Երևան
6 °C
Դեռևս 1857 թվականին Կովկասի նահանգապետ Ալեքսանդր Բարյատինսկին Ալեքսանդր Երկրորդ կայսրին զեկույց էր ներկայացրել, որում հիմնավորում էր Անդրկովկասում երկաթուղի կառուցելու անհրաժեշտությունը: Նա նշեց, որ այս դեպքում Անդրկովկասը կդառնա Եվրոպայի և Ասիայի միջև շահավետ և կարևոր առևտրային հանգույց: Անդրկովկասում երկաթուղիների կառուցման դրդապատճառներն ի սկզբանե առևտրատնտեսական բնույթ էին կրում, սակայն ավելի ուշ ավելացան նաև ռազմականև ռազմավարական բնույթի նախագծեր:
Այս նկատառումներից ելնելով՝ կայսրը 1861 թվականին հաստատեց Անդրկովկասում երկաթուղիների կառուցման ծրագիրը: 1883-ին արդեն կառուցվել էին Փոթի-Թիֆլիս և Թիֆլիս-Բաքու երկաթուղիները: Թիֆլիս-Կարս երկաթուղու կառուցման հարցը բարձրացվեց 1877-1878 թվականների ռուս-թուրքական պատերազմի ավարտից հետո: Հիմնական նպատակը՝ ռազմական և ռազմավարական նշանակությունն է: Շինարարությունը սկսվեց 1895 թվականին։ Թիֆլիս-Կարս երկաթուղու վրա ընդհանուր առմամբ կառուցվել են 535 արհեստական կառույցներ, իսկ բոլոր թունելներն ունեցել են երկու ուղի:
Հատկապես նշանակալից օբյեկտ դարձավ Ջաջուռի թունելը, որի երկարությունը կազմում էր 799 սաժեն (1,68 կմ): Դրա կառուցման ժամանակ առաջին անգամ օգտագործվել են հատուկ փորող մեքենաներ և էլեկտրական հովհարիչներ: Թունելի միջով գնացքների անցումն ապահովելու համար թունելի հարակից երկու կայարաններում ստեղծվել է զանգերի ազդանշանային համակարգ, որը և հայտարարում էր թունելից գնացքի ելքի մասին:
1899 թվականի հունվարի վերջին երկաթուղին հասավ այժմյան Վանաձոր: Առաջին գնացքը Ալեքսանդրապոլ (Գյումրի) ժամանել է 1899 թվականի հունվարի 7-ին՝ Թիֆլիս-Կարս երկաթուղու շինարարության ավարտից հետո: Կարս կայարան առաջին գնացքը ժամանեց հունիսի 21-ին: 1902 թվականի դեկտեմբերի 2-ին առաջին գնացքը ժամանեց Էրիվան (Երևան):
Այսպես էր սկսվում Հայաստանում երկաթուղիների ձևավորման և զարգացման պատմությունը: Այդ ժամանակվանից ի վեր երկաթուղիները Հայաստանում կայուն զարգանում էին․ 1980-ականներին վագոնների փոխադրումներ էին իրականացվում Այրում-Սադախլո-Վեսելոյե, Երասխ-Նորաշեն՝ Ադրբեջանի տարածքով, Գյումրի-Ախուրյան-Կարս` Թուրքիա, ուղղություններով: Լենինական կայարանում օրական ընդունվում էր մինչև 30 գնացք: Արագընթաց և ուղևորատար գնացքներն աշխատում էին Երևան-Մոսկվա, Երևան-Ռոստով, Երևան-Սոչի, Մոսկվա-Դողուկապի (Թուրքիա) ուղղություններով: Էլեկտրաքարշերի և ջերմաքարշերի նորոգումն իրականացվում էր Գյումրիի լոկոմոտիվային դեպոյում, իսկ բեռնատար վագոնները վերանարգվում էին Գյումրիի վագոնանորոգման դեպոյում:
Եթե արդյունքում Հայաստանը դարձավ տարածաշրջանի երկաթուղային խաչմերուկ, ապա Գյումրին ի սկզբանե զբաղեցրեց Հայաստանի կենտրոնական երկաթուղային հանգույցի դիրքը: Լոկոմոտիվային և վագոնային դեպոները, ուղեմաս, խոշոր հանգույցային կայարան, բազմաֆունկցիոնալ կայարանային շենք, երկաթուղային քոլեջ՝ ամբողջ այդ ենթակառուցվածքը նպաստեց Գյումրիում առանձնահատուկ միջավայրի ձևավորմանը, որում կոփվում էին պրոֆեսիոնալ երկաթուղային կադրերը: Ավելին՝ ժամանակակից Գյումրին կառուցվել է հենց երկաթուղային հանգույցի հիման վրա:
Ավելի քան մեկ դար ժամանակահատվածի ընթացքում, Հայաստանի երեք երկաթուղայիններ դարձան Սոցիալիստական աշխատանքի Հերոսներ, և բոլորն էլ աշխատում էին Գյումրիում (շոգեքարծի մեքենավար Անդրանիկ Խաչատրյան՝ 1943-ին, էլեկտրամեխանիկ Սերյոժա Միքայելյան՝ 1959-ին, էլեկտրքարշի մեքենավար-հրահանգիչ Սարգիս Գևորգյան՝ 1966-ին): Եվ այսօր Գյումրիում աշխատում են ոսկե ձեռքեր ունեցող վարպետներ, տոհմիկ մեքենավարներ, տաղանդավոր փականագործներ, էլեկտրիկներ, երկաթուղայիններ, որոնք պատասխանատու և տաղանդավոր կերպով կատարում են իրենց մասնագիտական պարտականությունները:
1988-ի Սպիտակի երկրաշարժից հետո երկաթուղին գերծանրաբեռնված էր աշխատում: Միայն Լենինականի կայարանում աշխատում էին չորս մանևրային լոկոմոտիվներ, քանի որ ապրանքաշրջանառությունն աճեց մի քանի անգամ: Ամբողջ Խորհրդային Միությունը նյութական և ֆինանսական օգնություն էր ցուցաբերում երկրաշարժից տուժած շրջաններին:
Խորհրդային Միության փլուզուման հետ դադարեցվեց նաև Երասխ-Նորաշեն հատվածով, Վրաստանից` Վեսյոլոյեով, Թուրքիայից` Ախուրյան-Կարս հատվածով գնացքների տեղաշարժը, իսկ Հայկական երկաթուղին հայտնվեց տրանսպորտային շրջափակման մեջ՝ ունենալով միայն մեկ գործող հանգույց՝ Այրում-Սադախլո։ Բեռնափոխադրումների ծավալը կտրուկ նվազեց, միջոցները չէին բավարարում շարժակազմի արդիականացման և նորացման համար: Այս պայմաններում Հայաստանի կառավարությունը որոշում կայացրեց Հայկական երկաթուղին հանձնել կոնցեսիոն կառավարմանը: Ներկայումս Հայաստանի երկաթուղային ենթակառուցվածքների կոնցեսիոն կառավարումն իրականացնում է «Հարավկովկասյան երկաթուղի» ՓԲԸ-ն՝ «Ռուսական երկաթուղիներ» ԲԲԸ դուստր ձեռնարկությունը:
Կոնցեսիոն պայմանագրի համաձայն, 2008-2038 թվականներին շարժակազմի վերականգնման և ենթակառուցվածքների արդիականացմանն ուղղել 174,5 միլիարդ դրամ։ Աշխատանքի տարիներին ՀԿԵ-ն իրականացրել է ենթակառուցվածի և շարժակազմի արդիականացման աշխատանքներ, կառուցել և շահագործման հանձնել երեք հիմնական երկաթուղային կամուրջ, վերանորոգվել են գծերի և կոնտակտային ցանցի կիլոմետրեր, էլեկտրական ենթակայաններ, սլաքային փոխադրիչներ, գծանցներ, կամուրջներ և ինժեներական այլ կառույցներ: Բացի այդ, ավարտվել է մեքենայացված գծային կայանի և Սանահինի մեքենայացված գծի ուղեմասի արդիականացումը, վերակառուցվել են Երևանի, Վանաձորի և Գյումրիի հիմնական կայարանների շենքերը:
