Ադրբեջանը իսլամական հեղափոխության թիրա՞խ

Լուսանկարում՝ Էլմար Վելիեւը եւ Իլհամ Ալիեւը

Հուլիսի 10-ին Ադրբեջանի երկրորդ խոշոր քաղաք Գյանջայի (Գանձակ) քաղաքային ադմինիստրացիայի շենքի առջեւ հավաքված մի քանի հարյուր ցուցարարների եւ ոստիկանության ու ներքին զորքերի միջեւ բախումներ տեղի ունեցան, որոնց հետեւանքով երկու ոստիկան զոհվեց: Ներքին գործերի նախարարության տվյալներով՝ բախումների հետեւանքով բերման ենթարկվեց ցույցի 40 մասնակից: Երեկոյան քաղաքի փողոցներում կարելի էր նկատել ՆԳՆ զրահատեխնիկա: Մինչ այդ, հավաքի սկզբում հնչում էին ընդգծված կրոնական բնույթի կոչեր:

Ըստ տարածված տեղեկությունների՝ ակցիան իրականացվում էր ի պաշտպանություն մեկ շաբաթ առաջ քաղաքի գործադիր իշխանության ղեկավար Էլմար Վելիեւի դեմ մահափորձ իրականացրած Յունիս Սաֆարովի: Հուլիսի 3-ին, երբ ողջ Ադրբեջանը հոսանքազրկված էր, Սաֆարովը գործադիր իշխանության շենքի մոտ կրակել էր Վելիեւի ուղղությամբ՝ վիրավորելով վերջինիս:

Թեեւ Սաֆարովի գործողությունը իշխանությունների կողմից ստացավ ահաբեկչություն որակումը, սակայն հասարակությունը ոչ միանշանակ վերաբերմունք ցուցաբերեց նրա արարքի հանդեպ: Սաֆարովին լայն հանրության աչքերում ահաբեկիչ չդարձրեց նաեւ նրա՝ «Սիրիայի զինված խմբավորումներում մարտական պատրաստություն» անցած լինելու մասին ադրբեջանական հատուկ ծառայությունների տարածած տեղեկատվությունը: Պատճառը Վելիեւի նկատմամբ հասարակության շրջանում առկա ատելությունն էր: Քաղաքի գործադիր իշխանության ղեկավարը երկար տարիների ընթացքում հասցրել էր աչքի ընկել բազմաթիվ ապօրինություններով եւ ամենաթողությամբ:

Նախագահի օգնական Ալի Հասանովը դեպքի առթիվ նախ հերքեց, որ կատարվածը սոցիալական արդարության համար պայքար է եղել, ապա մի շարք մեղադրանքներ հնչեցրեց քաղաքական տարբեր բեւեռներում գտնվող ուժերին՝ եվրոպամետ ընդդիմությանը, իրավապաշտպան եւ քաղաքական արտագաղթյալ Լեյլա Յունուսին, «թալիշ անջատողականներին», արտերկրում գործող կրոնական կայքերին եւ այլն: Ուշագրավ է, որ հայերի հասցեին ուղղակի մեղադրանքներ չեն հնչել: Հայկական կողմի այդ աստիճան խորը մասնակցությունը Ադրբեջանի ներքին գործերին, թերեւս, վիրավորական կլիներ ադրբեջանական հատուկ ծառայությունների համար:

Հետագայում Հասանովի մոտեցումը հստակեցվեց օրուելյան բռնապետություններին հատուկ քարոզչության լավագույն ավանդույթներով: Հաջորդ օրը Հասանովը հայտարարեց, որ նախորդ մեղադրանքները հնչեցնելիս չէր տիրապետում բավականաչափ տվյալների, իսկ այժմ կարող է ասել, որ դա համապարփակ գաղափարական սադրանք էր պետության նկատմամբ՝ անջատողականների, կրոնական արմատականների եւ «կենցաղային ընդդիմության» կողմից:

Իշխանությունները հայտարարեցին, որ Սաֆարովը նախատեսում էր մի քանի պաշտոնյայի սպանություն, որից հետո երկրում պետք է «քաոսի եւ վախի մթնոլորտ» տարածվեր, ինչն անհրաժեշտ էր «Ադրբեջանի իշխանությունը ուժի միջոցով տապալելու» համար: Դրանից հետո Ադրբեջանում պետք է հաստատվեին իսլամական կարգեր՝ շարիաթի օրենքներով:

Բացի այդ, նշվում է, որ Սաֆարովը «Մահմեդական միասնականություն» կազմակերպության անունից տեսաուղերձ էր նախապատրաստել, որը պետք է տարածվեր ողջ երկրով եւ որում նա կոչ է անում զինված պայքար սկսել իշխանությունների դեմ:

Ինչ վերաբերվում է հուլիսի 10-ի ցույցերին եւ բախումներին, ապա Ադրբեջանի իշխանության տարբեր ներկայացուցիչներ մեծ մասամբ կրկնեցին Հասանովի խոսքերը հուլիսի 3-ի միջադեպի վերաբերյալ: Մեղադրվողները նույնն են՝ արմատական շիա-մահմեդականներ, ընդդիմություն, ազգային փոքրամասնություններ եւ «Ադրբեջանում ապօրինի զարգացումներ ցանկացողներ»:

Ադրբեջանական ընդդիմությունը հերքում է իր կապը ցույցերի կազմակերպման եւ, առավել եւս, մահափորձի հետ: Ընդդիմադիր գործիչները այլ մոտեցում ունեն կատարվածի վերաբերյալ: «Ադրբեջանի ժողովրդական ճակատ» կուսակցության առաջնորդ Ալի Քերիմլին կատարվածը սադրանք է համարում: Նույն կարծիքին է մեկ այլ ընդդիմադիր՝ «Մուսավաթ» կուսակցության անդամ Ջահանգիր Ամիրխանլին:

Ուժային կառույցների պաշտոնական դիրքորոշումը միանշանակ է. Ադրբեջանում իսլամական հեղափոխության փորձ է կանխվել: Մի կողմ թողնելով այդ պնդման արժանահավատությունը, հարկ է նշել, որ հարեւան երկրում շարիաթի հաստատումը կարող է էլ ավելի խճճել մեր առանց այդ էլ բարդ հարաբերությունները:

Չի բացառվում նաեւ, որ ոչ մի դավադրություն էլ չկա ո՛չ իշխանությունների, ո՛չ ընդդիմության, ո՛չ էլ որեւէ երրորդ ուժի կողմից եւ կատարվածը ընդամենը տարիների ընթացքում կուտակված սոցիալական բողոքի արտահայտումն է:

Այդուհանդերձ, անկախ նրանից, թե ինչ ուժեր են կանգնած մահափորձի եւ անկարգությունների կազմակերպման թիկունքում եւ առհասարակ կանգնած են, թե ոչ՝ այս իրադարձություններից տուժելու է Ադրբեջանի ժողովրդավարությունը: Ադրբեջանի իշխանությունները նման հարմար առիթը բաց չեն թողնի քաղաքացիների ազատությունները սահմանափակելու եւ հասարակությունն ավելի կառավարելի դարձնելու համար: Վերջին տարիներին ցանկացած քաղաքացիական նախաձեռնություն, որն ուղղված է եղել իշխող վարչակազմի դեմ, դատապարտված է եղել ոչ միայն տապալման, այլեւ հետագա ռեպրեսիաների: Դա էլ պատճառներից մեկն է, որ պայքարն աստիճանաբար սկսել է ավելի ու ավելի արմատական բնույթ ստանալ: Սպասել, որ ադրբեջանական ղեկավարությունը դասեր կքաղի նախորդ փորձերից, թերեւս, ավելորդ է:

Տպել
7305 դիտում

Ձորաղբյուրում ավտովթար-հրդեհի հետևանքով հիվանդանոց տեղափոխված վարորդները մահացել են

Հայտնաբերվել է 31-ամյա քաղաքացու դին՝ ծառից կախված վիճակում

ԱՄՆ-ը՝ աշխարհի ուշադրության կենտրոնում. թեժ պայքարից հետո ինչպես են կազմակերպվելու նախագահական ընտրությունները

Այն, որ «Բալասանյան դաշինք»-ը վայր է դրել մանդատները, մամուլից ենք իմացել, քննարկում չենք ունեցել. Ալեքսանյան

Աշնանային Երևանում ընթրեցի Իսլանդիայի նախկին առաջին տիկին, իմ լավ բարեկամ Էլիզա Ռիդի հետ. Հակոբյան (տեսանյութ)

Ղազախստանն աջակցում է Հայաստանի և Ադրբեջանի՝ երկկողմ հարաբերություններում նոր էջ բացելու ձգտումներին. Տոկաև

Վալենսիայում ջրհեղեղի պատճառով դասերը չեղարկվել են, սահմանափակումներ են մտցվել. հայտնի է 220 զոհի մասին

Ուշիի ոլորաններում տեղի ունեցած խոշոր ավտովթարի զոհերի թիվն ավելացել է. ովքեր են մահացածներն ու վիրավորները

Սերժ Սարգսյանի եղբորորդի Նարեկ Սարգսյանն ազատ է արձակվել ՔԿՀ-ից

Միջազգային գիտաժողով, ներկայացումներ. Երևանում անցկացվում են Ֆրանկոֆոն թատերական ամենամյա հանդիպումները

Գերմանիայի ԱԳ նախարարը չհայտարարված այցով ժամանել է Կիև

Իշխան Սաղաթելյանն իր մեջ «ուժ է գտել» ու խոսել. ի՞նչ «հրաշքի» կամ «արմագեդոնի» է նա սպասում

Ձևավորվել են ՆԳՆ ոստիկանության չորս հենասյունային ուղղություններից ևս երկուսը

Առողջապահության նախարարությունն ու ֆրանսիական Վիեննը համագործակցության նոր ուղղություններ կծրագրեն

Ռուսաստանի և Ադրբեջանի վարչապետները համագործակցության հարցեր են քննարկել

Ծաղրածուներին քաղաքական դաշտ բերել չի կարելի, Հայկ Մարությանը, թե ամոթ ունենա, հողում գլուխը կթաղի. Խաչատրյան

Աննա Հակոբյանը ներկա է գտնվել ՀՀ Ազգային հերոս Վահագն Ասատրյանի հիշատակին նվիրված հուշ-ցերեկույթին (տեսանյութ)

Շիրակի մարզպետը մեկնում է արձակուրդ. ով կփոխարինի Մուշեղ Մուրադյանին

Թբիլիսիի կենտրոնում մեկնարկել է ընդդիմության հանրահավաքը. Ռուսթավելիի պողոտան փակվել է (տեսանյութ)

Մեքենաներ են բախվել, «Գազել»-ը կողաշրջվել է. կան տուժածներ (լուսանկարներ)

Վրաստանում ուժեղացվել է խորհրդարանի շենքի անվտանգությունը. ԶԼՄ ներկայացուցիչներին խնդրել են լքել այն

Տնտեսության դիվերսիֆիկացում և ոչ միայն. ինչ են քննարկել Գևորգ Պապոյանն ու ԵՄ պատվիրակության ղեկավարը

30-ամյա տղամարդու սպանության համար մեղադրանք է ներկայացվել 29-ամյա համագյուղացուն. ինչ է կատարվել Մեղրաշենում

Ucom-ի աշխատակիցները մասնակցել են Վայոց Ձորում անտառի վերականգման աշխատանքին

Աշխատանքային առօրյա. Աննա Հակոբյանը տեսանյութ է հրապարակել

Քիմ Քարդաշյանը կրել է արքայադուստր Դիանայի խաչը․ նա աճուրդում այն գնել է 200 հազար դոլարով

Իրանի նախագահ Մասուդ Փեզեշքիանի գլխավորած պատվիրակությունը կմեկնի Բաքու՝ մասնակցելու COP29-ին

Ագարակցիները նշեցին Ագարակ քաղաքի 75-ամյակը

Երգող շատրվանի սիրահարը պետք է գնա Գյումրի՝ տեսնի, պատմական քաղաքը բոլորովին նոր տեսք է ունենալու․ Պապոյան

Հրատապ ծրագրերում Փարաքարից մինչ Զվարթնոց ընկած համայնքների ճանապարհի նորոգումը կա՞. Մանավազյանը՝ Սանոսյանին

5-ի փոխարեն՝ 2 րոպեում․ «Հաջողակից՝ սկսնակին» ծրագրով գնված սարքերը արագացրել են աշխատանքը, բարձրացրել որակը

Բանկերը պարտավոր են փոխանակել թղթադրամները, մետաղադրամները, բավարարել պահանջարկը՝ ներառյալ 100 դրամանոցի. ԿԲ

Գնել Սանոսյանը թուրք գործընկերոջ հետ քննարկել է Գյումրի-Կարս երկաթուղու վերագործարկման հնարավորությունները

Հայաստանը մինչև տարեվերջ կվերացնի ԵՄ ավիացիոն «սև ցուցակ»-ում հայտնվելու պատճառ դարձած վերջին թերությունը

Եվրոն թանկացել է. ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան նոյեմբերի 4-ին

Հաստատվել է ՀՀ տարածքում քաղաքացիական օդանավի ավիացիոն պատահարի քննության վերջնական հաշվետվությունը

Սպասվում են ուժգին քամու պոռթկումներ, 0-ից ցածր ջերմաստիճան, ձյան տեղումներ

Գյումրիում ՔՊ-ի քաղաքապետի թեկնածուն Կարեն Սարուխանյանն է

Սիմոնյանը Իզաբել Սանտիագոյի և Ալֆորվիլի քաղաքապետի հետ քննարկել է միջխորհրդարանական համագործակցության հարցեր

ՌԴ-ում ՀՀ դեսպան Գուրգեն Արսենյանն իր հավատարմագրերը կհանձնի Վլադիմիր Պուտինին