Երևան
26 °C
searchclose
today
menuclose
Երևան
26 °C
2018 թվականին 5 հոգանոց խումբը որոշել էր քայլել Վրաստանի ամենադժվար երթուղիներից մեկով, սակայն կորցնելով հետդարձի ճամփան՝ պատահմամբ հատել էր վրաց-ռուսական բաժանարար գիծն ու հայտնվել զինված անձանց շրջափակման գոտում:
Վերջիններիս թվում էր եղել վրացի լրագրող 29-ամյա Քեթի Մագրաձեն, որը 2018 թվականին կատարվածից հետո սկսել է ուսումնասիրել եւ ավելի խորացված տեղեկանալ 2008 թվականին Վրաստանի, Ռուսաստանի, ինչպես նաեւ Աբխազիայի ու Հարավային Օսիայի ինքնահռչակ հանրապետությունների միջեւ տեղի ունեցած զինված հակամարտության պատճառների ու հետեւանքների մասին:
«Սկզբում 7 հոգով էինք սկսել մեր քայլարշավը, սակայն երկուսը հենց առաջին օրը լքեցին մեզ, ասացին՝ ի վիճակի չեն շարունակել: Երկու աղջիկ էինք, երեք տղա: Տղաներից մեկը կորցրեց JPS-ը (գլոբալ տեղորոշման համակարգը), եւ մենք մոլորվեցինք ու քայլում էինք անհայտ ուղղությամբ: Մտովի գիտեինք, որ «բաժանարար գիծ» ասված գոյություն ունի, բայց լանդշավտն այնքան նման էր, որ չէինք կասկածում, թե կարող էինք հատած լինել: Շուտով հայտնվեցինք զինված անձանց շրջափակման մեջ: Զինվորական հագուստով երեք տղամարդ մոտեցան մեզ ու սկսեցին ռուսերենով հարցեր տալ, վարվում էին այնպես, կարծես հանցագործներ լինեինք: Վերցրին մեր բոլոր փաստաթղթերը, հեռախոսներն ու քարտերը, մի խոսքով, ամենն ինչ, ինչ ունեինք: Նրանք մեզ հետ չէին խոսում, խնդրում էինք գոնե ասել, թե որտեղ ենք գտնվում, բայց անգամ այդ հարցին չէին պատասխանում: Միայն մեկը, որը հետո պարզեցինք՝ ազգությամբ էթնիկ օս է, ազնվամորի քաղեց ու հյուրասիրելով՝ ասաց՝ փորձեք, օսական ազնվամորին շատ համեղ է. վերջինս մեզ հուշեց, որ գտնվում ենք Օսեթիայում»,- պատմում է Քեթին:
Երիտասարդներն անչափ վախեցած ու անորոշ վիճակում են եղել, ուժասպառ, անգամ նրանց հետ եղած տղաներից մեկն ուշաթափվել է, սակայն, ինչպես Քեթին է պատմում, զինված անձանց դա այնքան էլ չի մտահոգել:
Քեթինի խոսքով՝ իրենց տարել են Ցխինվալի (Հարավային Օսիայի ինքնավար հանրապետության մայրաքաղաքը), որտեղ էլ 3 օր անցկացրել են բանտարկված: Այնտեղ նրանց հարցաքննել են, ապա՝ պահանջել ստորագրել ռուսերենով գրված մի փաստաթուղթ, որի բովանդակությունը չեն հասկացել: «Ավելի ուշ պարզվեց, որ տուգանքի վճարման թուղթ է, որով պարտավորվում ենք վճարել 73 լարի՝ սահմանն ապօրինի հատելու համար»,- ասում է նա՝ հավելելով՝ 2008-ի հակամարտությունից հետո գործում է հատուկ թեժ գիծ, որին զանգահարում են եւ կապ հաստատում բաժանարար գիծը հատած անձանց հարազատները:
