Ցեղասպանությունների կանխումն անհնար է առանց անցյալի ցեղասպանությունների մանրազնին քննության. Վիլեն Գաբրիելյան

24/04/2025 schedule16:26

Գարդմանի, Շիրվանի, Նախիջևանի հայության ցեղասպանությունն ապացույցն էր այն բանի, որ անցյալի ցեղասպանությունների ոչ պատշաճ դատապարտումը հանգեցնում է դրանց շարունակական կրկնման։ 

«Արմենպրես»-ի հետ զրույցում նման կարծիք է հայտնել Գարդման-Շիրվան-Նախիջևան համահայկական միության նախագահ Վիլեն Գաբրիելյանը։ 

Պարո՛ն Գաբրիելյան, 110 տարի է անցել Հայոց ցեղասպանության իրողությունից։ Անցած 110 տարիների ընթացքում բազմաթիվ են եղել Հայոց ցեղասպանության դատապարտումները, սակայն թվում է, թե ցեղասպանությունները՝ որպես կոնվենցիոն առումով դատապարտելի երևույթներ, շարունակում են մնալ անպատիժ։

Հարցին Գաբրիելյանը պատասխանել է.

«Հայոց Ցեղասպանությունն Օսմանյան կայսրությունում մարդկության նորագույն ժամանակների պատմության ամենաամոթալի երևույթներից է, որի թե՛ պլանավորումը, թե՛ իրագործումը որևէ կերպ չխոչընդոտվեց աշխարհում պատերազմական իրավիճակի և առհասարակ քաղաքական կամքի բացակայության պատճառով։

Ավելին Օսմանյան կայսրությունում հայության լայնամասշտաբ կոտորածների նախադեպեր արդեն իսկ տեղի էին ունեցել՝ ի դեմս 1894-1896 թթ․ համիդյան ջարդերի, 1911 թ․ Ադանայի կոտորածի, որոնք ևս չկանխվեցին և չդատապարտվեցին։ Արդյունքը 1914-1916 թթ․ ընթացքում գրեթե անխոչընդոտ կերպով 1,5 միլիոն հայության ոչնչացումն էր՝ զինակոչված տղամարդկանց խմբակային գնդակահարությունների, մտավորականության ձերբակալման և ոչնչացման, բնակչության մնացյալ՝ անպաշտպան հատվածի աքսորի, սովահարության, բռնությունների միջոցով։ Անցած 110 տարիների ընթացքում, իհարկե, զարգացել է մարդակենտրոն իրավական միջազգային համակարգը, որը մարդու բնական իրավունքների պաշտպանությունը հռչակել է որպես առաջնահերթություն։

Ասվածի վկայությունն է «Ցեղասպանության հանցագործությունը կանխելու և պատժելու մասին» կոնվենցիայի ընդունումը, որը պետք է կանխարգելիչ իրավական ակտ հանդիսանար ապագայում ցեղասպանությունները կանխելու համար, սակայն մենք հստակորեն կարող ենք արձանագրել աշխարհում ցեղասպանությունների շարունակական կրկնման փաստը, ինչը վկայում է առկա իրավական կանխարգելիչ համակարգի անկատարության մասին։ Ասվածի ապացույցն է 1988-1992 թթ․ պատմական Գարդմանի, Շիրվանի, Նախիջևանի հայության հանդեպ ադրբեջանական իշխանությունների իրականացրած ցեղասպանությունը»։ 

Մերօրյա իրականության մեջ ինչպիսի՞ քայլեր պետք է ձեռնարկվեն ցեղասպանությունների հետագա կանխման համար։

Պատասխանելով այս հարցին՝ Գաբրիելյանը նշել է, որ իր խորին համոզմամբ՝ ապագայում ցեղասպանությունների կանխումն անհնար է առանց անցյալի ցեղասպանությունների մանրազնին քննության, հրապարակայնության ապահովման և արժանի պատժի ու պատասխանատվության մեխանիզմների հստակ սահմանման ու այդ սահմանումների անշեղ կատարման։

«Անցյալի հանցագործությունների միջազգային «արխիվացումը» միայն մեծացնում է ապագայում դրանց ժամանակակից դրսևորումների հնարավորությունը։ Միջազգային իրավունքը պետք է աներկբա արտահայտվի բոլոր այն հանցագործությունների վերաբերմամբ, որոնք առնչվում են մարդու բնական իրավունքների ապահովմանը, իսկ ցեղասպանությունը մարդկային մեկ միասնական օրգանական հանրույթի հավաքական գոյության իրավունքի արմատական խախտումն է, ինչը սպառնալիք է աշխարհի յուրաքանչյուր ժողովրդի համար՝ անկախ թվական և տարածքային հանգամանքներից։

Ասվածը վերաբերում է նաև 1988-1992 թ․ պատմական Գարդմանի, Շիրվանի, Նախիջևանի հայության իրավունքների խնդրին ևս, ինչպես նաև Լեռնային Ղարաբաղի հայության էթնիկ զտմանը, որի քաղաքական արձանագրումը և հայության իրավունքների ամբողջական վերականգնումը միայն կարող է երաշխիք և հիմք լինել մեր տարածաշրջանում ապագայի ցեղասպանությունների կանխման համար։

Այլապես ադրբեջանական հայատյաց վարչակարգերի շարունակական և անխոչընդոտ վերարտադրությունը վերածվել է ցեղասպանածին ակունքի՝ որպես սպառնալիք ինչպես միջազգային իրավունքի տեղական իմպլեմենտացիային, այնպես էլ երկրամասի խաղաղ և բնականոն զարգացմանը»,- ասել է նա։

Հարցազրույցն ամբողջությամբ՝ սկզբնաղբյուրում:

«Հայկական Ժամանակ»-ը Telegram-ում
Տպել
712 դիտում

Նոր նշանակումներ՝ ՀՀ ՊՆ-ում

Իրանի և Միացյալ Նահանգների միջև բանակցությունների հինգերորդ փուլը տեղի կունենա Հռոմում

Արմավիրի մարզում «Հյունդայի Սոլարիս»-ը գազալցակայանից դուրս գալուց պшյթել է. կա 3 վիրшվnր

Հայաստանը պատկանում է Եվրոպային․ Անիտա Դիմիտրիու

Գասպարյանը պաշտոնապես հրաժարականի դիմում է ներկայացրել․ յոթ օրվա ընթացքում նրա լիազորությունները կդադարեցվեն

Դեսպան Լիլիթ Մակունցը սենատոր Սթիվ Դեյնսի հետ քննարկել է խաղաղության պայմանագրի տեքստի վերաբերյալ հարցերը

Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև հակամարտության իրական վտանգը պահպանվում է. Ռուբիո

Երևանի մայրամուտը․ Գագիկ Սուրենյանը լուսանկար է հրապարակել

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը կգտնվի կարճատև արձակուրդում․ հայտնի է՝ ով կփոխարինի նրան

Հայ լուսանկարիչ Արա Գյուլերի կյանքի մասին հայ-թուրքական ֆիլմ կնկարահանվի

Ինչու Սերգեյ Լավրովը եկավ Հայաստան. ինչ են հասկացել ՌԴ-ում. տեսանյութ

Էստոնիա կատարած պաշտոնական այցի շրջանակում Ժաննա Անդրեասյանը այցելել է մի շարք կրթական հաստատություններ

Իրանում զինված անձինք հոգևորականի են պատանդ վերցրել․ տեսանյութ

Վարչապետն ընդունել է Արևելյան Եվրոպայի և Կենտրոնական Ասիայի երկրներում հավատարմագրված ԵՄ դեսպաններին

2-ամյա երեխայի որոնողափրկարարական աշխատանքները կշարունակվեն այնքան, մինչև նորություն լինի. ՆԳ նախարար

Սուպեր Սաքոյին Հայաստանի ԲԿ-ներից մեկում սրտի ստենտավորում են արել․ նրան այցելել է ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանը

Ինչ է Քոչարյանը հասկացնում Սերժ Սարգսյանին. նա գավառական միամտությամբ խորամանկում է

Երբեք չեմ ասել. Սերժ Սարգսյանը հերքում է Ռոբերտ Քոչարյանի պնդումները

Ինչ-որ անհասկացվածության դեպքում, պետք է անկեղծ խոսակցություն լինի․ ՀՀ նախագահը ընդունել է Սերգեյ Լավրովին

Վարչապետի գլխավորությամբ քննարկվել է Երևանում համաշխարհային առևտրի կենտրոնի կառուցման ծրագրի ընթացքը

ՀՀ վարչապետն ընդունել է Ռուսաստանի արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովին

Բա որ ՌԴ քաղաքացի ես, ինչ ես եկել այստեղ ոտնատակ ընկնում․ Հակոբյան

Սերժ Սարգսյանը Քոչարյանին մեղադրել է 2008թ.-ից իրեն թիրախավորելու համար

ՊՆ պաշտոնատար անձինք խոշոր չափերով կաշառք են ստացել ՍՊԸ տնօրեններից և չարաշահել պաշտոնեական լիազորությունները

Զանգ եղել է, դրանից առաջ էլ է զանգ եղել․ Սարգսյանը հաստատել է 2018-ին Քոչարյանի կողմից զանգ ստանալու լուրը

Միջերկրական ծովում յախտա պետք է ունենայիր․ Մկրտչյանի արձագանքը՝ Սիփան Փաշինյանի ունեցվածքի մասին լուրերին

Մասրիկ գետի հատվածում հայտնաբերվել են ձկնորսական իրեր․ գետից դուրս է բերվել երկու քաղաքացու դի

Վարչապետը շեշտել է երկու երկրների իշխանությունների քաղաքական կամքը․ Նիկոլ Փաշինյանն ընդունել է Նասիրզադեին

Հարությունյանն ու Դելա Կասային քննարկել են հեծանվային սպորտի զարգացմանն ուղղված քայլերը

IDBank-ը Կապանում է․ նոր մասնաճյուղի բացումը

Գրանցվեք, կխոսենք․ վարչապետը ցանկ է հրապարակել՝ ինչպես միանալ «Կրթվելը նորաձև է» շարժմանը

Սկսվել է Սերժ Սարգսյանի նոր մեղադրանքով գործի քննությունը․ մանրամասներ

ԱՄՆ-ում հանցախմբի 13 հայ անդամ է ձերբակալվել․ նրանց մեղադրանք է առաջադրվել սպանության փորձի և այլնի համար

Վերականգնվել է Ավշար բնակավայրում հողամասի և պահեստների նկատմամբ համայնքի սեփականության իրավունքը. վարչապետ

35-ամյա կինը ոչ սթափ վիճակում 27 համարի ավտոբուսում սեռական բնույթի հայհոյանքներ է հնչեցրել ուղևորների հասցեին

Երբ երկիրդ պատերազմի մեջ է, իսկ դու՝ դասալիք, արդեն վատ է, միևնույն է ինտելեկտուալ ղզիկ ես․ Հակոբյան

Տարածում է ստացել համակարգային հափշտակության նոր դրսևորում. դատախազությունը զգուշացնում է

Հանցավոր կազմակերպությունը ՀՀ-ի բանկերից հափշտակել է 119 մլն դրամ, տվել կեղծ անձնագրեր, վարորդական վկայականներ

Իրանի և Հայաստանի երկկողմ հարաբերությունները զարգանալու միտում ունեն. Նասիրզադեն՝ Գրիգորյանին

Պապիկյանն ու Սինվեյին քննարկել են պաշտպանության ոլորտում Հայաստան-Չինաստան համագործակցության մասին հարցեր