լինելուց մի քիչ պատվաբեր է։ Հայ ազգային կոնգրեսի եւ ընդդիմադիր հակումներ ունեցող մյուսների տարբերությունը սա է հենց։ Կոնգրեսը տեսնում եւ հասկանում է ամբողջը, իսկ մյուսներն ուզում են տեղ ունենալ արեւի տակ։ Բայց արեւի տակի տեղը հո թխվա՞ծք չի, որ մեծ ու փոքր կտորներով բաժանես։ Արեւի տակի տեղն անբաժան է եւ պատկանում է նրանց, ովքեր պատրաստ են պայքարել այդ տեղի համար։