Երևան
14 °C
searchclose
today
menuclose
Երևան
14 °C
Անցնող տարին Հայաստանի արտաքին քաղաքականության համար շոկային էր: Այն պայմանավորված էր առաջին հերթին ԼՂ հակամարտության գոտում ապրիլյան պատերազմական իրադարձությունների վերսկսմամբ եւ արտաքին քաղաքականության հիմնասյուներից մեկի՝ տնտեսության, մեղմ ասած, կրճատմամբ:
2016 -ը նախընտրական տարի էր եւ երկրի պետական համակարգը, սահմանադրական փոփոխություններով պայմանավորված՝ տրանսֆորմացիայի փուլում էր:
Հայաստանի իշխանությունները, տնտեսական ու քաղաքական խնդիրներից բխող՝ բնակչության շրջանում արմատական տրամադրությունների տարածման ֆոնին, փորձեցին մի կողմից ապահովել ներքաղաքական կայունություն, իսկ մյուս կողմից զգուշավոր եւ ռեակցիոն քայլեր իրականացնել արտաքին քաղաքականության ոլորտում: Լինի Ղարաբաղյան հիմնախնդիր, թե հայ-իրանական հարաբերություններ, Հայաստան-ԵՄ համագործակցություն, թե Ադրբեջանի հետ սպառազինությունների մրցավազք: Անցնող տարին Հայաստանի համար նաեւ նախկինում սկսված գործընթացների շարունակությունն էր: Սա վերաբերում է հատկապես հայ-իրանական հարաբերություններին եւ Վրաստանի հետ տարբեր խնդրահարույց հարցերի քննարկումներին:
Հայաստանի եւ ընդհանրապես ցանկացած պետության արտաքին քաղաքականություն ուղղված է մի քանի կոնկրետ խնդիրների լուծման: Դրանք են՝ երկրի արտաքին անվտանգության ամրապնդումը, տնտեսության զարգացման համար արտաքին բարենպաստ պայմանների ապահովումը, միջազգային կառույցներին ինտեգրացիան, ինչպես նաեւ կոնֆլիկտների՝ Հայաստանի պարագայում ԼՂ հակամարտության կարգավորումը:
Նշված խնդիրները լուծելու եւ համագործակցության տարբեր ուղղություններով առաջ շարժվելու համար Հայաստանի իշխանությունները քայլ կատարելիս, մի երկու անգամ «հետ էին նայում»: Իրանի հետ հարաբերությունների կարգավորման հարցում հայացքը միշտ ձգած էր պահվում ԱՄՆ-ի եւ Ռուսաստանի վրա, ԱՄՆ-ի եւ ԵՄ հետ հարաբերություններում փորձ էր կատարվում խուսափել Մոսկվայի համար անընդունելի հարցերից: Ռուսաստանի կամ ԵԱՏՄ շրջանակներում հարաբերությունների խորացման ֆոնին ՀՀ չինովնիկները մանտրայի նման կրկնում էին, որ Հայաստանը շարունակելու է Արեւմուտքի հետ սերտորեն հարաբերվել:
Արդյունքում, ԵԱՏՄ եւ ՀԱՊԿ անդամ Հայաստանը ԱՄՆ-ի հետ ստորագրել է Առեւտրի եւ ներդրումների մասին պայմանագիր, բանակցում է Եվրամիության հետ Ասոցացման պայմանագրի համաձայնեցման եւ կնքման ուղղությամբ ու համագործակցում է ՆԱՏՕ-ի հետ «Անհատական գործընկերության գործողությունների ծրագրով»: Միեւնույն ժամանակ Ռուսաստանի հետ ստեղծում է հայ-ռուսական միավորված ՀՕՊ համակարգ եւ միջպետական պայմանագիր է կնքում ՌԴ-ի հետ իր տարածքում հայ-ռուսական Զինված ուժերի միավորված զորախումբ ստեղծելու մասին: Սակայն այս ամենի համատեքստում մատների արանքով է նայվել ու նայվում տնտեսության զարգացման խնդիրներին: 11 ամսվա տվյալներով տնտեսական ակտիվությունը չի անցնում 1 տոկոսը, երկիրը կքում է պարտքային բեռի տակ: Արդեն պաշտոնական մակարդակով մտահոգություններ են հնչում արտաքին պարտքի սպասարկման վերաբերյալ:
Ի տարբերություն Վրաստանի, Հայաստանում դեռ արժութային ճգնաժամ չկա, որը պայմանավորված է ներմուծման ծավալների կտրուկ կրճատմամբ, ինչն էլ իր հերթին հիմնականում տրանսֆերտների նվազման արդյունք է: «Սակայն «վրացական սցենարը» Հայաստանին կարող է սպառնալ հաջորդ տարի, երբ երկիրը ստիպված է լինելու արտարժույթով բավական մեծ գումար հատկացնել արտաքին պարտքի սպասարկմանը: Այս ռիսկը կարող է չեզոքացվել տնտեսության կտրուկ զարգացմամբ, սակայն առկա տեմպերը դրա մասին չեն խոսում: Ուստի դրամի նկատմամբ ճնշումները եկող տարի ավելի հավանական են»,- մեզ հետ զրույցում նշեց տնտեսագետ Ատոմ Մարգարյանը:
Իսկ տնտեսության զարգացման հեռանկարները, մեղմ ասած, մշուշոտ են: Հույսը հիմնականում Ռուսաստանում տնտեսական իրավիճակի բարելավումն է եւ համաշխարհային շուկայում մետաղի գների աճը: Կարեն Կարապետյանի բարեփոխիչ կառավարությունը, որը նշանակվելու պահին «աշխարհը շուռ տվող» ծրագրեր էր պահանջում, բախվեց իրականությանը եւ ներկայացրեց հաջորդ տարվա համար այնպիսի զսպողական բյուջե, որն այս իրավիճակում կներկայացներ գրեթե յուրաքանչյուր կառավարություն: Կարապետյանի կառավարությունը գնաց պետական համակարգում որոշակի ցավոտ կրճատումների, սակայն դրանք հիմնականում տարածվեցին ոչ թե կոնկրետ նախարարությունների, այլ ստորադաս կառույցների վրա:
Գրեթե նույնն է, որ սոցիալ-տնտեսական վիճակի վատթարացման պարագայում մարդ բռնի ընտանիքի ավելի թույլ, տկար կամ ծեր անդամների «հացը կտրի» կամ այն սահմանափակի՝ ուշադրություն չդարձնելով սեփական շքեղ ապրելակերպին: 35 տոկոս աղքատություն եւ ՀՆԱ-ի 50 տոկոսի չափով արտաքին պարտք ունեցող երկրում սոցիալ-տնտեսական բողոքի ձայները խլացվում են խոստումներով, արտաքին վտանգների մասին բարձրագոչ հայտարարություններով: Բացի Ռուսաստանից ՀՀ իշխանությունները հույս են փայփայում Իրանի եւ արաբական աշխարհի, հատկապես Արաբական Միացյալ Էմիրությունների հետ հարաբերությունների խորացումից: Իրանի նախագահի այցը Հայաստան եւ Սերժ Սարգսյանի երկօրյա այցն ԱՄԷ խոսում է հենց դրա մասին: Սակայն ինչպես Պուշկինը կասեր՝ «Արեւելքը նուրբ գործ է»:
Արեւելյան դիվանագիտության նրբություններից է այն, որ խոստանալ ներդրումներ կամ գալ պայմանավորվածությունների, դեռ չի նշանակում դրանք ամբողջովին եւ միանշանակ կատարել: Ուստի, այս հարցում լավատեսությունը խիստ զգուշավոր է:
Վերջին տարիներին հատկապես ԼՂ հակամարտության համատեքստում Հայաստանում ակնառու դարձավ ՌԴ-ի նկատմամբ քննադատական տրամադրությունների տարածումը: Այդ տրամադրություններին տուրք էին տալիս նաեւ հայրենի իշխանությունները: Սակայն վեկտորը փոխվեց, երբ Կարեն Կարապետյանը նշանակվեց վարչապետ, ապրիլյան պատերազմից հետո Ռուսաստանը Հայաստանին տրամադրեց 200 մլն դոլար վարկի դիմաց զենքը եւ «Իսկանդեր» հրթիռային համակարգերը ցուցադրվեցին Անկախության զորահանդեսին:
«Անցնող տարում ՀՀ արտաքին քաղաքականությունում կոնցեպտուալ փոփոխություններ չեն եղել: Հայաստանը շարունակել է անվտանգության հարցերում Ռուսաստանի հետ հարաբերությունների խորացումը, իսկ մարդու իրավունքների, ռեֆորմների եւ տնտեսական հարցերում՝ Եվրամիության կամ Արեւմուտքի հետ երկխոսությունը: Սակայն Արեւմուտք-Ռուսաստան շարունակվող աշխարհաքաղաքական գոտեմարտը նեղացնում է Հայաստանի մանեւրելու հնարավորությունները:
Այլ բան է, որ տարին անցել է ԼՂ հակամարտության ռազմաքաղաքական բաղադրիչի ազդեցության տակ: Ապրիլյան պատերազմը կտրուկ ընդգծեց Ղարաբաղի դերը ՀՀ արտաքին եւ ներքին հարցերում, սակայն այստեղ էլ ամեն ինչ մնում է նույնը: Մինսկի խմբի ֆորմատը պահպանվում է, իսկ միջնորդներն ինչ-որ կերպ ցանկանում են առաջ մղել բանակցությունները»,- մեզ հետ զրույցում նշեց Կովկասի ինստիտուտի փոխտնօրեն, քաղաքագետ Սերգեյ Մինասյանը:
Եզրափակելով՝ նկատենք, որ 2016 թ. ավելի ակնառու դարձան Հայաստանի տնտեսության եւ անվտանգության խոցելի կետերը: Այս 2 հարցում երկիրը հիմնականում նստած է աուտսորսինգի՝ դրսից սնուցման վրա: Զենքով սնուցում է ՌԴ-ն, իսկ վարկերով ու դրամաշնորհներով՝ Արեւմուտքը: Իսկ դա, մեղմ ասած, լավագույն տարբերակը չէ մարտահրավերներով լի տարածաշրջանում ապրելու համար:
2 վավերագրական, 17 գեղարվեստական ֆիլմեր, 1 անիմացիոն մուլտֆիլմ և ոչ մի մրցանակ․ Ջանիբեկյանը գրառում է արել
Նաիրա Զոհրաբյանը «գտել է» իրեն հոգեհարազատ արժեհամակարգի կրողին ու բացել խոսքի համար պատասխանատու օրգանը
Հանգամանքներն այլ են, Արևմուտքը չի կարող Ուկրաինային տրամադրել նույն օգնությունը, ինչ Իսրայելին․ Բորել
Սամվել Վարդանյանը ՄԻՊ ներկայացուցիչների հետ առանձնազրույցում իր հետ տեղի ունեցածին առնչվող մանրամասներ է հայտնել
«Ուիգմոր կանանց և երեխաների հիվանդանոց»-ը հայտարարություն է տարածել
«Մեղրաձոր Գոլդ»-ի աշխատակիցը շուրջ 3 տարի գաղտնի մտել է հանքավայր, հափշտակել մի քանի միլիոն դրամի ոսկու հանքանյութ
Ինչ է նշանակում՝ իմ հանդեպ դատաստան ես տեսնում՝ օրենքո՞վ, թե՞ տնեցիքով եք որոշել. Սուքիասյան
Վրաստանում կրքերը չեն հանդարտվում․ խորհրդարանի մուտքի մոտ բախում է եղել ցուցարարների և ոստիկանության միջև (տեսանյութ)
Երևանի քաղաքապետի որոշմամբ Շենգավիթում 22 ավտոտնակ կքանդվի
ԱՄՆ-ԵՄ հարաբերությունների խորացումն ու զարգացումը չենք հակադրում մեր տարածաշրջանային հարաբերություններին․ Նիկոլ Փաշինյան
Սամվել Վարդանյանի ծեծի ենթարկվելու վերաբերյալ հայտարարությունների առթիվ ծառայողական քննություն է նշանակվել
Ժաննա Անդրեասյանը կգործուղվի Մեծ Բրիտանիայի և Հյուսիսային Իռլանդիայի Միացյալ Թագավորություն
37-ամյա տղամարդը խորտկարանում «կերել-խմել», առանց վճարելու փախել է
Կոստանյանը ՀՀ-ում նորանշանակ ՄԱԿ մշտական համակարգողին է ներկայացրել բռնի տեղահանվածներին առնչվող հումանիտար հարցերը
Պենտագոնի ղեկավարն առաջին հեռախոսազրույցն է ունեցել Չինաստանի պաշտպանության նոր նախարարի հետ
ՀՀ նախագահն ու «Մոդեքս»-ի տնօրենը պայմանավորվածություն են ձեռք բերել շարունակել համագործակցությունը
Դուբայում հորդառատ անձրևները չեն դադարում․ հեղեղվել են ճանապարհներ ու մետրոներ (լուսանկարներ)
Գևորգ Պապոյանն ու Ռայմունդ Յելեն սննդի արդյունաբերության ոլորտում հետագա համագործակցության վերաբերյալ մտքեր են փոխանակել
Պռոշյան գյուղի Չաուշի խճուղում պայթեցման աշխատանքներ կիրականացվեն․ մայրուղին փակ կլինի
Մեկ դար անց եզդիների նահատակությունը կրկնությունն է հայերի՝ 1915 թվականի նահատակության․ Ֆրանսիայի դեսպան
Աշխատավարձերի մասին խեղաթյուրված տվյալներ ներկայացնելով ՍՊԸ-ն պետությունից շուրջ 50 մլն դրամի հարկ է թաքցրել
Արայիկ Հարությունյանը ներկայացրել է հաղորդակցության նոր ճարտարապետության հիմքում դրված առաջնահերթություններն ու ծրագրերը
Հայկավան-Բամբակաշատ ճանապարհին մեքենաներ են բախվել․ տուժածները հոսպիտալացվել են
Ադրբեջանը խախտում է հայ գերիների կեցության միջազգայնորեն սահմանված նորմերը․ Գարդման-Շիրվան-Նախիջևան
Իրանը դեմ է տարածաշրջանում լարվածության հնարավոր աճին և միջազգայնորեն ճանաչված սահմանների փոփոխությանը․ Սոբհանի
Արարատ Միրզոյանը կմեկնի Սաուդյան Արաբիա․ ինչ հանդիպումներ են նախատեսված
ԲՏԱ նախարարն այցելել է «Հայաստանի հեռուստատեսային և ռադիոհաղորդիչ ցանց», ներկայացրել նորանշանակ գլխավոր տնօրենին
Չփորձել Հայաստանը ներքաշել աշխարհաքաղաքական հակամարտությունների մեջ․ ՀՀ-ում Իրանի դեսպան
Դոլարն ու եվրոն էժանացել են․ ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան ապրիլի 16-ին
Աբովյանում առերևույթ զենքի գործադրմամբ խուլիգանության դեպքի նախաքննությունը, կալանավորված 4 անձի մասով, ավարտվել է
Կարող է կոպիտ բան ասեմ, բայց ուզում ենք՝ ոստիկանի երեխան ծնողին ասի՝ իսկ ինչո՞ւ աշխատավարձդ կրկնակի բարձր չէ. Փաշինյան
Մոռացել եք՝ ումից եք սերում, ով է Քոչարյանը, «շունը հաչա, քամին փչի, էլի»․ Ավինյանը՝ ավագանու ընդդիմադիր անդամներին
Ինչ վիճակում են «Ուրալ»-ի վթարից տուժած զինծառայողները․ մանրամասներ
Առողջապահության նախարարության երեխաների առողջության պահպանման բաժնի պետը հրավիրվել է հարցաքննության
Իրանի նախագահը սպառնում է «սարսափելի պատասխան տալ» երկրի շահերին հակասող ցանկացած գործողության
9-ամյա երեխան պատշգամբում խաղալիս քարեր է նետել՝ վնասելով բակում կայանված 2 ավտոմեքենա
Իսրայելը մտադիր է «ցավոտ ազդանշան» ուղարկել Իրանին
Մամուլից եմ ծանոթացել․ Ավանեսյանը՝ նախարարությունում խուզարկությունների մասին
Հունվարին միջին ամսական աշխատավարձը կազմել է 267 հազար դրամ. Թունյան
Քրեական պատմություններով հայտնի նորատուսցի Արայի «յաշիկը» երթևեկում է հանդիպակաց գոտով