Բացի Երևանի դեպոյից, Գյումրիում իրականացվել է վագոնանորոգման և լոկոմոտիվային դեպոների լայնածավալ վերակառուցում: Նոր սարքավորումները, որոնցով հագեցված են դեպոները, թույլ է տալիս ժամանակակից տեխնոլոգիաներ կիրառել շարժակազմի սպասարկման և վերանորոգման համար: 2014 թվականի դեկտեմբերին Գյումրու լոկոմոտիվային դեպոյում տեղի ունեցավ վերջին 25 տարվա ընթացքում Հայաստանում առաջին անգամ ТР-3 տիպի վերանորոգում անցած էլեկտրաքարշի շահագործման հանձնելու հանդիսավոր արարողությունը:
Ինչ վերաբերում է շարժակազմին, ապա ձեռք են բերվել երկու նոր ԷՊ2Դ էլեկտրագնացքներ, որոնք բարելավել են երկաթուղու աշխատանքի որակը և ուղևորների սպասարկման մակարդակը Երևան-Գյումրի-Երևան երթուղով երթևեկող ուղևորների համար: Իսկ բեռնատար վագոնների արդիականացման գործընթացն իրականացվում է պարբերական:
Ներկայումս Գյումրու երկաթուղային հանգույցի տարածքում ապրում են 9 պատերազմի և աշխատանքի վետերաններ, որոնք ՀԿԵ-ի ղեկավարության ուշադրության կենտրոնում են գտնվում: Ընկերության աջակցությամբ բարելավվում են նրանց կենսապայմանները, և այս աշխատանքները հետևողական բնույն են կրում:
Առաջին կիրակի օրը՝ այս տարի օգոստոսի 2-ին, մենք նշում ենք մեր մասնագիտական տոնը` Երկաթուղայինի օրը: Բարգավաճում և աշխատանքային հաջողություններ ենք մաղթում մեր երկաթսւղայիններին, ովքեր միշտ պատվով կատարում են իրենց մասնագիտական պարտականությունները` ի շահ մեր երկրի և հասարակության:
«Գյումրի» գծային-կայարանային միավորման պետ Վահան Գասպարյան
«Գյումրի» ԳԿՄ վետերանների խորհրդի նախագահ Նորիկ Ղազարյան
*Գովազդների բովանդակության համար կայքը պատասխանատվություն չի կրում:
«Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության նախաձեռնող խմբի նիստ Հրազդանում. հայտնի է՝ ինչ է քննարկվել
Էրդողանը հայտնել է, որ 3 հազար փաստաբան Իսրայելի դեմ դիմում է ներկայացրել Միջազգային քրեական դատարան
Լիտվան ԱՄՆ-ից մարտական անօդաչու թռչող սարքեր կստանա
Վրաերթի հետևանքով մահացել է 34-ամյա կին
Հայաստանն ու ԱՄԷ–ն կհամագործակցեն կիբեռանվտանգության ոլորտում. ստորագրվել է փաստաթուղթ
Գազայի հատվածում զոհերի թիվը գերազանցել է 15 հազարը
Հրատապ անհրաժեշտություն կա վերսկսել առաջին անհրաժեշտության ապրանքների մատակարարումները Գազա. ԱՀԿ
Աշխարհի ցանկացած կետում միջազգային իրավունքի խախտումը պետք է դատապարտվի. ԱԳՆ-ն ամփոփել է ԵԱՀԿ նախարարական համաժողովը
Հրդեհ Ձորաղբյուրի տներից մեկի տանիքում
Հայաստանի և Կիպրոսի նախագահները մտքեր են փոխանակել ռեզիդենտ դեսպանությունների բացման հնարավորությունների մասին
752 մլն դրամ՝ նոր կրթօջախի համար. վարչապետն այցելել է Ջրառատի նորակառույց միջնակարգ դպրոց (լուսանկարներ)
Ավտոբուսում դրամապանակ գողացած երիտասարդները ձերբակալվել են
