Հայաստանը նոր մոդել է առաջարկում. որեւէ մեկը փախչելու մտադրություն չունի

Հայ-ռուսական հարաբերություններում, ցավոք, ամեն ինչ չէ, որ հարթ է, եւ դրանից օգտվելով՝ երկրի ներսում իրենք իրենց «հիմնական ընդդիմադիր» հռչակածները փորձում են դիվիդենտներ շահել։ Ռուսաստանյան որոշակի շրջանակներ նույնպես ամեն առիթով փորձում են ցույց տալ, որ հայ-ռուսական հարաբերություններում «ինչ-որ բան այն չէ», ու քանի որ բուն խնդրին անդրադառնալը շահական չէ, լայն քննարկման առարկա է դառնում ցանկացած մանրուք՝ «շնորհավորանքն ուշացավ», «խոսնակի սանրվածքը լավը չէր», «ԵԱՏՄ երկրների ղեկավարները Նիկոլից մի քիչ հեռու էին նստել» եւ այլն։

Իսկ բուն խնդիրը հետեւյալն է՝ Հայաստանի իշխանությունները հայ-ռուսական հարաբերությունների նոր մոդել են առաջարկում։ Եվ եթե Ռուսաստանում մեր նկատմամբ անվստահություն կա՝ անվստահությունը ոչ թե Նիկոլ Փաշինյանին է վերաբերում, այլ այդ նոր մոդելին։

Բանն այն է, որ Ռուսաստանը գերադասում է դաշնակցային հարաբերություններ ունենալ այնպիսի երկրների հետ, որոնք մեծ կախում ունեն Ռուսաստանից (ռազմաքաղաքական, տնտեսական, մշակութաբանական եւ այլն) ու «փախչելու տեղ չունեն»։ Երեւի Ռուսաստանում գտնում են, որ հարաբերությունների այդ մոդելն ավելի հուսալի է, իսկ ռազմաքաղաքական այն դաշինքները, որոնց անդամները դաշինքի մեջ են մտել ինքնակամ (ոչ պարտադրված), կարող են ցանկացած պահի փլուզվել։

Հայաստանի իշխանությունները տարիներ շարունակ Ռուսաստանի հետ հարաբերվել են հենց այդ մոդելով ու չեն էլ թաքցրել, որ հարկադրված են անդամակցել ՀԱՊԿ-ին ու ԵԱՏՄ-ին, ճար ունենային՝ մեկ օր անգամ չէին մնա այդ կառույցներում։ Իսկ ահա նոր իշխանություններն ասում են «հարկադրել պետք չէ, պարտադրել պետք չէ, ճնշումների ու սպառնալիքների կարիք չկա, հարգանքով վերաբերվեք մեր դիրքորոշմանը, եւ մենք հուսալի դաշնակիցներ կմնանք՝ ոչ թե այն պատճառով, որ «փախչելու տեղ չունենք», այլ որովհետեւ դա բխում է մեր պետության շահերից»։ Պարզ ասած՝ Հայաստանը ձգտում է, որ ՀԱՊԿ-ն ու ԵԱՏՄ-ն լինեն անկախ ու ինքնիշխան պետությունների դաշինքներ, որի անդամները դրանցում ընդգրկվել են ոչ թե վախից (անցանկալի հետեւանքներից խուսափելու նպատակով), այլ առաջնորդվելով ընդհանուր շահերով։ Մի բան է, երբ ընտանիքի անդամները համերաշխ ապրում են մի հարկի տակ, եւ բոլորովին այլ բան, եթե նույն հարկի տակ են ապրում միայն այն պատճառով, որ «պապան» դուռը փակել ու բանալին դրել է գրպանը, իսկ լուսամուտով փախչելը վտանգավոր է։

Հայաստանի առաջարկած նոր մոդելը հենց դա է՝ «պետք չէ դուռը փակ պահել, որեւէ մեկը փախչելու մտադրություն չունի, բայց եկեք համերաշխ ապրենք՝ իրար հարգելով»։ Դիվանագիտական լեզվով դա հնչում է այսպես․ «Հայաստանը մտադիր չէ անդամակցել ՆԱՏՕ-ին», «Հայաստանը մտադիր է ընդլայնել եւ խորացնել հայ-ռուսական հարաբերությունները», բայց՝ «ՀԱՊԿ-ում բոլոր կարեւորագույն հարցերը պետք է լուծվեն կոնսենսուսով»։ Հարց է ծագում՝ Հայաստանում կա՞ որեւէ մեկը, ով դեմ է հարաբերությունների այս մոդելին։ Թե՞ որեւէ մեկը դեմ չէ, բայց կան ուժեր, որոնք մտածում են (կամ հույս ունեն), որ մեր այդ դիրքորոշումը կբարկացնի ՀԱՊԿ անդամներին, նրանք էլ Հայաստանի նոր իշխանությունների «պորտը տեղը կդնեն», ու իրենց համար վերադարձի ճանապարհը կբացվի։

Սա ինքնախաբեություն է, նրանց վերադարձի ճանապարհը չի բացվելու։ Երկրի ներսում նրանք որեւէ աջակցություն չունեն, «դրսից» էլ, կարծես թե, նրանց ծառայություններով հետաքրքրվողներ չկան։ Որովհետեւ, կարծես թե, «դրսում» էլ են կամաց-կամաց գիտակցում, որ առանց հարկադրանքի ստեղծված դաշինքները, այնուամենայնիվ, ավելի ամուր են լինում, եւ Հայաստանի առաջարկված մոդելն ավելի արդյունավետ է։

Արմեն Բաղդասարյան