Իրո՞ք Ստամբուլը կդառնա XXI դարի մայրաքաղաք

19/12/2018 schedule13:30

Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի ներքին եւ արտաքին քաղաքականության մասշտաբային ծրագրերի շարքը համալրվում է եւս մեկով։ Խոսքը վերաբերվում է Բոսֆորի նեղուցին զուգահեռ ջրանցքի շինարարությանը։ Այն թուրքերի կարծիքով համահունչ է Օտոմանյան աշխարհակուլ երազանքներին եւ անվանվելու է «Երկրորդ Բոսֆոր» կամ «Ստամբուլյան ջրանցք»։

Տրանսպորտի նախարար Ահմեդ Արսլանը հեռուստատեսությամբ հայտարարել է, որ ջրանցքը սկսվելու է եվրոպական մայրցամաքում գտնվող Քյուչուքչեքմեզ լճից եւ իրար է կապելու Մարմարա ու Սեւ ծովերը։ Շինությունն ունենալու է 45 կիլոմետր երկարություն, 25 մետր խորություն, լայնությունը տատանվելու է 250-ից 1000 մետրի միջեւ։

Բացի փառասիրության հանգամանքից, թուրքերը ստիպված են ձեռնարկում նման ծրագրի իրականացումը՝ թեթեւացնելու համար Բոսֆորի նեղուցի գերբեռնվածությունը, եթե հաշվի առնելու լինենք, որ տարեկան այդ բնական ջրային միջանցքով անցնում է տարբեր չափի մինչեւ 50.000 նավ։ Եթե հաշվի առնենք այստեղ նավերի մշտական կուտակումները, խճողումներն ու հերթերը, որոնց գումարվում են ջրային հոսանքները եւ ուժգին քամիները, ապա կարելի է պատկերացնել, թե ինչպիսի խնդիրներ են ստեղծվում երկու մայրցամաքների հատման կետում տեղակայված քաղաքների եւ հոծ բնակչության համար։ 1994 թվականին Ստամբուլի կենտրոնը հրաշքով մազապուրծ եղավ նավթատար նավերի բախումից, իսկ 1999-ին Մարմարա ծովը մեջտեղից կիսեցին ռուսական տանկերը՝ տասնյակ տարիներ թունավորելով ողջ շրջակայքը։  

Բացի նոր ջրային ուղի լինելուց, ջրանցքը հանդիսանալու է Ստամբուլի եվրոպական մասի ուրբանիզացիայի զարգացման խթան։ Ծրագրվում է լոգիստական կենտրոնների շինարարություն ջրանցքի ողջ երկանքով։ Շարունակվում է Բոսֆորի վրա տրամվայի երրորդ կամուրջի, ինչպես նաեւ Ստամբուլի երրորդ խոշորագույն օդանավակայանի շինարարությունը, որն ավարտվելու է մոտ ժամանակներս։ Թուրքիան արդյունքում սպասում է մեծ շահույթներ, նաեւ օտար ներդրումների շնորհիվ։ Քաթարը, օրինակ, հայտարարել է այդ ուղղությամբ իր հետաքրքրության մասին։

«Ստամբուլի ջրանցքը» համարվում է երկրի պատմության ամենաթանկ նվաճումը, որը կկազմի միլիարդավոր եվրո։

Ջրանցքի աշխատանքները սկսվելու են այս տարի եւ ավարտելու են 2023 թվականին, երբ լրանում է Մուստաֆա Քեմալ Աթաթյուրքի հիմնադրած հանրապետության հարյուր տարին։ Էրդողանն այն անվանում է «խելագար ծրագիր՝» «արժանի օսմանյան հին սուլթանների ամբիցիաներին»։ Այդ կապակցությամբ նա հայտարարում է, որ Ստամբուլը դառնալու է ХХI դարի մայրաքաղաքը։

Մինչդեռ բնապահպաններն այնքան էլ չեն կիսում Էրդողանի խանդավառությունը։ Նրանք վախենում են էկոլոգիական հավանական աղետից։ Այդ կապակցությամբ բնապահպանության նախարարությունը պատրաստվում է նոր հետազոտություններ իրականացնել։

Իսկ քաղաքական առումով բաց է մնում ռազմական վերջրյա նավերի կողմից ապագա ջրանցքից օգտվելու հարցը։ Ներկայումս Դարդանելով եւ Բոսֆորով նրանց անցման հարցը կարգավորվում է Մոնտրյոյի 1936 թվականին ընդունված կոնվենցիայով։ Կընդունվի արդյո՞ք համապատասխան որոշում նոր ջրանցքից ռազմանավերի օգտվելու վերաբերյալ։ Դժվար է ասել։ Սակայն այն, որ Անկարան բաց չի թողնի առիթը եւ կմանիպուլյացնի խնդիրն իր արտաքին քաղաքականությունում, հատկապես Ռուսաստանի եւ ԱՄՆ-ի հետ հարաբերություններում, կարելի է դյուզն իսկ չկասկածել։

Արման Նավասարդյան

արտակարգ եւ լիազոր դեսպան

«Հայկական Ժամանակ»-ը Telegram-ում
Տպել
7956 դիտում

Երևանի ամենահին՝ Կարմիր կամուրջը վերականգնվում է, այն մեր մշակութային ժառանգության կարևոր մասերից է. Ավինյան

Հրթիռների հետագա տեղակայման հարցը կորոշենք՝ կախված ԱՄՆ-ի և նրա արբանյակների գործողություններից. Պուտին

Շամպայն, կեղծ օղիներ, գինիներ և կոնյակներ. ապօրինի ձեռնարկատիրությամբ զբաղվելու դեպքեր են բացահայտվել

Ռուսաստանն առանց միջուկային մարտագլխիկի բալիստիկ նոր հրթիռ է կիրառել. Պուտին

Տիեզերք արձակված «Սոյուզ-2.1» հրթիռն այլ իրերի հետ տիեզերագնացներին նաև Ամանորի ծանրոցներ և նվերներ կհասցնի

Կասեցվել է Գավառի կաթնամթերքի արտադրամասի գործունեությունը. ինչ է հայտնաբերվել

Այս պահից սկսած Արևմուտքի հրահրած հակամարտությունն Ուկրաինայում ձեռք է բերում գլոբալ բնույթ. Պուտին

Ուժի ցուցադրում է, «ատամ» ցույց տալու միջոց. քաղաքագետը՝ թուրք-ադրբեջանական զորավարժությունների մասին

ՀՀ-ն պատրաստակամ է իր հնարավորությունների չափով աջակցել Իսպանիայի ջրհեղեղի հետևանքների մեղմացմանը. փոխվարչապետ

Պարգևատրվել են Ըմբշամարտի զինվորականների աշխարհի առաջնության 55 կգ քաշային կարգի մրցանակակիրները

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հարցազրույց կտա

Վթարային ջրանջատում Արարատում. որ քաղաքում և գյուղերում ջուր չի լինի նոյեմբերի 22-23-ին

ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղարը Բաքվում մասնակցել է COP-29-ի գագաթնաժողովին

Տեղի է ունեցել Հայաստանի և Իրանի ԱԳ նախարարների հեռախոսազրույցը. ինչ է քննարկվել

Ոչ պրոֆեսիոնալների պատճառով մարդիկ վստահությունը կորցնում են ամբողջ իշխանության նկատմամբ. քաղաքագետ. տեսանյութ

Ինչ իրավիճակ է հանրապետության ճանապարհներին

ՀՀ-Իրան էլեկտրաէներգիայի փոխհոսքը 350 ՄՎտ-ից կդառնա 1200. ավարտին կհասցվի օդային գծի և ենթակայանի կառուցումը

Թեև համակարգում փախստականների խնդիրները կարևորագույններից են, հաճախ չեն արժանանում պատշաճ ուշադրության. ՄԻՊ

Ժամկետային զինծառայող Արման Ավագյանը հաղթել է իտալացի մասնակցին

Մհեր Գրիգորյանն ընդունել է միջազգային հեղինակավոր Ֆոսթեր ընդ Փարթներս ճարտապետական ընկերության պատվիրակությանը

Գերմանիան կշարունակի քաղաքական աջակցությունը Հայաստանին. Հոֆրայթերի գլխավորած պատվիրակությունն այցելել է ԱԺ

ԱՄՆ քաղաքացին մեղավոր է ճանաչվել դաշնային աշխատակիցների սպանությունները նախապատրաստելու համար

Առանձնապես ծանր հանցագործություն է բացահայտվել․ կասկածյալը «Պույի Արմենի» որդին է, տուժածը՝ «Կյաժ Կարենը»

Ժամկետային զինծառայողներ Սամվել Գրիգորյանը և Հրայր Ալիխանյանը բրոնզե մեդալներ են նվաճել

Կոչ ենք անում Բաքվին և Երևանին բաց չթողնել պատմական հնարավորությունը, խաղաղությունը մոտ է, քան երբևէ. Ֆիդան

ՆԳ նախարարությանը կից Կանանց հարցերով խորհրդի հանդիպում է անցկացվել Գյումրիում. ինչ է քննարկվել

Միրզոյանը Անտոն Հոֆրայթերին է ներկայացրել Հարավային Կովկասում կայուն խաղաղության հաստատման ՀՀ տեսլականը

Այս պահին թիմային աղյուսակում ԶՈՒ հավաքականը հունահռոմեական ոճում 1-ին հորիզոնականում է. Պապիկյան

Անհետ կորած զինծառայողների ընտանիքները կշարունակեն սոցիալական աջակցություն ստանալ

2024-ին կալանքի կիրառման դեպքերը նվազել են 6 տոկոսային կետով, ավելացել է կիրառված այլ խափանման միջոցների թիվը

Ժամկետային զինծառայող Տիգրան Մինասյանն արծաթե մեդալ է նվաճել

Հայ-էստոնական հարաբերություններն արագընթաց են զարգանում. Արսեն Թորոսյանն ընդունել է դեսպանին

Կպչուն ժապավենով պատին ամրացված «The Comedian» բանանը աճուրդում վաճառվել է 6,2 միլիոն դոլարով. ով է գնորդը

Անդրադարձ է կատարվել խաղաղության պայմանագրի քննարկումներին. վարչապետն ընդունել է Բունդեսթագի պատվիրակությանը

Բելգիացի քաղաքական գործիչները Ադրբեջանին կոչ են արել դուրս բերել զորքերը Հայաստանի ինքնիշխան տարածքից

ԱԳ փոխնախարարը Բենժամեն Հադադին է ներկայացրել «Խաղաղության խաչմերուկ» նախագիծը

Միջազգային քրեական դատարանը Իսրայելի վարչապետ Բենիամին Նեթանյահուին ձերբակալման հրաման է տվել

Հանքաքար վերամշակող ընկերությունում ապօրինի ջրառ է իրականացվել

Զախարովային ուղիղ եթերի պահին զանգահարել և խնդրել են չմեկնաբանել բալիստիկ հրթիռների թեման

«Կոկաին»-ի պարկեր՝ ՀՀ ժամանած օտարերկրացու մարմնում. կանխվել է 550 հազար դոլարի թմրամիջոցի ներմուծման փորձը