Հիմնական թեման մնաց ստվերում. խմբագրական

Պարտադիր կուտակային կենսաթոշակային համակարգի ներդրման վերջին փուլը կսկսվի այս տարվա հուլիսի մեկից: Այդ օրվանից սկսած աշխատավարձ ստացող ՀՀ բոլոր քաղաքացիները, որոնք ծնվել են 1974 թվականից հետո, իրենց աշխատավարձից պարտավոր են 5 տոկոս վճարել կուտակային հիմնադրամներին:

Չորս տարի առաջ, երբ ներդրվում էր կենսաթոշակային կուտակային համակարգը, դա բողոքի մեծ ալիք բարձրացրեց, եւ նախկին կառավարությունները իրավիճակի սրացումներից խուսափելու համար գնացին համակարգը փուլ առ փուլ ներդնելու ուղղությամբ: Մինչ այժմ պարտադիր կուտակային համակարգում ներառված էին միայն նոր աշխատանքի ընդունվողները: Հուլիսի մեկից արդեն բոլորի համար կուտակայինը դառնում է պարտադիր:

Հարցը ներկայումս դարձել է բուռն քննարկումների առարկա: Սակայն քննարկման թեման ոչ թե պարտադիր կուտակայինն է, այլ դրա շուրջ առկա մի ինտրիգ: Խնդիրն այն է, որ աշխատանքի եւ սոցիալական հարցերի ներկայիս նախարար Մանե Թանդիլյանը պարտադիր կուտակային համակարգի ներդրման ժամանակ ակտիվորեն պայքարում էր դրա դեմ ու նույնիսկ կարելի է ասել, որ ամենաակտիվ պայքարողներից էր:

Քննարկումներից, սակայն, դուրս է մնում կուտակային համակարգի բուն թեման: Ի վերջո, դա լա՞վ բան է, թե վատ: Միանգամից նշենք, որ նման հարց ուղղակի չկա: Կուտակային համակարգը միակ տարբերակն է հետագայում թոշակառուներին արժանապատիվ ծերություն ապահովելու համար: Հիմա մեր ծերերի թոշակները վճարվում են պետական բյուջեից: Թոշակը չի ապահովում արժանապատիվ ծերություն, եւ դա գիտենք բոլորս: Ու գնալով վիճակը էլ ավելի է վատանալու, եւ դա պարզապես օդից վերցրած կանխատեսում չէ, այլ պարզ թվաբանություն: ՀՀ բնակչությունը ծերանում է՝ երեխաներ քիչ են ծնվում, եւ տարիներ անց, երբ նրանք անցնեն աշխատանքի, նրանց թիվը քիչ է լինելու, իսկ թոշակառուների թիվը լինելու է շատ: Նրանց վճարած հարկերը քիչ են լինելու, եւ բյուջեում փողը շատ քիչ է լինելու ծերերին թոշակ վճարելու համար: Երբ այդ երիտասարդներն էլ դառնան թոշակառու, էլի բյուջեում շատ քիչ փող է լինելու նրանց թոշակ վճարելու համար:

Այլ կերպ ասած, կուտակայինի ամբողջ գաղափարախոսությունն այն է, որ յուրաքանչյուր աշխատող ինքը իր եկամուտների հաշվին ապահովի իր արժանապատիվ ծերությունը: Որքան այս համակարգը ուշ ներդրվի, այնքան ավելի քիչ թոշակ կստանան մեր ապագա թոշակառուները: Այսինքն կուտակայինին այլընտրանք պարզապես չկա:

Խնդիրն այն է, թե ինչպիսին պետք է լինի կուտակայինը: Պարտադի՞ր, թե՞ կամավոր, ինչպես եւ որտեղ պետք է հավաքվեն կուտակայինին վճարված գումարները, ինչպես պետք է դրանք օգտագործվեն եւ այլն, եւ այսպես շարունակ:

Այս հարցերի պատասխանները, ըստ էության, ընկած են ոչ միայն ֆինանսատնտեսական, այլ, այսպես ասենք՝ քաղաքական-հոգեբանական հարթության մեջ: Եթե մարդը վստահություն չունի, որ ամեն ամիս իր աշխատավարձից պարտադիր կուտակային համակարգով գանձված, ասենք, 7 կամ 10 հազար դրամը կօգտագործվի ըստ նշանակության, կլինի ապահով տեղում, դրա վրա կգան տոկոսներ եւ այլն, ապա նա հաստատ պատրաստ չէ այդ գումարը կամավոր վճարել: Եթե մարդը վստահ չէ, որ այն հիմնադրամը, որտեղ դրվել է իրենից գանձված գումարը, կարող է մի օր «պայթել», եւ ինքը ծերությունը կանցկացնի աղքատության մեջ, ապա ինքը հաստատ պատրաստ է այդ համակարգի դեմ կենաց- մահու կռիվ տալ:   

Այն դիմադրությունը, որ այսօր մեր հասարակության շրջանում կա կուտակայինի հանդեպ, զգալիորեն պայմանավորված է հենց այդ վստահության պակասով: Բացի այդ, դժվար է չնչին աշխատավարձերով ապրող մարդկանց համոզել այսօր իր եւ իր երեխաների բերանից կտրել ամսական մի քանի հազար դրամ, այն ակնկալիքով, որ մի 20-30 տարի հետո ինքը կստանա համեմատաբար բարձր թոշակ:

Մի պարզ թվաբանություն: Եթե պարտադիր կուտակային համակարգով մարդու աշխատավարձից պետք է պահվի, ասենք, 5000 դրամ ամսական, ու դրան զուգահեռ նրա աշխատավարձը չի բարձրանում, դա լրջագույն խնդիր է այդ մարդու համար: 5000 դրամը նրա համար ունի կենսական նշանակություն: Բայդ եթե մարդու աշխատավարձը բարձրանում է, ասենք, 10 հազար դրամով, եւ դրան զուգահեռ նա սկսում է վճարել ամսական 5000 դրամ կուտակային համակարգին, ապա խնդիրները կտրուկ նվազում են՝ կտրուկ նվազում է համակարգի ներդրմանը հակադրվելու, դրա դեմ պայքարելու մոտիվացիան:

Եթե կուտակային համակարգում ներառված հիմնադրամները վստահություն են ներշնչում, դրանք աշխատում են թափանցիկ, ապա այդ համակարգի ներդրմանը հակադրվելու մոտիվացիան էականորեն նվազում է:

Մի խոսքով, պարտադիր կուտակային համակարգի ներդման դեմ տրամադրվածությունը պայմանավորված է  մարդկանց ներկայիս սոցիալական ծանր վիճակով, ցածր աշխատավարձով եւ այլն, ու բացի դրանից՝ իշխանությունների նկատմամբ խորը անվստահությամբ: Թավշյա հեղափոխությունից հետո անվստահության բաղադրիչը բավականին նվազել է: Եթե հաջողվի տնտեսության ազատականացման, ապամոնոպոլիզացման, ստվերի կրճատման, բիզնեսը քաղաքականությունից անջատելու շնորհիվ հասնել սոցիալական վիճակի թեկուզ ոչ մեծ, բայց համեմատաբար արագ բարելավման, ապա պարտադիր կուտակային համակարգի ներդրումից հետո հանրության բացասական տրամադրվածությունը կմեղմվի:

Բացի այդ, ըստ հետազոտությունների, պարտադիր կուտակային համակարգով հուլիսի 1-ից հետո հավաքված գումարների օգտագործումը կարող է մի քանի տարի հետո ապահովել ՀՆԱ-ի մոտ 2 տոկոս լրացուցիչ աճ: Դա պետք է լինի նրա շնորհիվ, որ ՀՀ ֆինանսական համակարգում հայտնվելու են «երկար փողեր», որոնք կարող են ներդրվել այնպիսի ենթակառուցվածքային ծրագրերում, որոնց եկամտաբերությունը ցածր է, բայց կայուն ու ոչ ռիսկային:

Մի խոսքով, առաջնայինը ոչ թե պարտադիր կուտակային համակարգի շուրջ ծագող լոկալ խնդիրն է, այլ ՀՀ տնտեսության կառուցվածքի արմատական փոփոխությունը, որը պետք է բերի տնտեսության զարգացմանն ու բնակչության սոցիալական վիճակի շոշափելի բարելավմանը:

Տպել
3640 դիտում

Հայաստանն աշխարհի առաջ վերածվում է Արևմուտքի վտանգավոր ծրագրերի իրականացման գործիքի. Զախարովա

Երթևեկության կազմակերպման փոփոխություն կլինի Միկոյան-Գալշոյան փողոցների խաչմերուկում

Պապա ջան, ես քեզ միշտ կկարոտեմ, կհանդիպենք մյուս կյանքում․ Արթուր Աբրահամը լուսանկարներ է հրապարակել

Ինդոնեզական բանակը համալրվել է թուրքական տանկերով

Ուկրաինային տրամադրված F-16-ները չեն կարող փոխել իրավիճակը մարտադաշտում, դրանք օրինական թիրախ կդառնան. Պուտին

Տավուշում՝ ռուսական ռազմաբազայում, նկատել են տաջիկների և ղրղզների, գուշակեք՝ սա ինչ կազմ է և ինչի են սպասում. Սաֆարյան

Վրաց խորհրդարանականներն այցելել են Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիր

Ալիևի նախկին փեսան հայտարարել է՝ իրենց պատկանող «Crocus city»-ի վերականգնումը կախված է Պուտինի և Վորոբյովի կարծիքից

ՔԿԾ-ին անհրաժեշտ են վարորդներ. ովքեր և ինչպես կարող են դիմել

Հայաստանում վտարանդի կառավարություն ներկայացող բոլոր գրասենյակները պետք է փակել. Չախոյան

Այս անգամ դաշտ են նետել սիրելի պահեստայինին, որը մեկ շաբաթում մեկ ստորագրությամբ լուծարեց ԼՂ-ն. Հովհաննիսյան

Ընթանում է «Հայաստանը՝ որպես քաղաքակրթական խաչմերուկ» միջազգային գիտաժողովը (տեսանյութ)

Հայաստանի գոյությունը կարող է երաշխավորվել բացառապես եվրոպական ընտանիքում․ Արման Բաբաջանյան

ԿԳՄՍ նախարարն ու Ֆրանսիայի դեսպանն այցելել են ակադեմիական քաղաքի տարածք

Եթե մենք մնում ենք Ռուսաստանի հետ, խնդիրները լուծվելու են մեր հաշվին. Արամ Սարգսյան

2 զոհ, 7 վիրավոր. վթար Մարգարա-Վանաձոր-Տաշիր ճանապարհին

Գագիկ Սուրենյանը սպասված նորություն է հայտնել

«Տոյոտա»-ի 51-ամյա վարորդը, լինելով խմածության ամենաբարձր աստիճանի, բախվել է 3 մեքենայի

Քննչական կոմիտեի վետերանները հանդիպել են նորանշանակ քննիչների հետ

ԼՂ-ից բռնի տեղահանվածները ևս 9 ամիս սոցիալական աջակցություն կստանան, ընդլայնվել է նաև շահառուների շրջանակը

Հայաստանը մարդասիրական օգնություն կցուցաբերի Գազային

Եկամուտների հայտարարագիր ներկայացնող քաղաքացիները պետք է իրականացնեն անձի նույնականացման գործընթաց․ ՊԵԿ

ԼՂ-ից բռնի տեղահանված շուրջ 17 հազար երեխա կրթություն է ստանում ՀՀ դպրոցներում

Խմելու ջրի սակագինը չի թանկանա

ԱՄՆ-ը համաձայն չէ Ադրբեջանի պնդումների հետ․ Մեթյու Միլլեր

Հայաստանը կստանա 92,3 մլն եվրոյի բյուջետային վարկ և 16 մլն եվրոյի դրամաշնորհ. ինչ նպատակների համար կծառայեն դրանք

Հայաստանում, բացի ՀՀ կառավարությունից, որևէ այլ կառավարություն չի կարող գոյություն ունենալ. Փաշինյան

Ադրբեջանի ՊԱԾ ղեկավարը Հայաստանին սպառնում է՝ մեղքը բարդելով Ֆրանսիայի վրա

«Կովկասի գերուհի» ռեստորանի մենեջերը կասկածվում է 11 միլիոն դրամ հափշտակելու համար

ԱԱԾ-ն հայտարարություն է տարածել

Հայաստանը ՀԱՊԿ-ից դուրս գալու ծանուցում չի ուղարկել, բայց աշխատանքներին չի մասնակցում. Թասմագամբետով

Հաստատվել է նախադպրոցական հաստատության ղեկավարման իրավունքի քննության թեստավորման նոր հարցաշարը. ԿԳՄՍՆ

Թթուջուր-Նավուր ավտոճանապարհը բոլոր տեսակի տրանսպորտային միջոցների համար փակ է

Հայ-վրացական սահման տանող ճանապարհի փակ հատվածը թեթև մարդատար մեքենաների համար բացվել է

Թալանել են Սայաթ-Նովա պողոտայի «Զիգզագ» խանութը. հափշտակվել է 5,5 մլն դրամի բջջային հեռախոս

1000-րդ գործն է մակագրվել ամբողջությամբ թվայնացված քաղաքացիական դատարան. Մինասյանը նշել է համակարգի առավելությունները

Հաստատվել է Բլինքենի և Սամանթա Փաուերի մասնակցությունը ՀՀ-ԱՄՆ-ԵՄ եռակողմ հանդիպմանը

Սպանդարյան, Տոլորս և Տաթև ջրամբարներում ձկնապաշտպան կառույցների նախագծում. հայտարարվում է մրցույթ

Ինչպես ապահովել երեխաների անվտանգ երթևեկությունը. Առողջապահության նախարարության խորհուրդը

Ucom ընկերությունը ցանցային վերազինման աշխատանքներ է մեկնարկում մի շարք մարզերում