Ինչ նպատակներ է հետապնդում ղարաբաղյան հակամարտությանը Թուրքիայի միջամտությունը. Atlantico

Ղարաբաղյան հակամարտությունում Թուրքիայի կողմից Ադրբեջանին տրամադրվող քաղաքական եւ ռազմական աջակցությունը արտացոլում է թուրք ուլտրաազգայնականների ցանկությունը `միավորել բոլոր թուրքալեզու ժողովուրդներին մեկ պետության հովանու ներքո: Այսպես է հավաստում  Մերձավոր Արեւելքի հարցերով փորձագետը:

 Այս մասին գրում է Atlantico-ն՝ նշելով, որ ղարաբաղյան հակամարտության մեջ Թուրքիայի միջամտությունը Էրդողանի նեոօսմանյան քաղաքականության հերթական փուլն է:

Սեպտեմբերի վերջին Լեռնային Ղարաբաղում Ադրբեջանի եւ Հայաստանի միջեւ բռնկված բախումների հենց սկզբից միջազգային հանրությունը փորձում էր պարզել հակամարտության մեջ Թուրքիայի մտադրությունները, նրա դերն ու ցանկությունները, քանի որ մինչեւ վերջերս հակամարտության մեջ Թուրքիան թեեւ ադրբեջանամետ կոչեր էր հնչեցնում, սակայն փաստական առումով զուսպ դիրք էր զբաղեցնում: 2019-ի վերջին 2020-ի սկզբին Լիբիայում միջամտությունը, Արեւելյան Միջերկրականի պաշարների հետախուզությունը՝ չնայած ՆԱՏՕ-ի մի շարք երկրների եւ Հունաստանի հետ լարվածության, հազիվ թաքցվող ռազմական աջակցությունը Բաքվին, այս բոլորը ուժի հաստատման եւ տնտեսական անկախության ձգտման գլոբալ ռազմավարության մի մասն է:

Պարբերականը գրում է, որ Թուրքիայի դիվանագիտական եւ ռազմական գերակտիվությունը, որը նկատվում է արդեն մի քանի տարի, Օսմանյան խալիֆայությունը վերակենդանացնելու Էրդողանի ցանկության կոնկրետ արտացոլումն է, որի փլուզման հետ, ըստ երեւույթին,  դեռեւս չեն կարողանում հաշտվել թուրք ծայրահեղ ազգայնականներ: Էրդողանը հանդես է գալիս որպես Աթաթուրքի հակապատկեր, որը ձգտում էր երկիրը վերածել ժամանակակից ազգի: Նախագահը Թուրքիայի մեծությունը դիտում է բացառապես մի ազգի պրիզմայով, որը պետք է առաջնորդի սուննի արաբ-մահմեդական աշխարհը:

Իհարկե, այս ամենը մրցակցություն է ստեղծում այլ մահմեդական տերությունների ՝ Եգիպտոսի, Պարսից ծոցի նավթային միապետությունների եւ Իրանի քաղաքական մոդելների հետ: Փաստն այն է, որ Թուրքիան ձգտում է դառնալ քաղաքական իսլամի այլընտրանքային մոդելի մարմնացում ՝ հիմնվելով «Մահմեդական եղբայրներ» շարժման գաղափարախոսության վրա, որտեղ իշխանության օրինականությունը հիմնված է բացառապես ժողովրդի կամքի արտահայտման վրա: 2011-ի արաբական գարնան ընթացքում սա կարճ ժամանակ գրավիչ էր թվում արաբ երիտասարդների համար, քանի որ թվում էր իդեալական ժողովրդավարական մահմեդական հասարակության օրինակ `ի տարբերություն Մերձավոր Արեւելքի ավտորիտար միապետությունների ու կոռումպացված բռնապետությունների: Թուրքիայի դիմակայությունը Եգիպտոսին, Սաուդյան Արաբիային եւ ԱՄԷ-ին, զգալիորեն սրվեց Մուհամեդ Մուրսիին Անկարայից բացահայտ աջակցությունն տրամադրելու ֆոնին՝ մինչեւ 2014-ին նրա տապալումը: Քաղաքական եւ կրոնական օրինականության համար այս պայքարը ներառում է նաեւ Լիբիան, որտեղ Թուրքիան սատարում է ազգային միասնության կառավարությանը ՝ Ֆաիզ Սարաջին, ընդդեմ մարշալ Խալիֆա Հաֆթարի, որը օգնություն է ստանում Ռիադից, Կահիրեից եւ Աբու Դաբիից:

Արեւելյան Միջերկրական ծովում Էրդողանի նեոօսմանական էքսպանսիոնիզմը հիմնականում ուղղված է էներգետիկ ինքնավարության հասնելուն (Թուրքիան ածխաջրածինների աղբյուրներ գործնականում չունի): Ուլտրաազգայնականների և զինվորականների շրջանում տարածված դոկտրինը նպատակ ունի Թուրքիային վերահսկող դարձել Սեւ ծովից Արեւելյան Միջերկրական ծովի ծովային տարածքների վրա ՝ ռեսուրսների զարգացման համար: Տրիպոլիի աջակցությունը ակնհայտորեն Անկարային գրամադրվեց առանց փոխհատուցման, Թուրքիան 2019-ի նոյեմբերին ռազմածովային համաձայնագիր ստորագրեց Լիբիայի հետ, որով Լիբիային թույլատրվում էր մուտք ունենալ գազով հարուստ տնտեսական գոտիներ (դրանց նկատմամբ վերահսկողության նպատակներ ունեն Հունաստանը եւ Կիպրոսը): Բացի այդ, սեպտեմբերից ի վեր Թուրքիան բանակցություններ է վարում Լիբիայում նավթի որոնման շուրջ այն տարածքներում, որտեղ գտնվում են Աֆրիկայի լավագույն եւ ամենամեծ պաշարները:

2020-ի ամռանը Հունաստանի եւ Թուրքիայի միջեւ նկատվող լարվածությունը տարածքային բաժանումը վերանայելու Անկարայի ավելի ու ավելի բացահայտ ցանկության անմիջական հետևանքն է: Եվրոպական երկրները եւ Ռուսաստանը արդարացիորեն վախենում են այստեղ աշխարհատնտեսական ցնցումներից ՝ կապված Արեւելյան Միջերկրական ծովում Էրդողանի արկածախնդրության հետ, բայց մինչ այժմ նրանք չեն կարողացել մտածել համարժեք պատասխան:

Այսպիսով, Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությանը Թուրքիայի միջամտությունը միայն գլոբալ ռազմավարության վերջին դրսեւորումն է, չնայած այստեղ տեսանելի է նաև լրացուցիչ հարթություն: Ադրբեջանին տրամադրվող քաղաքական ու ռազմական աջակցությունը (սիրիացի վարձկաններ, անօդաչու թռչող սարքեր, ժամանակակից զենք) արձագանքն է թուրք ուլտրաազգայնականների իդեալի ՝ միավորել բոլոր թյուրքալեզու ժողովուրդներին մեկ պետության հովանու ներքո: Այս ժողովուրդներն այսօր ներկա են Կովկասի եւ Կենտրոնական Ասիայի նախկին ԽՍՀՄ շատ հանրապետություններում, որտեղ բնակչությունը հիմնականում մահմեդական է  եւ սուննի: Դրանց թվում են ադրբեջանցիները, ովքեր ապրում են Ադրբեջանում եւ Իրանում: Պանթուրքիստները էթնո-լեզվական այս լայն կայսրությունը անվանում են «Թուրան». սա Պարսկաստանի հակառակորդի լեգենդար թագավորության պարսկերեն անունն է:

Այս բոլոր աշխարհաքաղաքական եւ մշակութային պատճառներից ելնելով ՝ Իրանը գնալով աճող մտահոգությամբ է հետեւում Թուրքիայի ընդլայնմանը դեպի իր սահմաններ: Ըստ պարբերականի, պաշտոնապես նա չեզոք է Հայաստանի եւ Ադրբեջանի նկատմամբ, բայց ոչ պաշտոնապես ավելի մոտ է Երեւանին: Թեհրանը պարբերաբար կոչ է անում դադարեցնել ռազմական գործողությունները եւ Թուրքիային սպառնում է վրեժխնդրությամբ, եթե չդադարի իր սահմաններ ուղարկել օտարերկրյա զինյալներին՝ իր սահմաններն ու երկրի տարածքը վերածելով մարտադաշտի: Ընդհանուր առմամբ, Իրանը դժվար կացության մեջ է  իր ադրբեջանական փոքրամասնության պատճառով, որը սատարում է Բաքվին :

Այստեղ հարկ է չմոռանալ Ադրբեջանի կապերը Իսրայելի հետ, որը 2016 թվականից դարձավ իր առաջին զենքի մատակարարը եւ Ադրբեջանի տարածքն օգտագործում է Իրանի դեմ գաղտնի գործողությունների համար:

«Հայկական Ժամանակ»-ը Telegram-ում
Տպել
2832 դիտում

Առջևում կարևորագույն առաքելություն ունենք՝ հանուն Հայաստանի Հանրապետության և նրա Քաղաքացու. Ռոմանոս Պետրոսյան

Իրանը ողջունում ՀՀ-ի արտաքին հարաբերությունների նորմալացումը այլ երկրների, այդ թվում Թուրքիայի և Ադրբեջանի հետ

ԱԳ փոխնախարարը հանդիպել է Անհետ կորած անձանց հարցերով միջազգային հանձնաժողովի գլխավոր տնօրենի հետ

Հայաստանի հետ մեր անկախ հարաբերություններն ենք ստեղծել և ոչ մի այլ երկրի պատուհանից չենք դիտում դրանք. Սոբհանի

Սրբուհի Գալյանի գլխավորությամբ անցկացվել է Սահմանադրական բարեփոխումների խորհրդի նիստը

Փոփոխություններ և լրացումներ՝ զինծառայողների և նրանց ընտանիքների անդամների ամենամսյա պարգևավճարի կարգում

Խի՞ ես անիծում, տղա ջան, առավոտից իրիկուն անեծք են տալիս. եկեղեցու երկու «գեներալ» նստած է. տեսանյութ

Մոսկվան իրավունք ունի զենք կիրառել այն երկրների դեմ, որոնք կօգնեն Կիևին. Զախարովա

Կարապետյանի հռետորաբանությունը՝ կիսատ ճշմարտություններ. այդ մանիպուլյացիաները երկար կյանք չունեն. Մանավազյան

Էշը դո՛ւք եք, թե մտածում եք՝ մեր ժողովուրդը էշ է. ով ուզում է էշի տեղ դնել, հայտնվում է փակ տեղում. տեսանյութ

Աշխարհահռչակ երաժիշտներն ու հայ երաժշտասերները՝ մեկ հարկի տակ. Ամերիաբանկը՝ Կապան Ֆեստի կողքին

Քննարկվել է վիզաների ազատականացման շուրջ բանակցությունների ընթացքը. փոխվարչապետն ընդունել է Խերտ Յան Կոպմանին

Հայաստանը հանձնառու է լավագույնս անցկացնել Ֆրանկոֆոնիայի 10-րդ մարզամշակութային խաղերը. Արման Խաչատրյան

Կկանոնակարգվեն անվանական կրթաթոշակի տրամադրման մեխանիզմները

Հարգանքի տուրք է մատուցվել ՊՊԾ գնդի վրա հարձակման ժամանակ զոհված ոստիկանների հիշատակին. տեսանյութ

Ալեն Սիմոնյանն ու դեսպան Քվինը քննարկել են Հայաստան-ԱՄՆ երկկողմ հարաբերությունների օրակարգային հարցերը

ՏԿԵՆ-ը հաղորդում է ներկայացրել ՀԾԿՀ ՀԷՑ-ի խախտումների վերաբերյալ. «Ազատություն»

Հայտնի է ընդունելության քննությունների արդյունքների հրապարակման օրը

Երևանի տներից մեկում հրդեհ է բռնկվել. տուժածը հոսպիտալացվել է

Գրիգորյանը և Ֆիտոն շեշտել են տարածաշրջանային նախաձեռնություններում ՀՀ-ի ներգրավվածության անհրաժեշտությունը

Քասախ գյուղի ճանապարհին մեքենաներ են բախվել. կան վիրավորներ

Երթևեկության կազմակերպման փոփոխություն՝ Սարյան և Մոսկովյան փողոցներում

Հայաստան-ՄԹ ակտիվ քաղաքական երկխոսություն է ձևավորվել. վարչապետն ընդգծել է դեսպան Գալագերի անձնական ներդրումը

Պարզվել է մի խումբ երեխաների կյանքը վտանգելով նրանց փողոցն անցկացրած 61-ամյա կնոջ ինքնությունը. տեսանյութ

Վորքաութ մարզահրապարակներ կբացվեն Կապան, Ջերմուկ, Ճամբարակ և Բերդ համայնքներում

Հայ-չինական համագործակցությունը նոր թափ կստանա. Ալեն Սիմոնյանն ընդունել է դեսպան Լի Սինվեյին

Վայելիր հանգիստդ, իսկ մնացածի մասին հոգ կտանի քո Amio Visa Infinite քարտը

Երեք անչափահասի մայր Լիանա Հարությունյանի խափանման միջոց կալանքը փոխվել է

Հնդկաստանում ՀՀ դեսպանը և Թանմայա Լալը մտքեր են փոխանակել օրակարգային կարևոր հարցերի և անելիքների շուրջ

Ստամբուլի նախկին քաղաքապետը դատապարտվել է ազատազրկման

Ակունքում ժամանակակից ջերմոցային համալիր կկառուցվի. Կառավարությունը խրախուսել է հերթական ներդրումային ծրագիրը

Խստագույնս հետևել ճանապարհաշինական աշխատանքների որակին, ավարտել ժամկետում. Խուդաթյանը հանձնարարական է տվել

Ռոմանոս Պետրոսյանն ազատվել է ՀՀ պետական վերահսկողական ծառայության ղեկավարի պաշտոնից

Ալեն Սիմոնյանն ու Միացյալ Թագավորության դեսպանը տարածաշրջանային անվտանգությանը վերաբերող թեմաներ են քննարկել

«Միրոյան տուֆ»-ի ղեկավարը դեռ տարիներ առաջ էր պատմել Կտրիճի և Եզրասի ռեպրեսիաների մասին. Մանավազյան. տեսանյութ

Սուրեն Պապիկյանն ու Ջոն Գալագերը Հայաստան-Միացյալ Թագավորություն գործակցությանն առնչվող հարցեր են քննարկել

Եվրոն էժանացել է. ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան հուլիսի 17-ին

Գրիգորյանը և Իրանի անվտանգության գերագույն խորհրդի քարտուղարը քննարկել են տարածաշրջանային և երկկողմ հարցեր

Արաբկիրի համայնքային ոստիկանները ձերբակալել են թմրամիջոցով փաթեթներ տեղադրող երիտասարդի

Մանավազյանը, Ղազարյանն ու Գասպարյանը ծանոթացել են Արարատի մարզում կառուցվող դպրոցների շինաշխատանքներին