Երևան
4 °C
Ծուխ, մրգային համեր, անուշաբույր նյութեր. նարգիլեն կամ, այսպես ասած, հուքան, շիշան, կալյանն սկսել են գրավել Հայաստանի դեռահասներին: Նրանք հիմնականում քաղաքաբնակներն են եւ մայրաքաղաքի բնակիչները: Գրանցվում է օգտագործողների աճ, ինչը նշանակում է, որ առջեւում նոր վտանգ կա:
Մինչ շատերը կարծում են, թե իրականում նարգիլեն անվնաս է եւ թույլ են տալիս իրենց երեխաներին օգտագործել, Երեւանի «Արաբկիր» բժշկական համալիրի Երեխաների եւ դեռահասների առողջության եւ զարգացման ծրագրերի համակարգող Եվա Մովսիսյանը դրա օգտագործումից առաջացող հիվանդությունների անուններն է թվարկում:
Նրա խոսքով՝ միգուցե նարգիլեն ավելի վտանգավոր է, քան սովորական ծխախոտը:
Ավելի շատ վտանգներ, վնասակար նյութեր, հիվանդություններ
Մինչ շատերը մեկնաբանում են, որ կալյանն այնքան էլ վտանգավոր չէ, որովհետեւ ծուխն անցնում է հեղուկի միջոցով, եւ ջուրը կատարում է ֆիլտրի դեր, Եվա Մովսիսյանի խոսքով՝ իրականությանն այնքան էլ չի համապատասխանում: Այդ նյութերի մեծ մասը, որոնք հիմնականում նույնն են, ինչ ծխախոտի մեջ, ջրալույծ չեն եւ չեն կարող ամբողջությամբ ֆիլտրվել ջրի միջոցով:
Ապացուցված է, որ ինչպես ծխախոտի, այնպես էլ կալիանի հաճախակի օգտագործման դեպքում կարող են առաջանալ բերանի խոռոչի, ստամոքսի, շնչուղիների, թոքերի, միզապարկի քաղցկեղ եւ սիրտանոթային հիվանդություններ: Այս դեպքում եւս շատ վտանգավոր է երկրորդային ծուխը. մարդիկ կարող են չօգտագործել, սակայն գտնվելով նույն վայրում՝ վտանգել իրենց առողջությունը:
Պարզվում է, որ հակառակ շատ կարծիքների, նարգիլեն կարող է ավելի շատ վտանգներ պարունակել, քան սովորական ծխախոտը:
Ինչպես նշեց մասնագետը, եթե նույնիսկ առկա նյութերն ինչ-որ չափով ֆիլտրվում են, եւ ծուխը մի քիչ ավելի մեղմ է լինում, միեւնույն է, նարգիլե ծխելու ժամանակահատվածը երկար է՝ կես կամ մեկ ժամ, նույնիսկ՝ ավելի:
«Ապացուցվել է, որ նարգիլե ծխելու ժամանակ մարդն ակամայից ավելի հաճախ է ներշնչումներ անում եւ վնասակար նյութերից ավելի շատ քանակություն է ստանում, քան սովորական ծխախոտի ծխից:»,- նշեց Մովսիսյանը:
Մյուս վտանգներից մեկն էլ դրա հեղուկներն են, որոնց մեջ երբեմն ոչ թե սովորական ջուր է լինում, այլ տարբեր համային ավելացումներ եւ ալկոհոլ: Ստացվում է, որ վնասակար ազդեցությունը շատանում է, եւ կախվածությունն ավելի հեշտ է զարգանում հատկապես դեռահասների մոտ: Մովսիսյանի խոսքով՝ կան տվյալներ, որ դա կարող է հետագայում բերել այլ տեսակի կախվածությունների զարգացման. «Մարդը, որը հաճախ օգտագործում է կալիան, հետագայում այլ հոգեմետ միջոցներ կարող է օգտագործել»:
Հաջորդ վտանգը, որի մասին հաճախ մոռանում են, չախտազերծված ծխամուրճն է (մուշտուկ): Այս արտադրատեսակն օգտագործելիս հաճախ մի քանի հոգով նույն սարքը փոխանակում են, որը, բժշկուհու խոսքով, վարակի աղբյուր է, քանի որ դրվում է բերանի մեջ եւ չի ախտազերծվում. «Ապացուցվել է, որ կան որոշ վարակներ, որոնք շատ հեշտությամբ փոխանցվում են նարգիլեի միջոցով, օրինակ՝ տուբերկուլյոզը:
Մտահոգիչ վիճակագրություն Հայաստանում
Ծխախոտի այս տեսակը Հայաստանի դեռահասների մոտ սկսել է տարածվել վերջին տարիներին: Ներկայումս օգտագործողների թիվը փոքր չէ ու գնալով աճում է: Մասնագետը թվեր է ներկայացնում:
2017-2018 թվականներին կատարված «Հայաստանի դպրոցահասակ երեխաների առողջության վարքագծի ազգային հետազոտություն»-ը պարզել է, որ նարգիլեն տարածված է քաղաքաբնակ եւ մայրաքաղաքի դեռահասների մոտ: Պատճառը, ըստ Մովսիսյանի, սրճարաններն են եւ հասանելիությունը, իսկ դեռահասներն այնպիսի տարիքում են, որ ինքնահաստատվելու, իրենց ավելի հասուն զգալու համար ցանկանում են ամեն ինչ փորձել:
Ըստ հետազոտության՝ 17 տարեկան տղաների 19 տոկոսն իրենց կյանքում առնվազն 1-2 անգամ օգտագործել է այս արտադրատեսակը, իսկ 15 տարեկան տղաների դեպքում՝ 16 տոկոսը:
Աղջիկների պարագայում թիվն ավելի քիչ է, սակայն՝ կրկին մտահոգիչ: Օգտագործել է 15-17 տարեկան աղջիկների 12 տոկոսը:
Հետազոտությունը նաեւ հարցում է արել՝ պարզելու, թե այդ դեռահասները վերջին 30 օրվա ընթացքում օգտագործե՞լ են, թե՞ ոչ: Պարզվել է, որ տղաների դեպքում պատկերն այնքան էլ չի փոխվել՝ 16 եւ 19 տոկոսները պահպանվել են, ինչը նշանակում է, որ նրանք բավականին հաճախ են օգտագործում: 30 օրվա կտրվածքով՝ աղջիկների թիվը պակասել է 3 տոկոսով:
Մասնագետը նաեւ ընդգծեց, որ վերջին տարիներին Հայաստանի դեռահասների շրջանում ծխախոտի ցուցանիշների մի փոքր բարելավում ունենք, սակայն մտահոգություն՝ նոր վտանգի պատճառով: Հետաքրքրություն են առաջացրել նաեւ էլեկտրոնային ծխախոտները, ինչը նշանակում է, որ ապագայում կունենանք նաեւ այլ խնդիրներ:
Արեւելք, այնուհետեւ՝ արեւմտյան Եվրոպա, Հայաստանը հետեւում է «տենդենցներին»
Նարգիլե ծխելու արեւելյան մշակույթն արեւմտյան Եվրոպա է մուտք գործել 19-րդ դարի վերջից: Այսօր այն տարածված է ԱՄՆ-ում, Կանադայում: Այս երկրներում եւս ծխախոտի օգտագործումը պակասում է, կալյանինը՝ ավելանում: Երիտասարդների շրջանում կարծես հետեւում ենք միտումներին: Եվա Մովսիսյանի խոսքով՝ եթե չլինեն օրենսդրական կարգավորումներ, բացասական պատկեր կունենանք. դեռահաս օրգանիզմը զարգացող է, եւ բոլոր օրգան համակարգերը շատ ավելի զգայուն են: Դեռահասների մոտ հոգեմետ նյութերից կախվածությունը, բացասական երեւույթներն ավելի արագ կարող են զարգանալ:
Հիշեցնենք, որ օրեր առաջ ՀՀ առողջապահության նախարար Արսեն Թորոսյանը «Ֆեսյբուք» սոցիալական ցանցի իր էջում հրապարակել էր մի տեսանյութ, որին կից գրել էր՝ երևանյան մի ռեստորանում 14-15 տարեկան տղա երեխաներն ազատ նարգիլե են ծխում, եւ այն պատվիրել են նրանց ծնողները: Տեսանյութը նախարարին ուղարկել էր ֆեյսբուքյան օգտատերերից մեկը:
«Հիմա մենք պետք է մեզ հարց տանք. մենք այսպիսի՞ երիտասարդություն ենք ուզում, որը պետք է զարգանա ու զարգացնի երկիրը։ Կամ վաղն այս ախտով տարված և իրենց օրգանիզմը քայքայած երիտասարդներն ինչպե՞ս են ծառայելու հայոց բանակում»,- գրառման մեջ նշել էր Թորոսյանը՝ հավելելով, որ երեխաների համար պատվիրած ծնողներին չգիտի՝ ինչ կոչ անել, հավանաբար կլռի:
Մահվան ելքով վրաերթ` Երևանում, փախուստի դիմած վարորդին որոնում են
15-ամյա Համլետ Մանուկյանը Թուրքիայում դարձավ աշխարհի կրկնակի չեմպիոն
Էրդողանը ստորագրել է ՆԱՏՕ-ին Ֆինլանդիայի անդամակցության արձանագրությունը
Ռուսաստանում երկրաշարժ է գրանցվել
«Wildberries»-ն ուժեղացնում է հսկողությունը կայքում որոշ ապրանքների շրջանառության վրա
Արևմուտքին Ուկրաինայում զսպեց միջուկային զենք տեղակայելու Պուտինի որոշումը․ CNN
Հռոմի կանոնադրության մասին ՍԴ որոշումը որևէ մեկին մեղավոր ճանաչելու կամ կալանավորելու քայլ չի պահանջում. ԱԺ փոխնախագահ
ՀՀ գրեթե բոլոր տարածաշրջաններում տեղումներ են. Վարդենյաց լեռնանցքը դժվարանցանելի է
Օդի ջերմաստիճանը 16 աստիճանով կբարձրանա
Թուրքիայում հայ մարմնամարզիկները ոսկե և արծաթե մեդալներ են նվաճել
Մետրոպոլիտենը շարունակում է աշխատել արտակարգ ռեժիմով. դեպքի վայր է այցելել Երևանի քաղաքապետի պաշտոնակատարը
Գազալցակայանում լիցքավորելուց և մի քանի մետր վարելուց հետո, մեքենան պայթել է․ վիրավոր կա
Մեկ զինծառայողի սպանության և ևս մեկի սպանության փորձի դեպքերով նախաձեռնվել են քրեական վարույթներ. ՔԿ
Սամվել Ալեքսանյանի քրոջ որդին ու նրա վարորդը ձերբակալվել են. նախաձեռնվել է քրեական վարույթ
Սևքարեցի Դավիթն այսօր կդառնար 23 տարեկան. Աննա Հակոբյանը մասնակցել է հիշատակի միջոցառմանը
Պետք է միշտ հիշեցնենք, թե ինչ է եղել անցյալում՝ ապագայում ցեղասպանությունները կանխելու համար. Բյորն Սյոդեր
Քննարկվել է երկրաշարժի հետևանքով անօթևան մնացած ընտանիքների բնակապահովման խնդիրը
Խուզարկում են Սամվել Ալեքսանյանի ընտանիքին պատկանող ընկերությունը. մանրամասներ
Լաչինի միջանքի բաց լինելու մասին լուրերը կեղծ են. Արցախի ՆԳՆ
Հռոմի Ֆրանցիսկոս պապը դուրս է գրվել հիվանդանոցից
Երևանի մետրոպոլիտենն աշխատում է արտակարգ ռեժիմով. գնացքներն անցել են միակողմանի երթևեկության
Մետրոպոլիտենի աշխատանքը վերականգնվել է (լուսանկարներ)
ՊԵԿ-ն ու ՔԿ-ն խուզարկություններ են իրականացնում «Ալեքս Տեքստիլ»-ում
31-ամյա երևանցին իր աշխատավայրին պատկանող մեքենայից 740 հազար դրամ է գողացել
Դադարեցվել է մետրոպոլիտենի աշխատանքը
«Անպատասխան սիրո մասին պատմություն». Ռոզա Լինը՝ նոր և հայկական էլեմենտներով երգի մասին
ՀՀ նախագահը շնորհավորական ուղերձ է հղել ասորական համայնքին
Հայաստանի 5 մարզերում ձյուն է տեղում
Զոհված զինծառայող Հրաչյա Սարուխանյանի լուսանկարները
Մարդու առևանգման մեջ մեղադրվող 41-ամյա հետախուզվողը հայտնաբերվել է
Խոյ համայնքում հայտնաբերվել է այրված, կիսամոխրացած կնոջ դի
Ուշադրություն. Սուրենյանը հայտնել է ամենացածր ջերմաստիճանի օրը
Սպիտակ տունը ԱՄՆ քաղաքացիներին, այդ թվում՝ լրագրողներին, կոչ է արել լքել Ռուսաստանը
Թրամփին քրեական մեղադրանք է առաջադրվել
Կաշառք ստանալու և տալու կասկածանքով ձերբակալվել են Միասնական սոցիալական ծառայության աշխատակիցն ու ևս երկու անձ
Մասիսի ՀՀԿ-ական նախկին քաղաքապետից կբռնագանձվի 15 անշարժ գույք, 5 շարժական գույք, 58 մլն 515 հազար 628 դրամ
12 բուժառու Կարմիր խաչի ուղեկցությամբ Արցախից տեղափոխվել է ՀՀ բժշկական կենտրոններ
Թեհրանը Բաքվին ևս մեկ անգամ կոչ է արել հստակեցնել Իսրայելի մտադրությունները
Երևանում ձերբակալվել են Սամվել Ալեքսանյանի քրոջ որդին ու նրա վարորդը
Ինչ աշխատանք է իրականացրել դատախազությունը 2022-ին. հրապարակվել է գործունեության հաղորդումը
© 2023 Հայկական ժամանակ