Աշխարհում պարենամթերքը էժանանում է, Հայաստանում՝ թանկանում

Հայկական գնաճը ունի իր առանձնահատկությունները: Եթե, պայմանական ասած,  տնտեսության ժամանակակից կառուցվածք ունեցող երկրներում գնաճը կամ գնանկումը պայմանավորված են շուկայական գործոններով, ապա Հայաստանում այդ երեւույթը մեծամասամբ չունի տնտեսական հիմնավորումներ: Օրինակ, անցած հանգստյան օրերին բենզինը Հայաստանում կրկին թանկացավ: Եթե անցած շաբաթ մեկ լիտր «Ռեգուլյար» տեսակի բենզինը վաճառվում էր 440 դրամով, հիմա արդեն՝ 450 դրամով: Թանկացավ մոտ երկու տոկոսով: Ինչո՞ւ: Հայտնի չէ: Համենայն դեպս, դրա տրամաբանական, տնտեսագիտական բացատրությունը չկա: Բենզինի հիմնական մասը Հայաստան է ներմուծվում Ռուսաստանից: Ռուսաստանում անցած շաբաթվա ընթացքում բենզինը չի թանկացել: Ու ընդհանրապես, անցած տարվա հուլիսից բենզինը Ռուսաստանում թանկացել է 10 դրամով, Հայաստանում՝ 5 անգամ ավելի շատ: Առեղծվա՞ծ է: Տնտեսագիտական տեսանկյունից՝ այո: Բայց իրականում ամեն ինչ պարզ է ու հասկանալի: Ռուսաստանի ներքին գներով Հայաստանին տրամադրվող բենզինը մինչեւ սպառողին հասնելը անցնում է մի քանի ընկերությունների ձեռքի տակով: Ու քանի որ ավանդաբար այդ շղթայում գործում են խիստ սահմանափակ թվով «ընկերություններ» եւ ուրիշները մուտք չունեն այդ շուկա, ուստի բենզինի մանրածախ գները Հայաստանում որոշվում են ըստ այդ «տնտեսվարողների» շահույթ ստանալու ախորժակի: Եթե նրանք որոշեն, որ վաղվանից մեկ լիտր բենզինը Հայաստանում պետք է լինի 1500 դրամ, ուրեմն կլինի այդքան: Տնտեսական որեւէ լծակով դա կանխել հնարավոր չէ՝ մրցակցություն չկա:

Բայց մի կողմ թողնենք բենզինը, մանավանդ որ այդ շուկայում հետաքրքրիր վերադասավորումներ են տեղի ունենում, որոնց կանդրադառնանք առաջիկայում: Հայ հանրությանը ավելի շատ հետաքրքրում է պարենամթերքի գինը, քանի որ միջին վիճակագրական հայաստանցու ծախսերի մեծագույն մասը ուղղվում է ուտելիքի գնմանը: Ներքեւում բերված գծապատկերները ցույց են տալիս մեր գնաճի ողջ հմայքը: Ձախ գծապատկերում ներկայացված է ՄԱԿ-ի պարենի կազմակերպության ամսական զեկույցների հիման վրա կառուցված կորը: Ամեն ամիս այդ կազմակերպությունը ներկայացնում է պարենամթերքի գնի փոփոխությունը աշխարհում: Դրանք հիմնված են ցորենի, կաթնամթերքի, մսի, բուսական յուղի, շաքարի գների վրա: Ինչպես տեսնում ենք, վերջին մի քանի ամիսներին աշխարհում արձանագրվել է պարենամթերքի էժանացում: Աջ կողմում մեր ազգային վիճակագրական ծառայության ներկայացրած տվյալներն են պարենամթերքի գնաճի վերաբերյալ: Ինչպես տեսնում ենք, այստեղ ունենք ճիշտ հակառակ դինամիկան՝ գները բարձրացել են: Նշենք, որ ՄԱԿ-ի պարենամթերքի կազմակերպությունը եւ ՀՀ ազգային վիճակագրական  ծառայությունը տարբեր մեթոդոլոգիաներով են հաշվում գների փոփոխությունը, սակայն դրանից ընդհանուր պատկերը չի փոխվում: 

Եվ ուրեմն, աշխարհում պարենամթերքը էժանանում է, Հայաստանում ճիշտ հակառակը՝ թանկանում է: Կա՞ արդյոք սրան բացատրություն: Իհարկե կա, սակայն դա բոլորովին տնտեսագիտության դասական կանոններից դուրս է: Խնդիրն այն է, որ Հայաստանի սննդամթերքի հիմնական շուկաներում կամ բացարձակ մոնոպոլիա է, կամ էլ մթերքի ներկրումը բաժանված է մի քանի «տնտեսվարողների» մեջ հստակ քվոտաներով: Եվ որեւէ մթերքի գնի փոփոխությունը շատ քիչ մասով է պայմանավորված համաշխարհային շուկայում դրա գնով:

Բայց վերջին ամիսներին պարենամթերքի կտրուկ թանկացումը պայմանավորված է ոչ միայն վերը նշված «տնտեսվարողների» ախորժակով: Ստեղծվել է մի հետաքրքրիր իրավիճակ: Անցած տարվա ընթացքում սննդամթերքի ներկրմամբ զբաղվող մոնոպոլիաներն ու օլիգոպոլիաները նկատելիորեն ավելի շատ են հարկեր վճարել: Այստեղ ստվերը որոշակիորեն կրճատվել է: Դա նշանակում է, որ պետական բյուջե ավելի շատ հարկեր վճարած օլիգարխների շահույթները կրճատվելու են: Ու որպեսզի դա տեղի չունենա, նրանք պարզապես բարձրացնում են իրենց ներկրած մթերքի մեծածախ գները: Դա էլ իր հերթին բերում է մանրածախ գների աճին: Այլ կերպ ասած, ստվերի կրճատումը հանգեցնում է նրան, որ ոչ թե օլիգարխների շահույթներն են նվազում, այլ բնակչությունն է աղքատանում:

Իսկ ամենավատն այն է որ մեր բնակչությունը ոչ միայն հանդուրժում է այս վիճակը, այլեւ դա դարձել է սովորական երեւույթ: Ու նույնիսկ պահանջ չի ներկայացնում իրավիճակը փոխելու: Ասվածի լավագույն ապացույցը երեկվա երթի սակավամարդությունն էր: Իսկ եթե իրավիճակ փոխելու պահանջարկ չկա, ապա իրավիճակ չի էլ փոխվելու: Եթե աշխարհում գները աճեն, մեզ մոտ նույնպես կաճեն, իսկ եթե նվազեն, մեզ մոտ կշարունակեն աճել: Այն, ինչ կա հիմա:

Նյութը հրապարակվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի փետրվարի 6-ի համարում:

Տպել
4545 դիտում

Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ տեղի է ունեցել ՔՊ նախաձեռնող խմբի նիստ․ հայտնի է՝ ինչ է քննարկվել

ՀՀ-ն որևիցե բան չի պատրաստվում զիջել, ստոր շահարկումներ են․ Ալեն Սիմոնյանը՝ Տավուշի շուրջ պտտվող լուրերի մասին

Սուրեն Պապիկյանը մասնակցել է ռազմական տեխնիկայի ցուցադրությանը և հետևել մարտական հրաձգությանը (լուսանկարներ)

Ինչպես կասեր դասականը՝ «յա՜, իրո՞ք». Արշակ Կարապետյանը «գողացել» է ՀՀԿ-ի ծրագիրը

ՌԴ դեսպանը սիրում էր Ջերմուկում հանգստանալ, լուսանկար էր հրապարակել, բա թող գա ասի, որ դա ՀԱՊԿ-ի տարածք է․ Սիմոնյան

Երբ կկայանա Ալեն Սիմոնյանի և Սահիբա Գաֆարովայի հաջորդ հանդիպումը․ ԱԺ նախագահը մանրամասնել է՝ ինչ է քննարկվել մարտի 22-ին

Վիճաբանություն և ծեծկռտուք «Ռիո Մոլլ»-ի հարևանությամբ. կռվի մասնակիցների մեծ մասը անչափահասներ են, կա վիրավոր

Ռուսաստանը նպատակ է դրել հեղաշրջում իրականացնել Հայաստանում, առաջիկայում քայլերը կսրվեն. Առաքելյան

Դասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը․ իրականացվել են գնահատման համակարգի փոփոխություններ

Բախվել են «Նիսսան»-ն ու «Ֆորդ տրանզիտ»-ը․ վերջինս նաև երկաթե արգելապատնեշներին է հարվածել, տուժածները հիվանդանոցում են

ԱՄՆ-ը Ռուսաստանի Դաշնությանը մանրամասն տեղեկատվություն է տրամադրել ահաբեկչության սպառնալիքի մասին․ Սպիտակ տուն

Երևանի գլխավոր հատակագիծը կլինի թվայնացված փաստաթուղթ․ Տիգրան Ավինյանը տեսակապով հարցեր է քննարկել Քրիս Չոայի հետ

Շահրամանյանը շարժվում է Բակո Սահակյանի ու Սերժ Սարգսյանի պահվածքով, պետք է ուշադրության կենտրոնում լինի. Իոաննիսյան

96 խնամատար ընտանիքում դաստիարակություն է ստանում 152 երեխա․ այս ինստիտուտի զարգացման աշխատանքները շարունակվում են

Հայ-ռուսական հարաբերություններում առկա վիճակը լավատեսություն չի ներշնչում․ ինչում է մեղադրել Լավրովը ՀՀ ղեկավարությանը

Մինչև ապրիլի 5-ը կատարված իրավախախտման տուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված

Չստացված չեկիստ, հանգիստ վեր ընկիր տեղդ ու ջանդ յուղիր. Մեհրաբյանը՝ Շահրամանյանին

200 հոգու հրկիզման սահմռկեցուցիչ դրվագն ունենալով իր անցյալում՝ խորհուրդ է տալիս Հայաստանի անվտանգության մասին. Սաֆարյան

Հավերժ ճակատներին Եվլախ դաջածներն էլի ակտիվացան. Հարություն Մկրտչյանը՝ Սամվել Շահրամանյանի մասին

Բախվել են շտապօգնության ավտոմեքենան և «Մերսեդես»-ը

Աֆղանստանում 5․7 մագնիտուդ ուժգնությամբ երկրաշարժ է տեղի ունեցել

Խմբի կազմում ապօրինի կերպով զենք-զինամթերք են ձեռք բերել և իրացրել․ խուզարկություններ Երևանում և Գողթանիկում (լուսանկար)

Մեկնարկել է բարձրագույն կրթություն չունեցող մասնագետների արտահերթ կամավոր ատեստավորումը

Եվրոպական խորհրդի քաղաքական և անվտանգության հարցերով կոմիտեի անդամները կայցելեն Հայաստան

Նոր Հաճնի կամրջի վրա փոսային նորոգման աշխատանքներ են իրականացվում․ երբ կավարտվեն

Հայտնի են Արթուր Աբրահամի հոր՝ Գրիգոր Աբրահամյանի հոգեհանգստի և հուղարկավորության վայրն ու օրերը

Վարդենյաց լեռնանցքը դժվարանցանելի է կցորդիչով բեռնատարների համար

Վարչապետի գլխավորությամբ քննարկվել է «Հայփոստ»-ի զարգացման ռազմավարության նախագիծը․ ինչ է հանձնարարվել

29.94 տոննա մարդասիրական օգնություն՝ 1․5 մլն անձի․ ինչ է ուղարկել Հայաստանի կառավարությունը Գազա

Իրականացվել է ոչ պատշաճ հետազոտություն․ պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը, մեղադրանք է ներկայացվել ԲԿ-ի 3 բժշկի

Ճամբարակի սննդի օբյեկտի գործունեության կասեցումը վերացվել է

Երևանի ավագանու ընտրություններից հետո ԿԸՀ վարկանիշն աճել է․ ներկայացվել են ՄՀԻ-ի հետազոտության արդյունքները

Հայաստանի և Վրաստանի խորհրդարանների գիտության ու կրթության հարցերով հանձնաժողովները համատեղ հայտարարություն են ստորագրել

Արարատի կոնյակի գործարանում վերահսկողություն կիրականացվի․ ՍԱՏՄ-ն ստացել է Բելառուսի առողջապահության նախարարության նամակը

Հայ-վրացական հարաբերությունները ռազմավարական մակարդակի են․ Ռուբինյանն ընդունել է Վրաստանի խորհրդարանի պատվիրակությանը

Ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան մարտի 28-ին

Սերգեյ Նարիշկինը այց է կատարել Հյուսիսային Կորեա

Անցած մեկ օրում ՀՀ ավտոճանապարհներին վթարների հետևանքով 3 մարդ զոհվել է, 29-ը՝ վիրավորում ստացել

«Միր» քարտերն արգելելը հավասարակշռված որոշում է, չպետք է շրջանցենք սանկցիաները. Թունյան

Հայկ Մարությանը նոր կուսակցություն է հիմնում