Ըստ Ալիևի՝ նավթն ու գազն «Աստծո նվերն են». COP29-ն ավարտվեց նույնքան աղմուկով ու սկանդալային, որքան ընթացել էր

25/11/2024 schedule10:40

Ադրբեջանում ավարտվել է կլիմայի փոփոխությունների վերաբերյալ գագաթնաժողովը, որի երկշաբաթյա աշխատանքը լի էր սկանդալներով, բուռն իրադարձություններով, գրեթե ամենօրյա բողոքի ակցիաներով, այն նույնիսկ ավարտվեց խառնաշփոթով ու աղմուկով:

Բաքվում անցկացվող COP29 մոլորակային կլիմայի ամենամյա հանդիպման ոչ միայն ընթացքը, այլ նաև արդյունքները, մեղմ ասած, գոհացնող չեն:

ՄԱԿ-ի քսանիններորդ գագաթնաժողովը գրեթե ավարտվեց լիակատար ձախողմամբ. հատկացված երկու շաբաթը բավարար չեղավ համաձայնության հասնելու համար, և գրեթե 200 երկրների պատվիրակներ ևս երկու օր և երկու գիշեր անցկացրին բանակցությունների սենյակներում, որտեղից նրանք դուրս եկան ուժասպառ և զայրացած: Արդյունքում կիրակի գիշերը փոխզիջում է գտնվել, բայց գրեթե բոլորը դժգոհ են մնացել արդյունքներից:

Զարգացած տերությունները խոստացել են եռապատկել աղքատ երկրներին փոխհատուցումը՝ հասցնելով մինչև 300 միլիարդ դոլար մինչ 2035 թվականը, սակայն քչերն են գոհ այս թվից:

BBC-ն գրում է, որ արևմտյան քաղաքական գործիչների համար կլիմայական ճգնաժամի դեմ պայքարի ծախսերի աճը խոստանում է ընտրական խնդիրներ, քանի որ վերջին տարիներին տնտեսությունների եկամուտներն ու գանձապետարանները խարխլվել են հետքովիդային գնաճի, ինչպես նաև էներգետիկ ճգնաժամի և Ռուսաստանի՝ Ուկրաինայի հետ մղվող հակամարտության հետևանքների պատճառով:

ԱՄՆ-ում կլիմայական նիհիլիստ Դոնալդ Թրամփի հաղթանակը «կանաչ» օրակարգի նկատմամբ արևմտյան ընտրողների վերաբերմունքի վառ օրինակ է։

300 միլիարդի չափից դժգոհ են նաև զարգացող երկրները։ Նախ, նրանք տարեկան ավելի քան 1 տրիլիոն դոլար էին պահանջում: Եվ երկրորդ՝ Արևմուտքը գրեթե մեկ տասնամյակ ուշացումով կատարեց տարեկան 100 միլիարդ հատկացնելու իր նախկին խոստումները, և այս անգամ կասկածներ կան, որ զարգացած երկրները ժամանակին և ամբողջությամբ վճարելու փող չեն ունենա:

«Ոչ մի երկիր չստացավ այն ամենը, ինչ ցանկանում էր, և մենք Բաքվից հեռանում ենք անելու շատ աշխատանքով»,- ՄԱԿ-ի Կլիմայի փոփոխության շրջանակային կոնվենցիայի գործադիր քարտուղար Սայմոն Ստիլը ամփոփել է գագաթնաժողովը:

Նա հավելել է, որ հիմա հաշվետվություններ ուսումնասիրելու ժամանակը չէ, պետք է բոլորն աշխատեն միասին և կրկնապատկեն ջանքերը COP30-ի համար:

Նախորդ տարվա COP28-ում սկանդալներ առհասարակ չեն եղել, ամեն ինչ ընթացել է հարթ և ըստ օրակարգի, քննարկման թեմաներն էլ՝ բացառապես կլիմայական փոփոխությունների մասին և դրանց շուրջ: Այս տարի Բաքվում, սակայն, խոսվել է ամեն ինչից, բացի բուն թեմայից:

9 տարի առաջ՝ 2015 թվականին՝ Փարիզում COP21-ի համանման գագաթնաժողովում, ստորագրվել էր կլիմայի փոփոխության դեմ պայքարի ուղենիշային համաձայնագիր: Այնուհետև աշխարհի բոլոր երկրները համաձայնեցին նվազեցնել արտանետումները և որոշեցին, որ զարգացած երկրները կվճարեն զարգացող երկրներին մաքուր ապագայի անցնելու համար, քանի որ հենց նրանք են հարստացել արդյունաբերական հեղափոխության ժամանակ, որի պատճառով գլոբալ տաքացումը արագացել է։

