Մի լուսանկարի պատմություն. ազատ տնտեսական գոտիների հմայքն ու բույրը

Վարչապետ Կարեն Կարապետյանը Ծաղկաձորում «Բազե» ամենամյա երիտասարդական 15-րդ հավաքի ժամանակ լրագրողների հետ զրույցում անդրադարձել է Իրանի հետ ազատ տնտեսական գոտու ստեղծման հետ կապված հարցին:

«Այդ հարցում մենք բազմաթիվ փորձեր ենք արել՝ եղել են ե՛ւ հաջողակ բանակցություններ, ե՛ւ անհաջող բանակցություններ, սակայն միանշանակ այդ հարթակը ստեղծելու ենք: Մոտ ժամանակներս Իրան կայանալիք այցի ժամանակ խոսելու ենք այդ մասին: Նաեւ վերջերս Տնտեսական զարգացման եւ ներդրումների նախարարը հանդիպել էր Իրանի Իսլամական Հանրապետության նախագահի խորհրդականի հետ եւ այս հարցերը քննարկվել էին»,- ասել է ՀՀ վարչապետը:

Եղել են անհաջող բանակցություննե՞ր: Առաջին անգամ է, որ ՀՀ բարձրաստիճան պաշտոնյան հրապարակավ հայտարարի, թե Իրանի հետ ազատ տնտեսական գոտու շուրջ եղել են «անհաջող բանակցություններ»: Քրքրեք արխիվները եւ կհամոզվեք, որ այդ հարցի շուրջ միշտ «եղել են հաջող բանակցություններ»: Մեր պաշտոնյաների հայտարարությունների համաձայն, իհարկե: Ընդհանրապես ՀՀ տնտեսության զարգացման տեսանկյունից ազատ տնտեսական գոտիները դիտվում են որպես բալասաններ: Իբր ստեղծում ենք ազատ տնտեսական գոտի ու վերջ՝ տնտեսությունը սկսում է զարգանալ ցատկերով: Իրականում ազատ տնտեսական գոտիները կարող են ընդամենը մի փոքր խթան հանդիսանալ, մի փոքր արագացնել զարգացումը, մի փոքր ավելի գրավիչ դարձնել երկիրը ներդրողների համար: Բայց ընդամենը՝ մի փոքր: Ոչ ավելին: Այսինքն, երբ մեզ հրամցվում են արագ զարգացած երկրներում ազատ տնտեսական գոտիների օրինակները, ապա մոռանում են ասել, որ այդ գոտիների աշխուժությանը զուգահեռ աշխույժ է եղել տնտեսությունը նաեւ տվյալ երկրի «ոչ ազատ գոտիներում»:

Այլ կերպ ասած, չափազանց քիչ է հավանականությունը, որ Հայաստանում տնտեսությունը չզարգանա, բայց Հայաստանի տարածքում գործող առանձին վերցրած ազատ գոտում տնտեսական հրաշքներ տեղի ունենան:

Հայաստանում տարիներ շարունակ գործում են ազատ տնտեսական գոտիներ: Նայեք վերը բերված լուսանկարին ու կռահեք, թե որտեղ է արվել տվյալ լուսանկարը: Չկռահեցի՞ք: Հին ավանդական հայկական արտաքնոցից չի էլ զգացվում, որ այն տեղադրված է եւ բավականին ինտենսիվ օգտագործվում է «ՌԱՕ Մարս» անունը կրող ազատ տնտեսական գոտում: Այդ մասին վկայում են միայն հարակից պատի վրա առկա նշանները, որոնք հենց «ՌԱՕ Մարսի» լոգոտիպերն են:

Այնպես չէ, որ գործող ազատ տնտեսական գոտիները լրիվ պարապուրդի են մատնված: Այստեղ կան ընկերություններ, որոնք հաջողությամբ կամ դժվարություններով գործում են: Բայց այնպես չէ, որ եթե չլինեին ազատ տնտեսական գոտիները, ապա այդ ընկերությունները կամ դրանց մեծագույն մասը կդադարեցնեին իրենց գործունեությունը: Դրանք գուցե մի քիչ ավելի վատ, շատ քիչ վատ պայմաններով կշարունակեին աշխատել նաեւ ազատ գոտիներից դուրս:

Եթե ընդհանուր առմամբ երկիրը գրավիչ չէ օտարերկրյա ներդրողների համար, ապա տվյալ երկրի տարածքում գործող ազատ տնտեսական գոտիների գրավչությունը չի կարող էապես տարբերվել: Ահա հենց դա էլ պատահել է մեր ազատ գոտիների հետ: Կարո՞ղ է արդյոք այս ավանդույթը խախտել Իրանի հետ սահմանակից ազատ տնտեսական գոտին, որը իրավաբանորեն արդեն իսկ կա:

Կանխատեսումներ անելու համար հարկավոր են որոշակի տվյալներ: Իրանի հետ սահմանակից ազատ տնտեսական գոտու բուռն գործունեության հույսերը կապվում են Իրանի հետ: Այսինքն հիմնականում իրանական ընկերությունները պետք է գան այդ գոտի, արտադրություններ հիմնեն, որ կարողանան որոշակի արտոնյալ պայմաններով իրենց արտադրանքը տանել ԵՏՄ շուկաներ: ՀՀ անկախացումից ի վեր, ըստ ՀՀ ազգային վիճակագրական ծառայության հրապարակած տվյալների, Իրանից Հայաստանի տնտեսության մեջ իրականացվել է 3.3 միլիարդ դրամի ներդրում: Դա նշված ժամանակահատվածում ՀՀ տնտեսության մեջ  օտարերկրյա ներդրումների ընդհանուր ծավալի 0.05 տոկոսն է: 0.05 տոկոս: Այստեղ վրիպակ չկա: Համեմատության համար նշենք, որ անկախացումից ի վեր օտարերկրյա ներդրումների ընդհանուր ծավալը մոտ 6.3 տրիլիոն դրամ է կազմել: Ռուսաստանից եղել է 2.3 տրիլիոն դրամի ներդրում, Գերմանիայից՝ 647 միլիարդ դրամի, Ֆրանսիայից՝ 505 միլիարդ, Կանադայից՝ 290 միլիարդ եւ այլն: Իսկ Իրանից՝ ինչպես նշեցինք 3.3 միլիարդ դրամի ներդրում: Հիմա ինչպե՞ս, ի՞նչ հիմքով կարելի է սպասել, որ ազատ տնտեսական գոտին պետք է գրավիչ դառնա Իրանի ներդրողների համար: Որո՞նք են այդ հիմքերը: Եթե իրանցի գործարարները ցանկանում էին մուտք գործել ԵՏՄ շուկա, ապա նրանք կարող էին արտադրություններ կազմակերպել Հայաստանում եւ իրենց արտադրանքը ազատորեն արտահանել ԵՏՄ՝ որպես Հայաստանում արտադրված ապրանք: Բայց մինչ օրս չեն արել դա ու կարծես մտադրություն էլ չունեն:

Մի խոսքով, չափազանց մեծ է հավանականությունը, որ տարիներ անց մի լրագրող այցելի Իրանին սահմանակից ազատ գոտի եւ նմանատիպ մի լուսանկար անի, որի կողքին կերեւա արդեն այդ ազատ գոտու լոգոտիպը:

Տպել
6407 դիտում

Չկա նման բան, որ ես ինչ-որ տեղ դիմած լինեմ պարոն Քոչարյանին պաշտոնից զրկելու համար. Գաբրիելյան

Աննա Հակոբյանը միջազգային համաժողովին ներկայացել է «ՍԵՐ» գրությամբ պիջակով (տեսանյութ)

Տավուշում կասեցվել է հանրային սննդի օբյեկտի գործունեությունը

Արուսյակ Մանավազյանը և Մերի Գալստյանը «Կենդանիների խնամքի կենտրոն»-ում քննարկել են ոլորտին առնչվող հարցեր

Հայաստանի հավաքականի նոր մարզիչը կլինի արտասահմանից․ Արմեն Նիկողոսյան

«Խաղաղության խաչմերուկ»-ը Հայաստանի, հարևանների ու աշխարհի համար փող աշխատելու միջոց է. Պապոյան

Սոցիալական արդարության ոլորտում ի հայտ եկող խնդիրների մեծ մասը կապված է կրթության որակի հետ. Նիկոլ Փաշինյան

Ինչ հարթակներով և ինչպես կհրապարակվի կամավոր ատեստավորման տեղի և ժամի վերաբերյալ տեղեկատվությունը

Սրբուհի Գալյանը նշանակվեց արդարադատության նախարար

Եվրախորհրդարանի շուրջ 5 տասնյակ պատգամավոր Ադրբեջանին կոչ է արել COP29-ին ընդառաջ ազատել բոլոր հայ գերիներին

ՄԱԿ-ի դատարանը կկայացնի Ադրբեջանի դեմ ՀՀ հայցի վերաբերյալ Բաքվի առաջ քաշած նախնական առարկությունների վճիռը

Դատավոր Լևոն Գրիգորյանը կարգապահական պատասխանատվության է ենթարկվել, ստացել նկատողություն

ԵՄ պատվիրակությունը ՀՀ-ում է՝ մշակելու վիզաների ազատականացման մասին բանակցությունների ծրագիրը. փոխնախարար

Դատավոր Ռազմիկ Մարիկյանը ենթարկվել է կարգապահական պատասխանատվության

Ադրբեջանի դեսպանը սպառնացել է Բելգիայում ՀՀ դեսպանին. ԱԳ փոխնախարարը հաստատեց և մանրամասնեց

Բացահայտվել է էլեկտրատեխնիկայի առևտրի ոլորտում 1,3 մլրդ դրամի ստվերային շրջանառության դեպք (տեսանյութ)

Երևանի և 9 մարզի բազմաթիվ հասցեներ մի քանի ժամով կհոսանքազրկվեն

Բելգիայում ՀՀ դեսպան Տիգրան Բալայանը հայտնել է Ադրբեջանի դեսպանից մահվան սպառնալիքներ ստանալու մասին. Politico

Մահվան ելքով վրաերթ Երևանում. 48-ամյա կինը տեղում մահացել է

Հայաստանի պատանի շախմատիստներն աշխարհի առաջնությունում առաջատար դիրքերում են

17 կամուրջ‚ 2 թունել‚ 5 տրանսպորտային հանգույց. ինչ աշխատանքներ են կատարվում Քաջարան-Ագարակ ճանապարհին

Ձորաղբյուրում ավտովթար-հրդեհի հետևանքով հիվանդանոց տեղափոխված վարորդները մահացել են

Ծառից կախված վիճակում հայտնաբերվել է 31-ամյա քաղաքացու դին

ԱՄՆ-ը՝ աշխարհի ուշադրության կենտրոնում. թեժ պայքարից հետո ինչպես են կազմակերպվելու նախագահական ընտրությունները

Այն, որ «Բալասանյան դաշինք»-ը վայր է դրել մանդատները, մամուլից ենք իմացել, քննարկում չենք ունեցել. Ալեքսանյան

Աշնանային Երևանում ընթրեցի Իսլանդիայի նախկին առաջին տիկին, իմ լավ բարեկամ Էլիզա Ռիդի հետ. Հակոբյան (տեսանյութ)

Ղազախստանն աջակցում է Հայաստանի և Ադրբեջանի՝ երկկողմ հարաբերություններում նոր էջ բացելու ձգտումներին. Տոկաև

Վալենսիայում ջրհեղեղի պատճառով դասերը չեղարկվել են, սահմանափակումներ են մտցվել. հայտնի է 220 զոհի մասին

Ուշիի ոլորաններում տեղի ունեցած խոշոր ավտովթարի զոհերի թիվն ավելացել է. ովքեր են մահացածներն ու վիրավորները

Սերժ Սարգսյանի եղբորորդի Նարեկ Սարգսյանն ազատ է արձակվել ՔԿՀ-ից

Միջազգային գիտաժողով, ներկայացումներ. Երևանում անցկացվում են Ֆրանկոֆոն թատերական ամենամյա հանդիպումները

Գերմանիայի ԱԳ նախարարը չհայտարարված այցով ժամանել է Կիև

Իշխան Սաղաթելյանն իր մեջ «ուժ է գտել» ու խոսել. ի՞նչ «հրաշքի» կամ «արմագեդոնի» է նա սպասում

Ձևավորվել են ՆԳՆ ոստիկանության չորս հենասյունային ուղղություններից ևս երկուսը

Առողջապահության նախարարությունն ու ֆրանսիական Վիեննը համագործակցության նոր ուղղություններ կծրագրեն

Ռուսաստանի և Ադրբեջանի վարչապետները համագործակցության հարցեր են քննարկել

Ծաղրածուներին քաղաքական դաշտ բերել չի կարելի, Հայկ Մարությանը, թե ամոթ ունենա, հողում գլուխը կթաղի. Խաչատրյան

Աննա Հակոբյանը ներկա է գտնվել ՀՀ Ազգային հերոս Վահագն Ասատրյանի հիշատակին նվիրված հուշ-ցերեկույթին (տեսանյութ)

Շիրակի մարզպետը մեկնում է արձակուրդ. ով կփոխարինի Մուշեղ Մուրադյանին

Թբիլիսիի կենտրոնում մեկնարկել է ընդդիմության հանրահավաքը. Ռուսթավելիի պողոտան փակվել է (տեսանյութ)