Ըստ լրագրողի՝ Ցխինվալիի բանտում անցկացրած երեք օրվա ընթացքում իրենց կողքի խցում է եղել վրացի մի հովիվ: Նրա նկատառմամբ՝ շատ հաճախ հենց հովիվներն են սխալմամբ հատում բաժանարար գիծն ու հայտնվում զինված անձանց մոտ: Նրանք ազատ են արձակվում այն ժամանակ, երբ վճարում են նախատեսված տուգանքը:
«Հետաքրքիրն այն է, որ այդ բազան կարծես փոքրիկ քաղաք լիներ քաղաքի մեջ՝ եկեղեցիով, այգիներով, տներով, բայց անչափ ամայի ու սառն էր: Իսկ բանտի տարածքում՝ մի քանի քայլ այն կողմ, կար դատարան, ու մեզ տարան այնտեղ: Մեր բախտն այնքանով էր բերել, որ մեր ծնողները շուտ էին գլխի ընկել, զանգահարել էին համապատասխան մարմիններին ու միջնորդավորված կերպով փոխանցել նախատեսված տուգանքը: Երրորդ օրը մեզ ազատ արձակեցին»,- նկատում է նա:
Խոսելով «Խաստագը» անունը կրող վավերագրական ֆիլմի մասին՝ Քեթին մանրամասնում է՝ ֆիլմը վրաց-օսական հակամարտության մասին է։ Այն պատմում է Վրաստանի վերահսկվող շրջաններում բնակվող օսերի մասին։ Հարցվողները հիշում են անձնական պատմություններ, 1990-ականների հալածանքները «Մխեդրիոնիի» կողմից (Վրաստանում 1989-1995 թթ. ռազմական կազմակերպություն), Վրաստանից փախուստը Վլադիկավկազ: Այնուհետեւ վերադառնում են, ներկայիս իրավիճակը համեմատում անցյալի հետ եւ վերջապես լուծում առաջարկում:
Անդրադառնալով վերնագրի ընտրությանը՝ պարզաբանում է՝ «Խաստագ» բառը վրացերեն նշանակում է հարազատներ. Վրաստանում ապրող էթնիկ փոքրամասնությունների մեջ մեծ թվով վրաց-օսական խառը ընտանիքներ եւ ազգակցական կապեր կան:
«Ցխինվալիում օս իրավապահների տված հարցերից ինձ համար ամենագլխավորն էր՝ վրացիներն ատո՞ւմ են օսերին, ճնշվա՞ծ են ազգային պատկանելությամբ: Ցխինվալիի կալանավայրից դուրս գալուց երեք տարի անց ես փորձել եմ պատասխանել այդ հարցերին փաստագրական ֆիլմի միջոցով։ Ինչպե՞ս են ապրում օսերը Վրաստանի շրջաններում, արդյոք նրանց ճնշո՞ւմ են էթնիկ պատկանելության հիման վրա, ի՞նչ է փոխվել 1990-ականներից հետո։ Ինչպե՞ս են նրանք տեսնում հակամարտությունը լուծելու ուղիները»,- «Հայկական ժամանակ»-ի հետ զրույցում ասում է Քեթին:
Լրագրողի դիտարկմամբ՝ ի վերջո, Ցխինվալի տարածաշրջանի վրացիներն ու օսերը մեծ վնաս հասցրին միմյանց։ Ըստ Մագրաձեի՝ երրորդ ուժը, որը ցանկանում է գերիշխել Կովկասում, լավ օգտվել է առիթից եւ այժմ էլ շարունակում է շահարկել: «Մինչ ես կհայտնվեի Ցխինվալիի կալանավայրում, հակամարտության թեման ինձ համար պարզապես փաստ էր։ Ես մակերեսորեն էի նայում այս հակամարտությանը, տեսել էի երկու կողմ՝ վրացական եւ ռուսական, օսական տարրը ինչ-որ տեղ երկրորդ պլանում էր։ Ցխինվալիից վերադառնալուց հետո սկսեցի նյութեր փնտրել հակամարտության մասին։ Ինձ համար ցնցող էր բացահայտումը, որ վրացական կողմը միակ զոհը չէ այս հակամարտության մեջ եւ շատ լուրջ սխալներ է թույլ տվել 1990-ականներին»,- անկեղծանում է Քեթին:
Ըստ նրա՝ բաժանարար գծի հետեւում օսերի հետ խոսելիս պարզ է դառնում, թե ինչպես են վերջիններս զբաղվում քարոզչությամբ, կարծում են, որ պետք է Թբիլիսիից հարձակում սպասել եւ իբր հալածում են Վրաստանի վերահսկվող շրջաններում ապրող օսերին:
«Քանի որ այնտեղ նման տրամադրություն կա, ինձ նույնպես հետաքրքրեց Վրաստանում օսերի փաստացի վիճակը։ Այս ֆիլմը պատասխանում է այս հարցին, եւ բաժանարար գծի հետեւում օսերի համար ուղերձ կա, որ այժմ ապահով միջավայր է, մենք դիտարկում ենք մեր սխալները եւ ցանկանում վերջնականապես կարգավորել հակամարտությունը։ Հարցի մասին խոսում են հենց էթնիկ օսերը, ոչ թե փորձագետները կամ քաղաքագետները, որոնք ամենուր են»,- եզրափակում է նա:
Ստեփանավանի թիվ 1 հիմնական դպրոցում վարչապետը ծանոթացել է խնդիրների վերացման աշխատանքներին (տեսանյութ)
Մեքենան դուրս է եկել հանդիպակաց երթևեկելի գոտի, բախվել քարերին, հայտնվել ձորակում. ընտանիքի 3 անդամ հիվանդանոցում է
Սահմանազատման մասին պայմանավորվածությունը վերացնում է խաղաղության համաձայնագրի ճանապարհի մեծ խոչընդոտը․ Գերմանիայի ԱԳՆ
Կան ուժեր, որոնք ուզում են, որ Հայաստանի ինքնությունը կամ պետականությունը զարգանա ֆորպոստի տրամաբանությամբ․ Փաշինյան
Թուրքիայի ԱԳՆ-ն ողջունել է Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանազատման հանձնաժողովների ձեռք բերած համաձայնությունը
Վերին Ծաղկավանի անտառում շունը ընկել է մոտ 15 մ խորության ձորը
Հայոց ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտին են հանձնվել Սողոմոն Թեհլիրյանին առնչվող բացառիկ ընտանեկան մասունքներ
Չհանդիպելու պլաններ չունենք․ Փաշինյանը՝ ՌԴ նախագահի հետ հանդիպման հավանականության մասին
Հասանովը խորհրդակցություն է հրավիրել և հանձնարարել Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջև սահմանազատումն արդյունավետ իրականացնել
Տեղի է ունեցել «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության Լոռու մարզի նախաձեռնող խմբի նիստ․ վարչապետը ելույթ է ունեցել
ԱՄՆ դեսպանատան հարևանությամբ «BMW» է այրվել
Վարչապետը երկրորդ անգամ այցելել է Վանաձորի N 27 և N 23 հիմնական դպրոցների մարզադահլիճներ (տեսանյութ)
37-ամյա կինը շենքում գտնվող տղային իր փոխանցելիս ընկել է հորը
Օդի ջերմաստիճանը չի փոխվի․ կարճատև անձրևներ կլինեն, տեղ-տեղ նաև կարկուտ կտեղա
Պատրաստվում ենք դե յուրե արձանագրել Արծվաշեն էքսկլավի, իրենց տեսակետից անկլավի՝ ՀՀ-ի մաս լինելը․ վարչապետ
Որպես անհետ կորած որոնվող 56-ամյա տղամարդը հայտնաբերվել է Ջրվեժի ձորում. մարմինը եղել է կենդանիների կողմից հոշոտված
Սահմանը հանձնվելու է սահմանապահներին, ինչ վերաբերում է պաշտպանության ապահովմանը, դա արդեն ուրիշ խնդիր է․ Փաշինյան
Ոսկեպարում ըստ էության արձանագրվել է այն, ինչ մենք պայմանավորվել ենք ոսկեպարցիների հետ․ Նիկոլ Փաշինյան
Որոշումը նվազեցնելու է անվտանգային ռիսկը, որը կա Բաղանիս-Կիրանց-Ոսկեպար հատվածում և ՀՀ սահմանի ողջ երկայնքով․ վարչապետ
Խնդիրները և թերությունները շտկված են․ վարչապետը երկրորդ անգամ է այցելել Մեդովկայի նորակառույց դպրոց (տեսանյութ)
3 նոր ժայթքում՝ անցած 24 ժամում․ Ինդոնեզիայում Ռուանգ հրաբուխը կրկին անհանգիստ է (տեսանյութ)
Տյումենում ջրհեղեղի գոտուց երկու հազարից ավելի մարդ է տարհանվել
Հիմա կտեսնենք, թե ովքեր են դեմ սահմանազատմանը, այսպիսով՝ ովքեր են փորձում պատերազմի մեջ ներքաշել Հայաստանը․ Հակոբյան
Գետափնյա գյուղի մոտակա կամրջով երթևեկությունը դեռևս փակ է
Շատ կարևոր է արձանագրել, որ առաջին անգամ Հայաստանի Հանրապետությունն ու Ադրբեջանը հարց են լուծել սեղանի շուրջ․ վարչապետ
Երևանում քամին տանիքի թիթեղներ է պոկել, ծառ տապալել
Արտակարգ դեպք Երևանում․ հիմնական դպրոցներից մեկում 14-ամյա երեխան ատրճանակով կրակել է 15 տարեկան աշակերտների վրա
ՀՀ-ի համար սա խաղաղ և լեգիտիմ ճանապարհով տարածքային ամբողջականության վերականգնման գործընթացի սկիզբ է․ Խաչատրյան
2017-ին «Սևան ազգային պարկ»-ում առանձնապես խոշոր չափով հափշտակությունների, փողերի լվացման բազմադրվագ դեպքը բացահայտվել է
Վիճաբանության ժամանակ 38-ամյա տղան դանակի մի քանի հարված է հասցրել հորը․ վերջինս հիվանդանոցում մահացել է
Արարատի մարզում ապօրինի ընդերքօգտագործման հետևանքով պատճառված 13 մլն 736 հազար դրամի վնասն ամբողջությամբ վերականգնվել է
Դոլարն ու եվրոն կրկին էժանացել են․ ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան ապրիլի 20-ին
ՄԱԿ գլխավոր քարտուղարն ուշադիր հետևում է Հայաստանի ու Ադրբեջանի ձեռք բերած սահմանազատման համաձայնությանը և ողջունում
Նյու Յորքի դատարանի դիմաց երիտասարդն ինքնահրկիզվել է (տեսանյութ)
Հայաստանի գյուղերից, տարածքներից զիջելու մասին ցանկացած խոսակցություն լկտի սուտ է․ Հակոբ Արշակյան
Ողջունում ենք Հայաստանի և Ադրբեջանի՝ Ալմա Աթայի հռչակագիրը սահմանազատման հիմք ընդունելու հայտարարությունը․ Բլինքեն
Այդ 4 գյուղը կեղծ օրակարգ է, կեղծ նարատիվ, որը, ցավոք, նաև ՀՀ սահմաններից դուրս է օգտագործվում․ Արայիկ Հարությունյան
Ոսկեպարի ճանապարհի դելիմիտացիայի հարցն առայժմ օրակարգում չէ․ վարչապետն ականջալուր է եղել ոսկեպարցիների մտահոգությանը
Հայաստան-Ադրբեջան սահմանին ԶՈՒ-ն երբ իր տեղը կզիջի սահմանապահներին․ Հարությունյանն ասաց՝ ինչ քննարկումներ են լինելու
ՀՀ իշխանությունները մեզ տեղյակ են պահել, որ համաձայնությունը ձեռք է բերվել միջազգային սահմանի հիման վրա․ Իրանի դեսպան