Իսկ թե կոնկրետ որքան վճարել պետք է որոշվեր մեկ տասնամյակի ընթացքում՝ մինչև 2025 թվականը։ Ուստի փոխհատուցման հարցը դարձավ Ադրբեջանում կայացած COP29 գագաթնաժողովի գլխավոր խնդիրը։

Մինչ այժմ զարգացած երկրները տարեկան 100 միլիարդ դոլարի «կլիմայական փոխհատուցում» էին խոստանում: Զարգացող երկրները պահանջում էին տարեկան մինչև 1,3 տրիլիոն դոլար:

Ուրբաթ օրը՝ երկշաբաթյա համաժողովի վերջին օրը, ամփոփիչ կոմյունիկեի նախագծում հատկացման թվի փոխարեն «X» է գրված եղել։ Հետո քննարկվել է 250 միլիարդ դոլարի հատկացումը։ Երկու օր հավելյալ վեճերից հետո այն հասավ ընդհանուր առմամբ 300 միլիարդի։

Ոչ պակաս վիճելի էին ապագա գործարքի մանրամասները, այն է, թե որ միջոցներից են հատկացվելու գումարները, և որ զարգացող երկրները կարող են դիմել դրա համար։

Զարգացող կատեգորիայի մեջ են մտնում նաև Չինաստանը, որը ԱՄՆ-ից հետո աշխարհում երկրորդ տնտեսությունն է, և Սաուդյան Արաբիան, որը հարուստ նավթային տերություն է: Աֆրիկայի, Ասիայի և Լատինական Ամերիկայի աղքատ երկրները կարծում են, որ դա անարդար է:

Երկրորդ հարցն այն է, թե կոնկրետ ով է տալու այդ գումարը։ Զարգացած երկրների իշխանությունները բանակցում են փոխհատուցման շուրջ: Այնուամենայնիվ, այս գումարը դեռ չի ներառվել բյուջեներում, և քաղաքական գործիչներն ու պաշտոնյաներն ակնկալում են, որ Աֆրիկայում, Ասիայում և Լատինական Ամերիկայում «կանաչ» վերակառուցման ֆինանսավորման մի մասը կտրամադրվի արևմտյան բանկերի և ընկերությունների մասնավոր կապիտալի կողմից, որոնք չեն մասնակցել բանակցություններին:

Սա այնքան էլ դուր չի գալիս աղքատ երկրների փաստաբաններին, ինչպիսին է Ասիական Ժողովուրդների Շարժումը պարտքի և զարգացման համար (APMDD):

«Անհասկանալի է, որ հարուստ երկրների իշխանությունները համարձակվում են իրենց անվանել «կլիմայի փոփոխության դեմ պայքարի չեմպիոններ», բայց միևնույն ժամանակ հրաժարվում են հստակ նշել, թե որքան գումար են հատկացնելու պետական բյուջեներից ոչ թե վարկերի տեսքով, այլ դրամաշնորհների»,- ասել է APMDD համակարգող Լիդի Նաքպիլը Բաքվում գագաթնաժողովի վերջին օրը կայացած մամուլի ասուլիսում:

Ավելորդ չէ հիշեցնել, որ ՄԱԿ-ի կլիմայի երրորդ անընդմեջ համաժողովն անցկացվում էր մի երկրում, որն ապավինում է նավթի և գազի արդյունահանմանը: Եգիպտոսում COP27-ից հետո անցած տարվա համաժողովը հյուրընկալել էր Դուբայը՝ ԱՄԷ-ն, իսկ այս անգամ՝ Ադրբեջանը:

Եվ ամեն անգամ, նավթի և գազի արդյունաբերության լոբբիստների ձայնն ավելի բարձր է հնչում, քան հանածո վառելիքի հակառակորդների խմբինը:

Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը, որը հյուրընկալել է COP29-ը, մասնակիցներին ասել է, որ նավթն ու գազը «Աստծո նվերն են»:

Նման ղեկավարության ներքո ոչ ոք հույս չուներ համոզել նավթային տերություններին, որ նույնիսկ գագաթնաժողովից առաջ հաղորդագրության մեջ ներառեն հանածո վառելիքները աստիճանաբար դադարեցնելու խոստումը:

Ավելին, մոլորակի գլխավոր նավթային տերությունը՝ ԱՄՆ-ը, նախագահական ընտրություններում Դոնալդ Թրամփի հաղթանակով խոստանում է դառնալ Փարիզի համաձայնագրով մեկնարկած Երկրի կանաչապատման գործընթացի գլխավոր հակառակորդը։

Թրամփն իր առաջին ժամկետում ԱՄՆ-ը դուրս բերեց Փարիզի համաձայնագրից, սակայն հետո ընթացակարգը ձգձգվեց, և ԱՄՆ-ը դուրս մնաց կլիմայի փոփոխության դեմ պայքարից ընդամենը մեկ տարով։ Ջո Բայդենն այդ ամենը հետ վերցրեց Սպիտակ տանը իր առաջին օրը:

Հիմա ամեն ինչ տեղի կունենա մեկ տարվա ընթացքում, և Թրամփը պատրաստ է ավելի հեռուն գնալ և հրաժարվել ոչ միայն Փարիզի պայմանագրից, այլև դատապարտել Կլիմայի փոփոխության մասին ՄԱԿ-ի շրջանակային կոնվենցիան՝ ամբողջ աշխարհի կլիմայական օրակարգի հիմնարար փաստաթուղթը։

Արդյունքում նավթային երկրները ձեռք բերեցին առավելություն, և COP29 կլիմայական կոնֆերանսի կոմյունիկեն ընդհանրապես չի հիշատակում հանածո վառելանյութերը՝ արտանետումների և կլիմայի փոփոխության հիմնական աղբյուրը:

Այն միայն ասում է, որ բոլոր 197 երկրները հաստատում են վերջին COP28-ում ընդունված որոշումները։

Դուբայում առաջին անգամ հաջողվել էր վերջնական փաստաթղթում ներառել նավթի, ածխի և այլ ածխաջրածինների «դերի աստիճանական նվազման» մասին արտահայտությունը՝ ի ուրախություն որոշ ակտիվիստների և մյուսների դժգոհության, ովքեր ցանկանում էին տեսնել «աստիճանական մերժման» խիստ ձևակերպումը։

Նավթով հարուստ Բաքվում կայացած գագաթնաժողովն էլ ավելի հիասթափեցրեց հանածո վառելիքի հակառակորդներին:

Ինչպես հայտարարել է կլիմայի փոփոխության դեմ գլոբալ պայքարի առաջատարներից մեկը՝ ԱՄՆ նախկին փոխնախագահ Ալ Գորը, COP29-ը «խուսափել է ձախողումից, բայց հեռու է հաջող լինելուց»։

Ձեռք բերված համաձայնությունը, ըստ նրա, «բացարձակ նվազագույնն է»:

«Հայկական Ժամանակ»-ը Telegram-ում
Տպել
2093 դիտում

Պարզաբանվում են «Զովունի» ենթակայանում տեղի ունեցած վթարի նախնական պատճառները

Թբիլիսիում վերսկսվել է բողոքի ցույցը. այն ուղեկցվում է բախումներով և ձերբակալություններով

«Ղամազություն». Աղազարյանի «տառապանքը»՝ կուսակցությունից հեռացվելու, «փորձ ունի». ի՞նչ հետևանքների սպասել

Գյուղերից մեկում հոսանքի սնուցման վահանակի դիմաց մայրը հայտնաբերել է որդու դին

Մեր առաջնահերթություններից է ունենալ ապահով տրանսպորտային համակարգ. Տիգրան Ավինյանը շրջել է ավտոբուսներով

Սուրեն Պապիկյանն ու Նիկոս Դենդիասն անդրադարձել են պաշտպանության բնագավառում հայ-հունական համագործակցությանը

Բայրամովն ու ԵՄ դիվանագիտության ղեկավարը քննարկել են Հայաստան-Ադրբեջան հարաբերությունների կարգավորման ընթացքը

Հայաստանի և Ղազախստանի ԱԳ նախարարները տարածաշրջանային հարցերի շուրջ մտքեր են փոխանակել

Հաշմանդամություն ունեցող անձինք հասարակության լիարժեք անդամ են․ տեղի ունեցավ «Կողք կողքի» փառատոնը. տեսանյութ

Ով է փոխարինել Շիրակի մարզպետարանի կրթության վարչության կալանավորված պետին. մարզպետը ներկայացրել է պաշտոնյային

Բախվել են «Մերսեդես»-ն ու Երևանի քաղաքապետարանի աղբահանության «Կամազ»-ը. կա տուժած

Մալթայում հանդիպել են Հայաստանի և Վրաստանի ԱԳ նախարարները. ինչ հարցեր են քննարկվել

Մոսկվայի և Կիևի դիրքորոշումներն անհամատեղելի են, փոխզիջման հնարավորությունը՝ զրոյական. Ռյաբկով

Վաշինգտոնը մշտապես կապի մեջ է Թուրքիայի հետ. Պենտագոնի խոսնակը մեկնաբանել է Սիրիայի իրադարձությունները

Սուրեն Պապիկյանը ԱՄՆ-ում ՀՀ դեսպանությունում ընդունել է ամերիկյան «Միլլիկեն» ընկերության ներկայացուցիչներին

Եթովպիայում ՀՀ դեսպանը Նայրոբիում ՄԱԿ-ի գրասենյակի գլխավոր տնօրենին է հանձնել ԱԳ նախարարի նամակը

Հավատում եմ ձեր նվիրումին. մարզական կոչումներ են շնորհվել մարզաշխարհի մի շարք ներկայացուցիչների

«Ի՞նչ և ինչպե՞ս խոսել կոռուպցիայի մասին». կայացել է «Հասարակագիտություն» առարկայի նոր ձեռնարկի շնորհանդեսը

Ինչ իրավիճակ է հանրապետության ճանապարհներին

Բագրատունյաց պողոտայում մեքենաներ են բախվել. ընկերությունների տնօրեններ են տեղափոխվել հիվանդանոց

Ավարտվեց Yandex Armenia-ի նախաձեռնած «Առատաձեռն նոյեմբեր» բարեգործական ակցիան

Քննարկվել են Ասիական զարգացման բանկի և ԶՖԳ-ի հետ իրականացվող բյուջետային աջակցության վարկային ծրագրերը

Խմբակցությունից Գեղամ Նազարյանին հեռացրած Խամոյանը սգում է Հովիկ Աղազարյանի համար. Սաֆարյան

Մենք Ադրբեջանի վրա հարձակվելու որևէ պատճառ չունենք. Նիկոլ Փաշինյան

Պաշտոնանկություն Արդարադատության նախարարությունում. վարչապետը որոշում է ստորագրել

Ես, անկեղծ ասած, շատ կնեղվեմ, եթե իմանամ, որ որևէ մեկը իմ մասին խոսելիս ասում է՝ շեֆը. Նիկոլ Փաշինյան

Քաղաքացին 20 նամակ է գրել, որ 16 մլն պարտք ունի, օգնենք փակի․ վարչապետը անդրադարձավ օնլայն խաղատների հարցին

Կրծքավանդակի վնասվածքով ծայրահեղ ծանր վիճակում հիվանդանոց է տեղափոխվել 20-ամյա աղջիկ․ նա եղել է ընկերոջ հետ

15 մետր բարձրությամբ Գյումրու նոր տոնածառը 1-2 օրից կհասնի Հայաստան. գնումը կիրականացնի Շիրակի մարզպետարանը

Տրանսպորտային միջոց վարելու համար քննություն հանձնելու հերթագրման կարգը կփոխվի. ՆԳ նախարար

Քննարկվել են քաղաքական, տնտեսական և այլ հարցեր. նախագահին իր հավատարմագրերն է հանձնել Ալժիրի դեսպանը

Որտեղ հինգ մարդ հավաքվում է, գնում եք գլխին կանգնում, չգիտեմ՝ ինչ եք անելու․ վարչապետը՝ Գառնիկ Դանիելյանին

Ներքին գործերի նախարարը նոր տեղակալ ունի

Որևէ դպրոցի հրահանգ չենք տվել հերոսի անկյունները հանելու. Անդրեասյան

Հնարավոր է, որ մոռացել էր. Անգելա Մերկելը մեկնաբանել է շան հետ կապված դրվագի մասին Պուտինի ներողությունը

Հովիկ Աղազարյանի հեռախոսը իմ սեղանին չի հայտնվել. վարչապետ

ՀՀ-ի ու ՀԱՊԿ-ի հարաբերությունները հատել են անդառնալիության կետը. Նիկոլ Փաշինյան

Երևանում շարունակվում են տոնական ձևավորման աշխատանքները. որ հատվածում կդադարեցվի երթևեկությունը

Մեր ներկայացուցիչները գյումրեցիների դռները կծեծեն և կառաջարկեն քվեարկել․ վարչապետ

Դոլարն ու եվրոն թանկացել են. ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան դեկտեմբերի 4-ին