Իսրայելը ոչնչացրեց իր գլխավոր թշնամիներից մեկին. ով էր Նասրալլան, ինչ է փոխվելու նրա մահից հետո և ինչ կապ ունի Իրանը

Իսրայելի պաշտպանության բանակի մամուլի ծառայությունը սեպտեմբերի 28-ի առավոտյան հայտարարել էր, որ Հասան Նասրալլան, ով ղեկավարել է «Հըզբոլլահ»-ը ավելի քան 30 տարի, շարժման գլխավոր քարտուղարը, նրա հիմնադիրներից և կարևոր օղակներից մեկն էր, սպանվել էր Բեյրութում շարժման կենտրոնակայանի վրա իսրայելական հարձակման հետևանքով։

Ի դեպ, հիշյալ կենտրոնակայնը տեղակայված է եղել բնակելի շենքի տակ ու ավիահարվածը եղել է հենց շենքին, երբ «Հըզբոլլահ»-ի ողջ բարձրագույն հրամանատարությունը հավաքված է եղել շտաբում:

Հարվածներից կարճ ժամանակ առաջ Իսրայելի վարչապետ Բենիամին Նեթանյահուն ելույթ է ունեցել ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի նիստում և հայտարարել, որ իր երկիրը հաղթում է պաղեստինյան ՀԱՄԱՍ խմբավորման և լիբանանյան «Հըզբոլլահ»-ի դեմ պատերազմում։ Իր ելույթից և հայտարարությունից հետո Նեթանյահուն լքել է ՄԱԿ-ի կենտրոնակայանը, այնուհետ՝ հայտնի է դարձել գործողության մասին, որից հետո Նեթանյահուն ընդհատել է իր այցն ԱՄՆ ու վերադարձել Իսրայել:

Շուրջ մեկօրյա անորոշությունից հետո լրատվամիջոցները հայտնեցին, որ «ՑԱԽԱԼ»-ը՝ իսրայելական բանակը, չի ստել. հայտնաբերվել է իսրայելական ռմբակոծության հետևանքով զոհված «Հըզբոլլահ»-ի առաջնորդ Հասան Նասրալլայի մարմինը:

Իսրայելի պաշտպանության բանակն ընդգծել է, որ Հասան Նասրալլան՝ որպես «Հըզբոլլահ»ի կենտրոնական որոշումներ կայացնող և ռազմավարական առաջնորդ, եղել է հարվածի հիմնական թիրախը։

Միևնույն ժամանակ, Իսրայելի պաշտպանության բանակի շտաբի պետ Հերզի Հա-Լևին շաբաթ առավոտյան ասել է, որ Նասրալլայի սպանությունը «վերջին միջոցը չէ Իսրայելի զինանոցում»:

«Իսրայելի ուղերձը պարզ է. մենք կհասնենք բոլորին, ովքեր սպառնում են Իսրայելի քաղաքացիներին: Հյուսիսում, հարավում և հեռավոր վայրերում»,- ասել է Հա-Լևին։

«Հըզբոլլահ»-ի ղեկավարությունը հաստատել է իր առաջնորդի մահը՝ կազմակերպության կողմից վերահսկվող Al-Manar հեռուստաալիքով։ Նասրալլան հայտարարվել է «շահիդ», իսկ ավելի ուշ խմբավորումը հայտարարության մեջ ասել է, որ շարունակելու է պայքարել Իսրայելի դեմ։

Իրավիճակի մասին առաջինը բարձրաձայնել է Իրանի գերագույն և հոգևոր առաջնորդ այաթոլլահ Ալի Խամենեին։ Նա դատապարտել է Իսրայելի գործողությունները, սակայն չի անդրադարձել գլխավոր հարցին՝ Նասրալլայի ճակատագրին ու չի հայտնել նրա սպանվելու մասին հենց սկզբից:

«Լիբանանում անպաշտպան ժողովրդի կոտորածը մեկ անգամ ևս բոլորին ցույց տվեց կատաղած սիոնիստ շան վայրագությունը և ապացուցեց բռնազավթիչ ռեժիմի ղեկավարների քաղաքականության անհեռատեսությունն ու հիմարությունը»,- Խամենեիի խոսքերն է մեջբերում AFP-ն։

«Հըզբոլլահ»-ի բուրգը տատանվում է. հսկայական կորուստներ շարժման վերևներում

Ըստ իսրայելական մամուլի՝ Իսրայելի  պաշտպանության բանակի հարվածը «Հըզբոլլահ»-ի շտաբին սպանել է նաև կազմակերպության հարավային ճակատի հրամանատար Ալի Կարաքին և Սիրիայում և Լիբանանում «Ղոդս» ուժերի հրամանատար Աբբաս Նիլֆորուշանին։

«Ղոդս»-ը (նաև հայտնի է որպես Երուսաղեմի ուժեր) Իրանի Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի հատուկ նշանակության զորամաս է, որը պատասխանատու է Իրանի տարածքից դուրս հատուկ գործողություններ իրականացնելու համար։

Շաբաթ օրը կեսօրին Իրանի պետական լրատվամիջոցները հաստատել են, որ հարվածի արդյունքում սպանվել է Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսի հրամանատարի տեղակալներից մեկը։

Սեպտեմբերի 28-ին Իսրայելի բանակի մամուլի ծառայությունը հայտնել էր նաև, որ հերթական թիրախային հարվածի հետևանքով զոհվել են «Հըզբոլլահ»-ի հրթիռային ստորաբաժանման հրամանատար Մուհամմադ Ալի Իսմայիլը և նրա տեղակալ Հուսեյն Ահմադ Իսմայիլը։ Իսրայելի պաշտպանության բանակի տվյալներով՝ նրանց հետ մահացել են նաև հրթիռային ստորաբաժանման այլ հրամանատարներ։

Դեպքի վայրից ստացված տվյալների համաձայն՝ հարվածներից մեկն իրականացվել է  ընդամենը 700-800 մետր հեռավորության վրա դպրոցից, որտեղ պատսպարվել են իսրայելական հրետակոծություններից Լիբանանի հարավից փախած մարդիկ։

1 թիրախի ոչնչացում՝ հարյուրավոր խաղաղ սպանվածների գնով

Իսրայելի հրամանատարության նախնական գնահատականներով՝ «Հըզբոլլահ»-ի շտաբի վրա հարձակման հետևանքով զոհվել է մոտ 300 մարդ։

Իսրայելի պաշտպանության բանակը չի նշում, թե նրանցից քանիսն են քաղաքացիական անձինք, սակայն խոստովանում են, որ զոհվածների մի մասը հարևան շենքերի բնակիչներ են:

Իսրայելի պաշտպանության բանակի խոսնակ Դանիել Հագարին հիշեցրել է, որ հարվածի ենթարկված շտաբը գտնվել է բնակելի շենքերի տակ:

Իսրայելը ևս մեկ անգամ համաշխարհային հանրության ուշադրությունն է հրավիրել այն բանի վրա, որ արմատական խմբավորումները, ինչպիսիք են ՀԱՄԱՍ-ը և «Հըզբոլլահ»-ը, թաքնում են խաղաղ բնակչության շրջանում՝ գիտակցաբար նրանց մահացու վտանգի ենթարկելով:

Հաղորդվում է, որ հզոր պայթյուններից հետո առնվազն երկու շենք ամբողջությամբ ավերվել է։ Իսրայելական բանակը նաև նախազգուշացրել է, որ կհարվածի ևս երեք կառույցների հարավային Բեյրութում, որտեղ, ըստ նրա, «Հըզբոլլահ»-ը հրթիռներ է պահում: Հարվածները Լիբանանի ուղղությամբ շարունակվել են հանգստյան օրերին:

Ընդհանուր առմամբ, Իսրայելը Նասրալլայի մահով ոչ միայն վերացրել է շարժման առաջնորդին, այլ ցույց տվել իր հետախուզական կարողությունները, քանի որ գրեթե 3 տասնամյակ «Հըզբոլլահ»-ի առաջնորդը երբեք չի հայտնել իր հաջորդ տեղակայման վայրը, շարժվել է գաղտնիության պայմաններում և նրան թիրախավորելը հեշտ գործերի շարքից չէ: Յուրայինների շարքում Նասրալլային «անորսալի» և «անմահ» են կարծել:

Ինչ կարևորություն ուներ Նասրալլան «Հըզբոլլահ»-ի համար

Հասան Նասրալլան ղեկավարել է լիբանանյան շիական «Հըզբոլլահ» շարժումը 1992 թվականից՝ իր նախորդի՝ գլխավոր քարտուղար Աբբաս Մուսավիի մահից հետո, որը սպանվել է դարձյալ իսրայելական օդուժի հրթիռային հարվածից։

Նրա ղեկավարությամբ շարժումը դարձեկ է Մերձավոր Արևելքի ամենասարսափելի զինված խմբավորումներից մեկը: Այն հաճախ անվանում են աշխարհի ամենահզոր ոչ պետական բանակը։

Նասրալլայի՝ «Հըզբոլլահի» ղեկավարությունը ստանձնելուց անմիջապես հետո շարժումը երկու ահաբեկչություն է իրականացրել Արգենտինայում՝ թիրախավորելով Իսրայելի դեսպանատունը և հրեական մշակութային կենտրոնը։ Նասրալլայի օրոք «Հըզբոլլահ»-ն անցավ հյուսիսային Իսրայելի կանոնավոր հրթիռակոծման:

2023 թվականի հոկտեմբերին իսրայելական համայնքների վրա ՀԱՄԱՍ-ի հարձակումից և Գազայի հատվածում Իսրայելի պաշտպանության բանակի հետագա ռազմական գործողությունից հետո Նասրալլան պատերազմ հայտարարեց Իսրայելին և հրամայեց գնդակոծել այնքան ժամանակ, մինչև Իսրայելը դուրս բերի իր զորքերը Գազայի հատվածից:

Նասրալլայի մահով «Հըզբոլլահ»-ը կորցրել է ոչ միայն իր մշտական առաջնորդին, այլև ոտքերի տակ գտնվող հողը, հայտարարել են շատ վերլուծաբաններ:

Բանն այն է, որ նա պարզապես խորհրդանիշ չէր, նա է կանգնած խմբի ռազմավարական և ռազմական մտածողության հետևում։ Կասկած չկա, որ նրա մահը լուրջ հետևանքներ կունենա ամբողջ ահաբեկչական շարժման համար:

Նասրալլայի ազդեցության շրջանակը շատ ավելին է, քան պարզապես շարժման առաջնորդ լինելը: Նույնիսկ Իսրայելում և Արևմուտքում նրա հակառակորդները նրան ճանաչում են որպես մերձավորարևելյան քաղաքականության ահռելի դեմք:

Նասրալլան ղեկավարել է «Հըզբոլլահ»-ը 32 տարի՝ սահմանելով նրա քաղաքականությունն ու ռազմական ռազմավարությունը, ուժեղացնելով այն Իրանի օգնությամբ՝ միաժամանակ պահպանելով Թեհրանից որոշակի ինքնավարություն:

Համարժեք փոխարինող գտնելը դժվար կլինի նոր ժամանակներում, և առավել ևս հիմա, երբ իսրայելական մի շարք գործողությունների արդյունքում խումբը կորցրել է իր բարձրագույն հրամանատարներից շատերին, և  ներքին անվտանգության համակարգը զգալիորեն խաթարվել է:

Առաջնորդի մահով իրավիճակը կփոխվի բոլոր մակարդակներում՝ խմբավորումից մինչև Իրանի հովանու ներքո գործող հակաիսրայելական ողջ կոալիցիան։

Նասրալլայի հնարավորություններն իսկապես մեծապես կախված էին Իրանում նրա անձնական կապերից և իրանցի հովանավորների աչքում նրա հեղինակությունից, սակայն Թեհրանը հասկանում է, որ նրա մահը լուրջ հարված է Լիբանանում իրանական ազդեցության մասշտաբին և ընդհանուր առմամբ Մերձավոր Արևելքում Իրանի ռազմավարական դիրքին:

Ուստի Իրանը, ամենայն հավանականությամբ, կշտապի ամեն ինչ անել ստատուս քվոն վերականգնելու համար, և դա կներառի ռազմական մատակարարումներ։

Ով կարող է փոխարինել սպանված առաջնորդին

«Հըզբոլլահ»-ի նոր առաջնորդը պետք է հաստատվի ոչ միայն կազմակերպության բոլոր մակարդակներում, այլև Իրանի և գործընկերների կողմից:

Շատ փորձագետներ Հաշեմ Սաֆիդդինին են համարում Նասրալլայի ամենահավանական ժառանգորդը:

«Հըզբոլլահ»-ին մոտ կանգնած աղբյուրների համաձայն, նա նույնպես ուրբաթ օրը Բեյրութին իսրայելական հարվածներից մեկի էպիկենտրոնում է եղել և ողջ է մնացել: Պարզ չէ՝ նա Նասրալլայի հետ եղել է շտաբում, թե հարձակման ենթարկված այլ վայրում:

Սաֆիդդինը Հասան Նասրալլայի զարմիկն է։ Նա վերահսկում է «Հըզբոլլահ»-ի քաղաքական թևը և խմբավորման Ջիհադի խորհրդի անդամ է:

2017 թվականին ԱՄՆ Պետդեպարտամենտը Սաֆիդինին ավելացրել է հետախուզվող ահաբեկիչների ցուցակում։

Նա բազմիցս սպառնացել է Իսրայելին էսկալացիայով և կոչ է արել իր թշնամիներին «պատրաստվել լացելու և ողբալու»։

«Հըզբոլլահ»-ը ոչ միայն արմատական զինյալ խմբավորում է, այլ նաև քաղաքական կուսակցություն, որը 2005 թվականից մաս է կազմում Լիբանանի կառավարությանը և ներկայում ունի 15 տեղ խորհրդարանում:

Մինչև 2022 թվականը դաշնակիցների հետ կոալիցիայում, որը ներառում էր մեկ այլ արմատական կուսակցություն՝ «Ամալը»-, «Հըզբոլլահն» ուներ խորհրդարանական մեծամասնություն, բայցկորցրեց այն երկրում խորը տնտեսական ճգնաժամի պայմաններում:

Չնայած դրան, նրա քաղաքական ազդեցությունը երկրում դեռ մեծ է։

Ըստ Իսրայելի և Արևմուտքի, Լիբանանը, ըստ էության, պատանդ է պահվում արմատականների կողմից, և լիբանանցի շատ քաղաքական գործիչներ նույնպես համաձայն են դրա հետ՝ բացահայտորեն անվանելով «Հըզբոլլահ»-ն ահաբեկչական կազմակերպություն և շատ դեպքերում՝ «Լիբանանի չարիք»: