Պետք է մամուլը եւ հասարակությունը սկսեն իրար հետ ավելի սերտ աշխատել. փորձագետ

Հայ հասարակությունն ու հայաստանյան մեդիադաշտը հատկապես վերջին ամիսներին բավականին լուրջ փորձության առաջ են կանգնած: Բանն այն է, որ ժամանակ առ ժամանակ ինչ-որ կեղծ էջերի եւ կայքերի միջոցով տարբեր ապատեղեկատվություններ են տարածվում, որը հանրության որոշակի շրջանակներում տարբեր տրամադրություններ է ստեղծում:

«Պետք է մամուլը եւ հասարակությունը սկսեն իրար հետ ավելի սերտ աշխատել, որովհետեւ մանիպուլյատիվ տեխնոլոգիաները գնալով ավելի լրջանում եւ բարդանում են»,- այս մասին ՀԺ-ի հետ զրույցում ասաց ՏՏ ոլորտի փորձագետ Սամվել Մարտիրոսյանը:

- Պարոն Մարտիրոսյան, վերջին շրջանում հաճախ ենք տեսնում, որ հայաստանյան մեդիադաշտում ֆեյք կայքերի եւ էջերի միջոցով կեղծ եւ ապակողմնորոշող նյութեր են տարածվում: Ինչպե՞ս տարբերակել դրանք:

- Եթե լիներ մի քիչ ավելի վաղ ժամանակ, կասեի, որ պետք է անպայման մտնել այդ էջը, տեսնել՝ այն նորաստեղծ է, թե՝ ոչ, ինֆորմացիա կա, թե՝ ոչ, բայց վերջին մի քանի ամիսների շատ մտահոգիչ տենդենցն այն է, որ քարոզչությունով, մանիպուլյացիայով զբաղվող կենտրոնները սկսել են առնել արդեն եղած էջեր եւ դրանցից օգտվել: Այսինքն, հասարակ քաղաքացին ուղղակի հնարավորություն չունի ստուգելու, որովհետեւ մտնում ես էջը, ռեալ մարդ է, մեծ պատմություն ունեցող, լուսանկարներով եւ այլն: Այսինքն, ոչ մի կասկած չի առաջացնում: Կասկած կարող է առաջացնել գրառման ոճային տարբերությունը: Օրինակ, միանգամից հետաքրքրությունների կտրուկ փոփոխությունը, բայց դրա հետ կապված, եկեք համաձայնեք, ամեն մարդ չի նստի եւ այդքան խորանա:

Այստեղ շատ կարեւոր է, որպեսզի առողջ լրատվամիջոցները ավելի ակտիվորեն զբաղվեն ֆեյքային բացահայտումներով եւ փորձեն իրենց շուրջ ավելի համախմբել հանրության այդ առողջ կորիզը, որը կարող է նաեւ ինքն էլ տարածել այդ տեղեկությունը ավելի լայն զանգվածների շրջանակներում: Այսինքն, պետք է մամուլը եւ հասարակությունը սկսեն իրար հետ ավելի սերտ աշխատել, որովհետեւ մանիպուլյատիվ տեխնոլոգիաները գնալով ավելի լրջանում եւ բարդանում են:

- Ի՞նչ նպատակ է հետապնդում կեղծ էջերի միջոցով սուտ տեղեկություն տարածելը եւ ո՞ւմ է ձեռնտու դա:

- Նպատակները շատ տարբեր կարող են լինել, սկսած՝ ուշադրությունը շեղելուց մի տեղեկատվությունից, արտաքին ներազդեցության խնդիր կա, ադրբեջանական գործոնը հստակ աշխատում է: Չմոռանանք, որ երկրում ընթանում է ներքին քաղաքական պատերազմ, որը նաեւ տեղեկատվական պատերազմի գործոն ունի ու ընդ որում, միանգամից մի քանի կենտրոն են աշխատում, այդպես հստակ սեւ ու սպիտակ պատերազմ չի: Այնպես որ, ամեն ինչ բավականին բարդ է:

Աշխարհում արդեն ավանդույթ է ձեւավորվում, որ առաջանում են կազմակերպություններ, որոնք կեղծ տեղեկատվությունը ստուգում են: Օրինակ` ֆեյսբուքը մի շարք երկրների կազմակերպությունների հետ համագործակցում է եւ փորձում է թույլ չտալ, որ կեղծ տեղեկատվությունը տարածվի: Բայց Հայաստանի հետ իրենք չեն համագործակցում: Մեզ մոտ էլ արդեն «Իրազեկ քաղաքացիների միավորում» ՀԿ-ն է այդ փորձը անում, կան էլի փորձագետներ, որ այդ աշխատանքը անում են, սա էլ է նոր բան:

- Որեւէ տարբերակով հնարավո՞ր է պայքարել այդ կեղծ էջերի դեմ, որպես փորձագետ, ի՞նչ լուծում եք առաջարկում այս խնդրին:

- Լուծումները շատ են ու հստակ միջոց չկա: Քանի որ խաբելու տեխնոլոգիաները ավելի լրջանում են՝ հստակ բան չկա: Տարբեր դեպքեր տարբեր լուծումներ են պահանջում: Առնվազն հասարակ մարդը, եթե ինչ-որ սենսացիոն բան է գտել, պետք է գոնե փորձի տեսնել՝ ուրիշ աղբյուրներում կա՞ դրա մասին գրված, թե չէ: Եթե միայն մի աղբյուր է գրել, ուրեմն արդեն կասկածելի է: