Լուսանկարչի մոտ դեռևս պատերազմի օրերին ծագած գաղափարն իրականություն է դարձել. Արցախում ցուցահանդես է բացվել

Երեկ Ստեփանակերտի պատկերասրահում բացվել է «Իմ հայրենիք» խորագրով լուսանկարչական և գեղանկարչական ցուցահանդեսը, որտեղ ներկայացված է 6 երկրից 23 հեղինակի շուրջ 120 աշխատանք: Ցուցահանդեսի հեղինակը և համադրողը լուսանկարիչ Արմեն Ենգոյանն է: Վերջինս խոսքով՝ նման ցուցահանդես կազմակերպելու գաղափար առաջացել է դեռևս 44-օրյա պատերազմի օրերին:

«Պատերազմի ժամանակ առողջական խնդիրների պատճառով չկարողացա գնալ Արցախ, սակայն ոչինչ չանել էլ չէի կարող: Որպեսզի ինչ-որ կերպ ժողովրդի կողքին լինեի, նրանց գոտեպնդեի, որոշեցի ցուցահանդես կազմակերպել: Կապվեցի «Շուշի քաղաքի թանգարաններ» կազմակերպության տնօրենի հետ, ասացի, որ միջազգային ցուցահանդես կազմակերպելու գաղափար կա, ասաց՝ պատերազմական վիճակում չենք կարող անել: Այնուհետև քաղաքապետի հետ խոսեցի, գաղափարը հավանեց, բայց ասաց, որ նույն տեղում մեծաթիվ մարդկանց հավաք չի թույլատրվում, վտանգավոր է։ Բացատրեցի, որ կարելի է նմուշներն անգամ քանդված շենքի պատերին կախել, որ մարդիկ անցնել-դառնալուց կանգնեն, նայեն»,- «Հայկական ժամանակ»-ի հետ զրույցում պատմում է Ենգոյանը:

Ըստ նրա՝ նախնական պայմանավորվածություն ձեռք բերելուց հետո ցուցահանդեսի մասին հայտարարություն է տարածել, որպեսզի ցանկացողներն ուղարկեն իրենց աշխատանքները:

«Միանգամից սկսեցին դիմել տարբեր երկրներից ու քաղաքներից ազգությամբ թե՛ հայ, թե՛ այլազգի լուսանկարիչներ: Մասնակիցներ կային Մոսկվայից, Իսրայելից, Սլովենիայից, Իտալիայից և Չեխիայից: Չեխիայի լուսանկարիչների ասոցացիայի նախագահ Գարիկ Ավանեսյանը ևս միացավ, միացան նաև մեր՝ հայաստանյան լուսանկարիչները: Մի խոսքով, ընտրեցինք լուսանկարներն ու զանգահարեցի Շուշի, ասացին՝ սպասիր մի երկու օր, որից հետո եղավ այն, ինչ եղավ՝ Շուշին արդեն մերը չէր»,- ցավով հիշում է լուսանկարիչը:

Այնուամենայնիվ, հսկայական աշխատանք է արվել, և նախաձեռնության հեղինակը որոշել է նույն ցուցահանդեսը իրականացնել Ստեփանակերտ քաղաքում, ինչը մի շարք խնդիրների պատճառով ձգձգվել է: Նա ծանոթացել է արցախցի քանդակագործ, Մարտունիում Նժդեհի արձանի հեղինակ Արմեն Պետրոսյանի հետ, որը խոստացել է օգնել իրեն ցուցահանդեսի կազմակերպման հարցում:

«Վերջինիս հետ որոշեցինք շրջիկ ցուցահանդես սկսել Մարտակերտից։ Եվ արդեն 2021 թվականի մայիսին բացումն արեցինք Մարտակերտի մշակույթի տանը: Ժողովուրդը շատ գոհ էր, ուրախ, շատ մարդիկ եկան՝ զինվորներ, շատ-շա՜տ հետաքրքրվեցին: Ի սկզբանե 80 լուսանկար էր, սակայն այնտեղ մեզ միացան նաև արցախցի լուսանկարիչներն իրենց գործերով: Ցուցահանդեսն այս ընթացքում հասցրել է լինել Մաղավուզ ու Բերդաշեն գյուղերում, իսկ մինչև շրջափակումը՝ Ասկերանում՝ արդեն 120 լուսանկարով»,- նշում է Արմեն Ենգոյանը։

Նրա խոսքով՝ Ստեփանակերտում ցուցահանդեսի բացումը պետք է ազդարարեր շրջիկ ցուցահանդեսի փակումը Արցախում. «Մտածում էի, որ հիմա ամենահարմար ժամանակը չէ ցուցահանդեսի համար, մարդիկ շրջափակման մեջ են, ես էլ Երևանում եմ և չեմ կարողանա համակարգել, բայց զանգեց Արմեն Պետրոսյան ու ասաց՝ ցուցահանդես ենք անում: Պատկերասրահի առաջին հարկում ներկայացված են լուսանկարչական աշխատանքները, մյուսում՝ Մաղավուզի ու Բերդաշենի դպրոցականների գեղանկարները»։ 

Վերջինիս խոսքով՝ արտասահմանցի լուսանկարիչներից ոմանք եղել են Հայաստանում, ոմանք՝ ոչ, դրա պատճառով կան հեղինակներ, որոնք ներկայացրել են լուսանկարներ իրենց հայրենիքից ու իրականությունից:

«Թեման խաղաղությունն է: Օրինակ՝ Իսրայելից Միխաիլ Լևիտը, որը երբևիցե չի եղել Հայաստանում, ուղարկել է լուսանկարներ Իսրայելից՝ Երուսաղեմից, դիմանկարներից մեկն էլ մեր այնտեղի հայ եկեղեցականն է: Այն լուսանկարիչները, որոնք եղել են Հայաստանում և Արցախում, ներկայացրել են այդ լուսանկարները, բացի դրանից՝ նաև լուսանկարներ իրենց հայրենիքից: Կան նաև լուսանկարներ, որոնցում պատկերված են այն վայրերը, օրինակ՝ Շուշին, Գանձասարը, Ղազանչեցոցը, որոնք արդեն մեր վերահսկողության տակ չեն»,- նկատում է նա:

Ըստ նրա՝ թեև գաղափարը ծնվել է պատերազմի օրերին, սակայն շատ չեն այն լուսանկարները, որոնցում պատերազմական գործողություններն ու դրա հետևանքներն են պատկերված. «Շատ չկա, ու հատուկ եմ այդպես արել: Սիփան Գյուլումյանի հայտնի հրետանավորի՝ Ալբերտ Հովհաննիսյանի լուսանկարն է ներկայացված: Սիփանից ընդհանուր առմամբ երեք լուսանկար է ներկայացված»:

Ցուցահանդեսն Արցախում պտտվելուց և Ստեփնակերտում փակվելուց հետո նախատեսվում է տեղափոխել Երևան, այստեղ ևս ներկայացնել: Ենգոյանը նկատում է, որ այս մասին կարելի է մտածել միայն շրջափակումից հետո:

Հերմինե Կարապետյան