Շուրջ 50 մլն դրամ պետական ներդրումով լուծվել է Ուջանի Զորավար Անդրանիկի անվան միջնակարգ դպրոցի ջեռուցման խնդիրը
Երևանում պայթյունի հետևանքով այրվածքներ ստացած երիտասարդը 1 շաբաթ անց հիվանդանոցում մահացել է
Խոշոր ավտովթար Աբովյանում. կա 7 վիրավոր
Ինչու է սպանվել Աքորիի 50-ամյա բնակիչը. գործը մտնում է դատական փուլ
Առաջիկա օրերը կլինեն տաք ու արևոտ. շաբաթվա կեսին ՀՀ մեծ մասում սպասվում է անձրև
Բեռնատարը մոտ 10 մետրից գլորվել է ձորը․ վարորդը ծանր վիճակում հոսպիտալացվել է
Հռոմի պապն առաջարկել է պատերազմների ռազմական ծախսերը ուղղել սովի դեմ պայքարի հիմնադրամին
Դուբայում հանդիպում են ունեցել Հայաստանի և Եգիպտոսի նախագահները
Սոնա Մնացականյանին մահացու վրաերթի ենթարկելու դեպքով դատական քննությունն ավարտական փուլում է
Բացահայտվել է կաշառքի դիմաց վարորդական վկայականների իրացման հանցավոր շղթա. 7 անձի մեղադրանք է ներկայացվել
«Դիլիջան ազգային պարկ»-ում երեկվանից բռնկված հրդեհը մարվել է. ինչ վնասներ է հասցրել կրակը
Ռուսաստանը օրինագիծ է պատրաստում երկիր ժամանող օտարերկրացիների մատնահետքերի պարտադիր ստացման վերաբերյալ
Լոռիում 93-ամա կնոջ սպանությունը բացահայտվել է. ձերբակալվել է համագյուղացին, ով հափշտակել է նրա հեռախոսները
Վրաերթ Արարատի մարզում. հետիոտնը մահացել է հիվանդանոցի ճանապարհին
ՀՀ շախմատի հավաքականի գրեթե ողջ կազմը ՖԻԴԵ-ի թարմացված վարկանիշային աղյուսակի 100-յակում է
Դատախազությունը պահանջում է ԱԺ նախկին պատգամավորից բռնագանձել «ՄԱՊ» ընկերության բաժնետոմսերի 60,9%-ը
ՀՀ պատվիրակությունը Հաագայում ընդգծել է քիմիական ահաբեկչության դեմ պայքարի համընդհանուր կարևորությունը
Հայասաթ-1ը կարևոր քայլ է Հայաստանում արբանյակաշինության զարգացման գործում. Հակոբ Արշակյան
ՀՀ տարածքում կա փակ ավտոճանապարհ․ Լարսը բաց է
Նիկոլ Փաշինյանը շնորհավորական ուղերձներ է հղել ԱՄԷ-ի նախագահին և փոխնախագահին
Գյումրիի ռեստորաններից մեկի մոտ հրդեհվել է ավտոմեքենա
«Հայասաթ-1»-ն արդեն անջատվել է hրթիռից ու դուրս եկել ուղեծիր․ «Բազումք» տիեզերական հետազոտությունների լաբորատորիա
Դեկտեմբերին տեղումները կլինեն ձյա՞ն, թե՞ անձրևի տեսքով, Ամանորին սպասե՞լ տեղումների. մանրամասնում է Սուրենյանը
Falcon-9 հրթիռի մեկնարկը կայացավ. Հայաստանի առաջին հայրենական արբանյակի՝ «Հայասաթ-1»-ի տիեզերք արձակման պատմական պահը
«Գյումրի» ԲԿ-ում անձը չպարզված տղամարդ է մահացել. ներկայացվել է արտաքին նկարագիրը
Ճանապարհային երթևեկության կանոնների 416 խախտում՝ մի քանի ժամում. ուժեղացված ծառայություն Երևանում (տեսանյութ)
Լսողական խնդիրներ ունեցող երեխաներն առաջին անգամ զգացել են երաժշտության ռիթմը (տեսանյութ)
2025-ից հարկային մարմինը կստանա տեղեկություն ՀՀ ռեզիդենտի՝ արտասահմանյան ֆինանսական կազմակերպությունների հաշիվների մասին
© 2023 Հայկական ժամանակ