Մի լուսանկարի պատմություն. ազատ տնտեսական գոտիների հմայքն ու բույրը

Վարչապետ Կարեն Կարապետյանը Ծաղկաձորում «Բազե» ամենամյա երիտասարդական 15-րդ հավաքի ժամանակ լրագրողների հետ զրույցում անդրադարձել է Իրանի հետ ազատ տնտեսական գոտու ստեղծման հետ կապված հարցին:

«Այդ հարցում մենք բազմաթիվ փորձեր ենք արել՝ եղել են ե՛ւ հաջողակ բանակցություններ, ե՛ւ անհաջող բանակցություններ, սակայն միանշանակ այդ հարթակը ստեղծելու ենք: Մոտ ժամանակներս Իրան կայանալիք այցի ժամանակ խոսելու ենք այդ մասին: Նաեւ վերջերս Տնտեսական զարգացման եւ ներդրումների նախարարը հանդիպել էր Իրանի Իսլամական Հանրապետության նախագահի խորհրդականի հետ եւ այս հարցերը քննարկվել էին»,- ասել է ՀՀ վարչապետը:

Եղել են անհաջող բանակցություննե՞ր: Առաջին անգամ է, որ ՀՀ բարձրաստիճան պաշտոնյան հրապարակավ հայտարարի, թե Իրանի հետ ազատ տնտեսական գոտու շուրջ եղել են «անհաջող բանակցություններ»: Քրքրեք արխիվները եւ կհամոզվեք, որ այդ հարցի շուրջ միշտ «եղել են հաջող բանակցություններ»: Մեր պաշտոնյաների հայտարարությունների համաձայն, իհարկե: Ընդհանրապես ՀՀ տնտեսության զարգացման տեսանկյունից ազատ տնտեսական գոտիները դիտվում են որպես բալասաններ: Իբր ստեղծում ենք ազատ տնտեսական գոտի ու վերջ՝ տնտեսությունը սկսում է զարգանալ ցատկերով: Իրականում ազատ տնտեսական գոտիները կարող են ընդամենը մի փոքր խթան հանդիսանալ, մի փոքր արագացնել զարգացումը, մի փոքր ավելի գրավիչ դարձնել երկիրը ներդրողների համար: Բայց ընդամենը՝ մի փոքր: Ոչ ավելին: Այսինքն, երբ մեզ հրամցվում են արագ զարգացած երկրներում ազատ տնտեսական գոտիների օրինակները, ապա մոռանում են ասել, որ այդ գոտիների աշխուժությանը զուգահեռ աշխույժ է եղել տնտեսությունը նաեւ տվյալ երկրի «ոչ ազատ գոտիներում»:

Այլ կերպ ասած, չափազանց քիչ է հավանականությունը, որ Հայաստանում տնտեսությունը չզարգանա, բայց Հայաստանի տարածքում գործող առանձին վերցրած ազատ գոտում տնտեսական հրաշքներ տեղի ունենան:

Հայաստանում տարիներ շարունակ գործում են ազատ տնտեսական գոտիներ: Նայեք վերը բերված լուսանկարին ու կռահեք, թե որտեղ է արվել տվյալ լուսանկարը: Չկռահեցի՞ք: Հին ավանդական հայկական արտաքնոցից չի էլ զգացվում, որ այն տեղադրված է եւ բավականին ինտենսիվ օգտագործվում է «ՌԱՕ Մարս» անունը կրող ազատ տնտեսական գոտում: Այդ մասին վկայում են միայն հարակից պատի վրա առկա նշանները, որոնք հենց «ՌԱՕ Մարսի» լոգոտիպերն են:

Այնպես չէ, որ գործող ազատ տնտեսական գոտիները լրիվ պարապուրդի են մատնված: Այստեղ կան ընկերություններ, որոնք հաջողությամբ կամ դժվարություններով գործում են: Բայց այնպես չէ, որ եթե չլինեին ազատ տնտեսական գոտիները, ապա այդ ընկերությունները կամ դրանց մեծագույն մասը կդադարեցնեին իրենց գործունեությունը: Դրանք գուցե մի քիչ ավելի վատ, շատ քիչ վատ պայմաններով կշարունակեին աշխատել նաեւ ազատ գոտիներից դուրս:

Եթե ընդհանուր առմամբ երկիրը գրավիչ չէ օտարերկրյա ներդրողների համար, ապա տվյալ երկրի տարածքում գործող ազատ տնտեսական գոտիների գրավչությունը չի կարող էապես տարբերվել: Ահա հենց դա էլ պատահել է մեր ազատ գոտիների հետ: Կարո՞ղ է արդյոք այս ավանդույթը խախտել Իրանի հետ սահմանակից ազատ տնտեսական գոտին, որը իրավաբանորեն արդեն իսկ կա:

Կանխատեսումներ անելու համար հարկավոր են որոշակի տվյալներ: Իրանի հետ սահմանակից ազատ տնտեսական գոտու բուռն գործունեության հույսերը կապվում են Իրանի հետ: Այսինքն հիմնականում իրանական ընկերությունները պետք է գան այդ գոտի, արտադրություններ հիմնեն, որ կարողանան որոշակի արտոնյալ պայմաններով իրենց արտադրանքը տանել ԵՏՄ շուկաներ: ՀՀ անկախացումից ի վեր, ըստ ՀՀ ազգային վիճակագրական ծառայության հրապարակած տվյալների, Իրանից Հայաստանի տնտեսության մեջ իրականացվել է 3.3 միլիարդ դրամի ներդրում: Դա նշված ժամանակահատվածում ՀՀ տնտեսության մեջ  օտարերկրյա ներդրումների ընդհանուր ծավալի 0.05 տոկոսն է: 0.05 տոկոս: Այստեղ վրիպակ չկա: Համեմատության համար նշենք, որ անկախացումից ի վեր օտարերկրյա ներդրումների ընդհանուր ծավալը մոտ 6.3 տրիլիոն դրամ է կազմել: Ռուսաստանից եղել է 2.3 տրիլիոն դրամի ներդրում, Գերմանիայից՝ 647 միլիարդ դրամի, Ֆրանսիայից՝ 505 միլիարդ, Կանադայից՝ 290 միլիարդ եւ այլն: Իսկ Իրանից՝ ինչպես նշեցինք 3.3 միլիարդ դրամի ներդրում: Հիմա ինչպե՞ս, ի՞նչ հիմքով կարելի է սպասել, որ ազատ տնտեսական գոտին պետք է գրավիչ դառնա Իրանի ներդրողների համար: Որո՞նք են այդ հիմքերը: Եթե իրանցի գործարարները ցանկանում էին մուտք գործել ԵՏՄ շուկա, ապա նրանք կարող էին արտադրություններ կազմակերպել Հայաստանում եւ իրենց արտադրանքը ազատորեն արտահանել ԵՏՄ՝ որպես Հայաստանում արտադրված ապրանք: Բայց մինչ օրս չեն արել դա ու կարծես մտադրություն էլ չունեն:

Մի խոսքով, չափազանց մեծ է հավանականությունը, որ տարիներ անց մի լրագրող այցելի Իրանին սահմանակից ազատ գոտի եւ նմանատիպ մի լուսանկար անի, որի կողքին կերեւա արդեն այդ ազատ գոտու լոգոտիպը:

«Հայկական Ժամանակ»-ը Telegram-ում
Տպել
6419 դիտում

Երևանի ամենահին՝ Կարմիր կամուրջը վերականգնվում է, այն մեր մշակութային ժառանգության կարևոր մասերից է. Ավինյան

Հրթիռների հետագա տեղակայման հարցը կորոշենք՝ կախված ԱՄՆ-ի և նրա արբանյակների գործողություններից. Պուտին

Շամպայն, կեղծ օղիներ, գինիներ և կոնյակներ. ապօրինի ձեռնարկատիրությամբ զբաղվելու դեպքեր են բացահայտվել

Ռուսաստանն առանց միջուկային մարտագլխիկի բալիստիկ նոր հրթիռ է կիրառել. Պուտին

Տիեզերք արձակված «Սոյուզ-2.1» հրթիռն այլ իրերի հետ տիեզերագնացներին նաև Ամանորի ծանրոցներ և նվերներ կհասցնի

Կասեցվել է Գավառի կաթնամթերքի արտադրամասի գործունեությունը. ինչ է հայտնաբերվել

Այս պահից սկսած Արևմուտքի հրահրած հակամարտությունն Ուկրաինայում ձեռք է բերում գլոբալ բնույթ. Պուտին

Ուժի ցուցադրում է, «ատամ» ցույց տալու միջոց. քաղաքագետը՝ թուրք-ադրբեջանական զորավարժությունների մասին

ՀՀ-ն պատրաստակամ է իր հնարավորությունների չափով աջակցել Իսպանիայի ջրհեղեղի հետևանքների մեղմացմանը. փոխվարչապետ

Պարգևատրվել են Ըմբշամարտի զինվորականների աշխարհի առաջնության 55 կգ քաշային կարգի մրցանակակիրները

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հարցազրույց կտա

Վթարային ջրանջատում Արարատում. որ քաղաքում և գյուղերում ջուր չի լինի նոյեմբերի 22-23-ին

ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարը Բաքվում մասնակցել է COP-29-ի գագաթնաժողովին

Տեղի է ունեցել Հայաստանի և Իրանի ԱԳ նախարարների հեռախոսազրույցը. ինչ է քննարկվել

Ոչ պրոֆեսիոնալների պատճառով մարդիկ վստահությունը կորցնում են ամբողջ իշխանության նկատմամբ. քաղաքագետ. տեսանյութ

Ինչ իրավիճակ է հանրապետության ճանապարհներին

ՀՀ-Իրան էլեկտրաէներգիայի փոխհոսքը 350 ՄՎտ-ից կդառնա 1200. ավարտին կհասցվի օդային գծի և ենթակայանի կառուցումը

Թեև համակարգում փախստականների խնդիրները կարևորագույններից են, հաճախ չեն արժանանում պատշաճ ուշադրության. ՄԻՊ

Ժամկետային զինծառայող Արման Ավագյանը հաղթել է իտալացի մասնակցին

Մհեր Գրիգորյանն ընդունել է միջազգային հեղինակավոր Ֆոսթեր ընդ Փարթներս ճարտապետական ընկերության պատվիրակությանը

Գերմանիան կշարունակի քաղաքական աջակցությունը Հայաստանին. Հոֆրայթերի գլխավորած պատվիրակությունն այցելել է ԱԺ

ԱՄՆ քաղաքացին մեղավոր է ճանաչվել դաշնային աշխատակիցների սպանությունները նախապատրաստելու համար

Առանձնապես ծանր հանցագործություն է բացահայտվել․ կասկածյալը «Պույի Արմենի» որդին է, տուժածը՝ «Կյաժ Կարենը»

Ժամկետային զինծառայողներ Սամվել Գրիգորյանը և Հրայր Ալիխանյանը բրոնզե մեդալներ են նվաճել

Կոչ ենք անում Բաքվին և Երևանին բաց չթողնել պատմական հնարավորությունը, խաղաղությունը մոտ է, քան երբևէ. Ֆիդան

ՆԳ նախարարությանը կից Կանանց հարցերով խորհրդի հանդիպում է անցկացվել Գյումրիում. ինչ է քննարկվել

Միրզոյանը Անտոն Հոֆրայթերին է ներկայացրել Հարավային Կովկասում կայուն խաղաղության հաստատման ՀՀ տեսլականը

Այս պահին թիմային աղյուսակում ԶՈՒ հավաքականը հունահռոմեական ոճում 1-ին հորիզոնականում է. Պապիկյան

Անհետ կորած զինծառայողների ընտանիքները կշարունակեն սոցիալական աջակցություն ստանալ

2024-ին կալանքի կիրառման դեպքերը նվազել են 6 տոկոսային կետով, ավելացել է կիրառված այլ խափանման միջոցների թիվը

Ժամկետային զինծառայող Տիգրան Մինասյանն արծաթե մեդալ է նվաճել

Հայ-էստոնական հարաբերություններն արագընթաց են զարգանում. Արսեն Թորոսյանն ընդունել է դեսպանին

Կպչուն ժապավենով պատին ամրացված «The Comedian» բանանը աճուրդում վաճառվել է 6,2 միլիոն դոլարով. ով է գնորդը

Անդրադարձ է կատարվել խաղաղության պայմանագրի քննարկումներին. վարչապետն ընդունել է Բունդեսթագի պատվիրակությանը

Բելգիացի քաղաքական գործիչները Ադրբեջանին կոչ են արել դուրս բերել զորքերը Հայաստանի ինքնիշխան տարածքից

ԱԳ փոխնախարարը Բենժամեն Հադադին է ներկայացրել «Խաղաղության խաչմերուկ» նախագիծը

Միջազգային քրեական դատարանը Իսրայելի վարչապետ Բենիամին Նեթանյահուին ձերբակալման հրաման է տվել

Հանքաքար վերամշակող ընկերությունում ապօրինի ջրառ է իրականացվել

Զախարովային ուղիղ եթերի պահին զանգահարել և խնդրել են չմեկնաբանել բալիստիկ հրթիռների թեման

«Կոկաին»-ի պարկեր՝ ՀՀ ժամանած օտարերկրացու մարմնում. կանխվել է 550 հազար դոլարի թմրամիջոցի ներմուծման փորձը