«Խաղաղության խաչմերուկ»-ը կբերի տնտեսական փոխգործակցության, դա էլ կնպաստի թշնամանքի էջը թերթելուն. Խալաթյան

«Հայկական ժամանակ»-ը իրավագետ Արտաշես Խալաթյանի հետ զրուցել է «Խաղաղության խաչմերուկ» նախաձեռնության և դրա դրական կողմերի մասին:

Հարցազրույցը ներկայացնում ենք՝ ստորև.

- Պարոն Խալաթյան, իշխանության ընդդիմախոսները պնդում են, թե «Խաղաղության խաչմերուկ» նախագիծը Մեղրիի ճանապարհի բացման քողարկված տարբերակն է: Որքանո՞վ են արդարացված այս պնդումները: Ի՞նչ է իրականում այն:

- «Խաղաղության խաչմերուկ»-ի իրավական հիմքերը մատնանշվել են. դա նախևառաջ պետությունների ինքնիշխանության անվերապահ ճանաչումն է: Հետևապես Մեղրիի միջանցքը ինքնին ենթադրում է ՀՀ որոշակի ճանապարհի նկատմամբ սուվերեն իրավունքների զիջում, ինչն ի սկզբանե հայկական կողմից հերքվել է: Խոսել միջանցքային տրամաբանության մասին բնավ տեղին չէ: Սա է նաև պատճառը, որ Հայաստանն անգամ չի համաձայնել ռուսական պարեկության սահմանմանը, որովհետև դա էլ որոշակիորեն կսահմանափակեր մեր իրավազորությունը: Այսինքն՝ մենք գործ ունենք մանիպուլյացիայի հետ, անտեղյակ զանգվածի զգացմունքների վրա խաղալու նպատակադրման հետ:

- Իսկ ի՞նչ իրողություններ կարող է փոխել «Խաղաղության խաչմերուկ»-ը տարածաշրջանում:

- «Խաղաղության խաչմերուկ»-ն ինքնին փոխադարձության հիման վրա տարածաշրջանային հաղորդուղիների բացումն է՝ պետությունների տնտեսական փոխկապակցվածության ամրապնդումը, որը տարածաշրջանում կիջեցնի լարվածության աստիճանը: Հայտնի փաստ է, որ առևտուրը և տնտեսական փոխկախվածությունը թուլացնում են պետությունների միջև թշնամանքի աստիճանը և նաև պատերազմը դարձնում որոշակիորեն ոչ շահավետ: Այդ իրողության համատեքստում, բնականաբար, տնտեսության փոխգործակցության հաստատումը թույլ կտա նաև որոշակիորեն պայմաններ ստեղծել անցյալի թշնամանքի էջը թերթելու համար:

Հիշենք, որ Եվրամիությունը ինքնին ստեղծվել է 2-րդ աշխարհամարտից հետո պառակտված Եվրոպայում, թշնամաբար տրամադրված պետությունների մասնակցությամբ, նաև պատերազմում պարտված Գերմանիայի մասնակցությամբ, և նպատակը եղել է տնտեսական ինտեգրման արդյունքում քաղաքական հակասությունների, թշնամանքի և փոխադարձ անվստահության հաղթահարումը: Տեսնում ենք, որ եվրոպական այդ նախագիծը շատ հաջողությունների է հասել և Եվրոպայում խաղաղության հիմնական գրավականներից մեկն է: Այսինքն՝ նախատիպերը կան, այլ հարց է, իհարկե, որ մենք, ցավոք, եվրոպական աշխարհամասում չենք գտնվում և չունենք այդ քաղաքական մշակույթով զինված հարևաններ, բայց դրանից քաղաքական իշխանությունները չեն փոխվում, պարզապես մեզ լրացուցիչ ջանքեր են պետք և գուցե երկար ժամանակ, որ նմանատիպ արդյունքի հասնենք:

- Իրատեսակա՞ն է «Խաղաղության խաչմերուկ» նախագծի կյանքի կոչումը:

- Գործնականում դրան այլընտրանք չկա, հարցը ժամանակի մեջ է: Այս իրավիճակում շատ կարևոր է մի քանի հարցի կարգավորում կամ գոնե հստակեցում. ուկրաինական և սիրիական ճգնաժամերը, ՀՀ-ի նոր դաշնակիցների որոնման գործընթացի ինստիտուցիոնալացումը, հստակ պայմանավորվածությունների հանգումը (նաև ռազմաքաղաքական) և մի շարք նման նախապայմանների բավարարումից հետո մենք կարող ենք խոսել ավելի ուժեղի դիրքերից և Ադրբեջանի համար կբարձրացնենք նոր պատերազմի գինը: Կարևոր է նաև, թե ինչ դիրքորոշում կորդեգրեն Ադրբեջանի հովանավորները, որովհետև ակնհայտ է, որ Ադրբեջանը ՀՀ-ի հետ հարաբերություններում նաև որոշակի տրամաբանության մեջ է դնում իրեն, այն է՝ ռուս-թուրքական տրամաբանությունը. այստեղ շատ կարևոր են այս պետությունների կողմից Ադրբեջանին հղվող մեսիջները:

- Իսկ ի՞նչը կարող է ստիպել Ադրբեջանին գնալ «Խաղաղության խաչմերուկ» նախագծի ընդունմանը:

- Կարծում եմ, որ այստեղ շատ կարևոր է, թե ռուս-թուրքական ինչ համաձայնություններ կունենանք, թեև նրանց հարաբերությունները կարծես թե ավելի են սրվում, և իրարամերժ շահեր կձևավորվեն Սիրիայի հարցով: Ադրբեջանը, ինչպես միշտ, փորձելու է ներգծվել նրանց շահերի մեջ: Շատ հնարավոր է, որ Ալիևը պարզապես քաղաքական ճողվածք ստանա՝ պետությունների շահերի սպասարկմանը միտված իր գործողություններում: