Բուլկիներ, կորժիկներ, բլիթներ. դպրոցներում առկա սնունդը վտանգավոր է երեխաների առողջության համար

3 տեսակի խաչապուրիներ, որոնց գները տատանվում են 50-150 դրամի սահմաններում, բուլիկներ՝ 100-120 դրամ, քաղցր բլիթներ, բնական հյութեր: Երեւանի Ս. Սպանդարյանի անվան հ. 24 հիմնական դպրոցի բուֆետում ամենաշատը քաղցր բուլկիներն են գնվում: Գազով ըմպելիքներ չեն վաճառվում. արգելվում է:

Երեւանի Լեւոն Շանթի անվան թիվ 4 հիմնական դպրոցում էլ աշակերտների ամենասիրելի մթերքը մսային կարկանդակներն են, որոնք կարելի է մինչեւ 16 ժամ պահել, քաղցր բլիթները եւս հետ չեն մնում, դրանք արդեն կարելի է մինչև 36 ժամ պահել, սակայն աշխատողի խոսքով՝ մթերքն ամեն օր են ստանում, մնալու դեպքում՝ ետ վերադարձնում: Բուֆետում մթերքների գները տատանվում էին 80-300 դրամի սահմաններում:

Դպրոցականներն օրվա ընթացքում մի քանի ժամ անցկացնում են դպրոցում, այնտեղ սնվում: Արդյո՞ք այդ պայմանները, սնունդը համապատասխանում են կարգին ու անվտանգ են երեխաների առողջության համար: ԳԱԱ Էկոկենտրոնի սննդի ռիսկերի գնահատման կենտրոնի ղեկավար Դավիթ Պիպոյանի կարծիքով՝ այսօր Հայաստանում երեխաների թերսնման բարձր տոկոսներ եւ վատ սննդակարգ կա, իսկ դպրոցներում՝ խայտառակ պատկեր: 21-րդ դարում ամբողջ աշխարհն աչքի է ընկնում իր գլոբալ տենդենցներով, որոնցից ամենակարեւորը կայուն սնունդն ու առողջությունն են, դրանց մասին իրազեկումը, սակայն ըստ մասնագետի՝ այժմ Հայաստանում քայլեր չեն ձեռնարկվում ոլորտի բարեփոխման համար:

Նա նշեց, որ այն բոլոր մթերքները, որոնք այսօր շատ են վաճառվում բուֆետներում, երեխայի առողջության վրա թողնում են բացասական հետեւանքներ. բուլկիները, կորժիկները, տարատեսակ բլիթները ապահովում են միակողմանի սնուցում, պարունակում են ալյուր, շաքար, բնականաբար չեն պատրաստվում կարագով, դրանցում որպես կանոն օգտագործվում են սպրեդ, մարգարին, որոնք ունեն ցածր գին: «Առողջապահական բոլոր նորմերով հստակ նշվում է, որ երեխաների սննդակարգում տրանս-ճարպաթթուները պետք է լինեն օրական կալորիաների 0.5 տոկոսից ցածր»,- նշեց Պիպոյանը՝ ավելացնելով, որ նմանատիպ մթերքներ օգտագործելու դեպքում կարող են առաջանալ Ճարպակալումներ, սիրտ-անոթային հիվանդություններ, 2-րդ տիպի շաքարային դիաբետ, նյութափոխանակության խանգարումներ եւ այլն:

Թեկուզ լինի աշխարհի ամենագեղեցիկ, սալիկապատված եւ հիգիենիկ պայմանները բավարարող ճաշարանը, միեւնույն է, երեխան չի կարող առողջ սնվել, եթե չունի հնարավորություն ստանալու այն սննդատարրերը, այն կալորիաները, ածխաջրերը, ճարպերը, սպիտակուցները, որոնք պահանջվում են միջազգային բոլոր չափորոշիչներով: «Սննդակարգը  պետք է համալրված լինի բազմազան ուտելիքներով՝ մրգով, բանջարեղենով, այլ ոչ թե դպրոցում երեխան հասանելիություն ունենա միայն ալյուրից պատրաստված  ինչ-որ բուլկիների, շաքարով պատրաստված մթերքների: Սա չի կարող նպաստել երեխայի առողջ մեծանալուն, առողջարար սննդակարգ ունենալու իրավունքին»,- նշեց Պիպոյանը:

Եթե մանկապարտեզում ճաշացանկին  ներկայացվող հստակ պահանջներ կան, ապա դրանից հետո, երբ երեխան դառնում է դպրոցական, ինչ ցանկանա, կարող է ուտել, վատագույն դեպքում՝ ոչինչ չուտել: Հիմնականում դպրոցահասակները ազատ հասանելիություն են ունենում մոտակա խանութներ: Այսինքն՝ եթե բուֆետում իրենց սրտով մթերք չկա, կարող են գնել խանութից, անգամ երբ դրանք արգելված են կրթական հաստատությունում՝ քաղցրավենիքները, գազավորված ըմպելիքները: Այս հարցով, ըստ Պիպոյանի, պետք է լինի պետական քաղաքականություն, որպեսզի ստեղծվեն առողջարար սննդակարգ ապահովող ճաշարաններ, որոնք տնտեսական առումով գրավիչ կլինեն:

Հ. 24 հիմնական դպրոցի բուֆետի աշխատակցուհին նշեց, որ իրենց մոտ տուփով թեյ նույնպես վաճառում են, հիմա արդեն չկա, ամբողջը վաճառվել է, նորը չեն ստացել։ Փաթեթավորված մթերքը, ըստ աշխատողի, ամեն օր են ստանում, քիչ են վերցնում, որ չմնա, չհնանա: Տնօրեն Նաիրա Ավետիսյանի խոսքով՝ փոքրիկները կամ երկարօրյա մնացողներն այլ միջոց են գտել. տնից մայրիկների պատրաստած կերակուրն են բերում, նստում ուտում, կամ ծնողները հարակից խանութից գնում են այն, ինչ երեխաների սրտով է։

Հ. 4 հիմնական դպրոցում եւս իրենց ժամին մանկահասակ դպրոցականները կամ երկարօրյա մնացողները բուֆետում ուտում էին տնից բերած կերակուրները: Փոխտնօրենի խոսքով՝ բարձր դասարանցիներն արդեն բուֆետից են գնումներ կատարում, չնայած կարող են նաեւ խանութից գնվածը բերել դպրոց ու ճաշակել։

Կրթական հաստատություններում, բուֆետներում սանիտարական կանոնները եւ նորմերը պահպանելու վերաբերյալ գործում է Առողջապահության նախարարի հրամանը՝ «Հանրակրթական ուսումնական հաստատություններում սովորողների սննդի կազմակերպմանը ներկայացվող հիգիենիկ պահանջներ», որում նշված է, որ դպրոցներում չեն կարող վաճառվել կրեմային հրուշակեղեն` տորթեր, հրուշակներ, տապակած կերակրատեսակներ՝ կարկանդակներ, փքաբլիթներ, կարտոֆիլ, մսով կամ կաթնաշոռով պատրաստված բարակաբլիթներ (բլինչիկներ), չիպս, սուրճ, էներգետիկ, ալկոհոլային գազավորված ըմպելիքներ, շաքարների եւ աղի բարձր պարունակությամբ սննդամթերք, պաղպաղակ եւ այլն: Ուսումնասիրելով նշված երկու դպրոցների բուֆետները՝ կարող ենք նշել, որ այնտեղ սնունդը փաթեթավորված էր, էներգետիկ, խմիչքներ, սուրճ, չիփսեր, պաղպաղակ չէր վաճառվում, սակայն կային քաղցր բուլկիներ, փքաբլիթներ, մսով կարկանդակներ:

Ինչպես նշեցին դպրոցներում, պայմանագրով մթերքները «Համեղ պատառ» ՍՊԸ-ն է մատակարարում: Ընդգծեցին, որ երեխաներն ազատ են իրենց ընտրության մեջ, կարող են տնից բերել, երբեմն դրսից գնվածն են ուտում:

Դավիթ Պիպոյանի խոսքով՝ դպրոցական ճաշարանները կարեւոր դեր ունեն երկրի զարգացման հարցում: Անհրաժեշտ է կանխարգելել, թույլ չտալ, որ երեխաները նման կերակուր ուտեն, հիվանդություններ ձեռք բերեն, այնուհետեւ պետությունը մտածի բուժումն իրականացնելու մասին: