Երևան
24 °C
searchclose
today
menuclose
Երևան
24 °C
Գիտեինք, որ պատերազմ էր, ամեն րոպե հաղթանակի էինք սպասում: Շատ վստահ էինք: Հոկտեմբերի 18-ին եկան, թե մի քանի օրով դուրս եկեք Կովսականից, տեղափոխվեք Կապան, շատ չէ, մեկ-երկու օր, հետո լավ է լինելու: Մենք էլ միամիտ մարդիկ, ղեկավարությանը հավատացինք: Մանավանդ, որ 16-ին Քաշաթաղի մարզպետը եկավ, տեղեկացրեց, որ խուճապի չմատնվենք, ոչ մի վտանգավոր բան չկա: Մենք էլ դուրս եկանք մեր տներից:
Նարինեն է պատմում, ով ընտանիքի հետ Արցախից վերադարձել է Գյումրի: Ասում է՝ 20 տարի առաջ էլի Գյումրիից էին գնացել Արցախ: Բժիշկ ամուսինը՝ Կարապետը, աշխատում, չէր վարձատրվում, կայուն եկամուտն իրենն էր: Ապրել կարողանում էին:
Բայց արցախը կանչեց ամուսիններին: Նարինեն Արցախ էր մեկնել՝ թողնելով թիվ 24 դպրոցի իր հիմնական աշխատանքը: Իրենք այդ տարիներին առավել պետք էին Արցախին:
«2000 թվականի հունիսին Քաշաթաղի շրջան Կովսական տեղափոխվեցինք: Հիվանդանոցը կառուցված էր, բժիշկ չկար, դպրոցում հիմնականում 8-ամյա կրթությամբ աշխատողներ էին: Ավելի շուտ հանուն հայրենիքի, հանուն գաղափարի ես համաձայն եղա, որ տեղափոխվենք»,-ասում է Նարինեն:
Կարապետն ավելացնում է՝ 2000-ին Գյումրիում սարսափելի վիճակ էր, ապրելը ձևական էր, գոյատևում էինք ընդամենը: Տեղափոխվեցին, ու Կարապետը դարձավ Կովսականի առաջին բժիշկը:
«Գյումրիում մինչև 2000 թվականն աշխատում էի 3 հիվանդանոցում, աշխատավարձը ոչ թե ամիսներով, այլ տարիներով չկար, եղածն էլ սիմվոլիկ թիվ էր: Լսել էինք, որ կոնկրետ Կովսականում աշխատատեղ կար: Ե՛վ դպրոցում կար աշխատանք, և՛ հիվանդանոցում: Ու եթե էն տարիներին էստեղ մաքսիմում աշխատավարձը 5000 դրամ էր, էնտեղ 20.000 էր: Եվ կանոնավոր տրվում էր: Գնացինք ու հիվանդանոցը բացվեց: Ես էդ հիվանդանոցի առաջին բժիշկն եղա: Հետո աստիճանաբար կոլեկտիվը հավաքվեց»,-պատմում է Կարապետը:
Բժիշկն ու ուսուցչուհին իրենց մասնագիտական աշխատանքին զուգահեռ կարողանում են Կովսականում տուն-տեղ ստեղծել, տնտեսություն վարել: Մեկ-երկու մրգատու ծառն այգի դաձավ, մեղուներ պահեցին, փեթակներ ունեցան: Նրանց խորթ չթվաց նաև կովեր, խոզեր ու հավեր պահելը: Հացահատիկ էլ մշակեցին, հիմնականում ցորեն:
Վերջին բերքն առատ էր եղել, տոննաներով ցորեն էին ամբարել արդեն: Արցախում պատերազմ էր, ու Կովսականում լարված խաղաղությամբ էին օրերը մթնում, լուսանում: Կանայք տուն-տնտեսություն, տղամարդիկ՝ առաջնագիծ:
«Հոկտեմբերի սկզբից դպրոցում դասերը դադարեցին: Ասել էին՝ ովքեր փոքր երեխաներ ունեն տարածքից դուրս գան, բայց ոչ մեկը դուրս չէր գալիս, տեղում էին: Մինչև 10-ը 12-ը նոր, երբ որ ԱԹՍ-ներն արդեն սկսեցին մեր քաղաքի վրայով գնալ, հատկապես գիշերները, մարդիկ սկսեցին քիչ-քիչ գնալ: Բայց հույս ու հավատ ունեինք, որ հաղթելու էինք: Ամբողջ Կովսականում բոլոր տղամարդիկ պատերազմի դաշտում էին, մենք լարված հեռուստացույցի դիմացից չէինք հեռանում: Լույս չէինք վառում ընդհանրապես»,- պատմում է Նարինեն:
«Մեզ մինչև վերջին օրն ասում էին գույք-բան չհանեք, խուճապ կլինի, իսկ իմ կարծիքով դա պիտի պետությունը կազմակերպված ձևով հենց ինքը աներ, օգներ, որ կարողանայինք մեր ապրուստը հետներս վերցնել, բայց չարեցին»,-ասում է Կարապետը:
«Մենակ գույքը չենք թողել է, 7-8 տոննա ցորեն ենք թողել, 12 փեթակ մեղուներ, անասուններ: Ու մենակ մենք չէ, մյուսներն էլ տոննաներով հացահատիկ են թողել, ու հարստացրել թշնամուն: Ախր մեզ ասեին՝ ժողովուրդ հանեք դուրս, ճիշտ է դժվար է, բայց հետո, եթե հաղթեցինք, էլի ետ կբերեք, ցավը հենց դա է»,- շեշտում է Նարինեն:
«Դրանք երկրորդական են, մենք հայրենիք ենք կորցրել,- ընդգծում է բժիշկը,- մի ամբողջ կյանք ենք կորցրել: Հարցը գույքն ու տունը չէ, էնտեղ ուրիշ էր կյանքը, հարաբերությունները էնտեղ ուրիշ էին: Էնտեղ մի տան նման էինք ապրում, իսկ էստեղ դու ոչ մեկին հետաքրքիր չես»:
Կյանքը զրոյից. որտե՞ղ կհաստատվեն ամուսինները՝ կվերադառնան Արցախ, թե կմնան Հայաստանում: Դեռ չգիտեն, մնացել են երկու մտքի արանքում: Առաջին անգամ ամուսինները հակառակ կարծիքներ ունեն: Նարինեն այլևս վերադառնալ չի ուզում, Կարապետը դեռ մտածում է վերադառնալ դեպի բնությունը, բայց թե երբ, չգիտի: Մեկ հստակ համոզմունք ունի, որին, ասում է, երբեք չի դավաճանի: Արցախ կվերադառնա միայն մեկ պայմանով.
«Հետ վերադառնալ ռուսի երաշիքով, աբսուրդ է, ես հետ կվերադառնամ միայն այն ժամանակ, երբ որ իմանամ էդ հողը հայ զինվորի, հայկական բանակի վերահսկողության տակ է»:
Այս պահին ամուսինները Գյումրիում վարձակալված բնակարանում են ապրում: Հիմնական աշխատանք դեռ չեն գտել: Արցախում դեռ իրենց աշխատատեղերը պահպանվում են: Կարապետը, որ շատ էլ ցանկանա, աշխատել առայժմ չի կարողանա: Պատերազմի օրերին Իշխանաձոր զինվորներին օգնության շտապող շտապօգնության մեքենայի վթարի հետևանքով ոտքի կոտրվածք էր ստացել, վիրահատվել: Դանդաղ, բայց ապաքինվում է:
Նարինեն կամավոր է: Շիրակի թեմի սոցիալ-կրթական կենտրոնի ցերեկային կենտրոնում երեխաներին օգնում է, որ դասերը պատրաստեն: Օր օրի դժվարանում է կյանքն այստեղ: Առանց հողի ու օդի, առանց բնության մաքրության, ասում են խեղդվում են Գյումրիում: Եվ բնավ նշանակություն չունի հանգամանքը, որ արամտներով Արցախից չեն: Այս հարցում ոգին է առաջնային:
Սամսոն Մատինյան
Ռուբեն Վարդանյանը դժկամությամբ, բայց համաձայնել է ընդհատել հացադուլը․ նրան թույլ են տվել խոսել կնոջ հետ
Սանոսյանն ու Կոպիրկինը ԱԷԿ-ի 2-րդ էներգաբլոկի շահագործման երկարաձգման աշխատանքների վերաբերյալ հարցեր են քննարկել
Ալեն Սիմոնյանն ու Դըվինազը մտքեր են փոխանակել անվտանգային և տնտեսական դիվերսիֆիկացման հնարավորությունների շուրջ
Ալագյազում Մալխաս և Ռոման Ամոյանների անվան նոր մարզադպրոց կկառուցվի
Փոխվարչապետն ու Իրանի դեսպանն անդրադարձել են սահմանազատման գործընթացի վերջին զարգացումներին
Նոյեմբերյան-Բագրատաշեն ճանապարհը փակած ակցիայի մասնակիցը ձերբակալվել է․ վերջինս հետախուզման մեջ է եղել
Զինծառայողը ականապայթյունային վնասվածք է ստացել
Միրզոյանը Սերբիայի ԱԳ նախարարի հետ հեռախոսազրույցում ընդգծել է Հարավային Կովկասում հարատև խաղաղության կարևորությունը
Կորոնավիրուսի ժամանակ 829 կեղծ պատմագրի հիման վրա Առողջապահության նախարարությունից հափշտակվել է 263 մլն 480 հազար դրամ
Ռեստորանի մոտ մեքենաներ են բախվել․ դրանցից մեկը դուրս է եկել երթևեկելի գոտուց, բախվել օբյեկտներից մեկի պատին
Հիմա հեշտ է պառկել ասֆալտին ու ցույց տալ, թե փրկում եք հայրենիքը․ Սաֆարյանը՝ ԱԺ նախկին գործընկերներին
Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանին կոորդինատների ճշգրտման աշխատանքների շրջանակներում 20 սահմանային սյուն է տեղադրվել
ԱԺԲ-ի հանրահավաքի ժամանակ բռունցքով ոստիկանության ծառայողի գլխին հարվածած կինը ձերբակալվել է
Հակոբ Արշակյանը Սիրիայի Ժողովրդական ժողովի փոխնախագահին է ներկայացրել «Խաղաղության խաչմերուկ» նախագիծը
Պապոյանն ու ՌԴ դեսպանը քննարկել են Վերին Լարսով Վրաստանից Ռուսաստան տանող ճանապարհով բեռնափոխադրումների խնդիրները
Տաքսու մեջ ծխելու հետ կապված վեճի ժամանակ ուղևորը քիմիական նյութ է փչել վարորդի դեմքին․ վերջինս այրվածքներ է ստացել
Հնդկաստանի ԱԳՆ-ն արձագանքել է Հայաստանին զենք մատակարարելու վերաբերյալ Ադրբեջանի քննադատությանը
ՄԻՊ արագ արձագանքման խմբեր են մեկնել Ոստիկանության բաժիններ՝ այսօր բերման ենթարկված անձանց տեսակցելու համար
Դոլարն էժանացել է․ ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան ապրիլի 25-ին
«Խաղաղության խաչմերուկը» Հայաստանի տեսլականն է դեպի խաղաղություն. Սիմոնյանը՝ Սիրիայի խորհրդարանի փոխխոսնակին
Ռուսաստանի, Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև եռակողմ պայմանավորվածությունները շարունակում են մնալ արդիական. Զախարովա
Կարծում եմ՝ պետք է քննարկենք այդ հարցը․ Ալեն Սիմոնյանը՝ Ադրբեջանից Հայաստան գազ ներկրելու՝ Իլհամ Ալիևի առաջարկի մասին
ՀՀ-ն ԱՄՆ-ին է հանձնել հետախուզման մեջ գտնվող ամերիկացուն
ԵԽ գրասենյակի ղեկավարն ու Պապիկյանը քննարկել են համատեղ իրականացվող ծրագրի մանրամասները
Ուժերը մեզ վրա է պատո՞ւմ, թե չեն ընկալում ՀՀ-ն որպես անկախ պետություն. Սիմոնյան
Բերման է ենթարկվել բողոքի ակցիաների 29 մասնակից
Գառնիկ Դանիելյանին տեղափոխել են հիվանդանոց
Ռուսաստանում մեկնաբանել են Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև առաջին սահմանային սյան տեղադրումը
Բերման են ենթարկվել Էդգար Ղազարյանը, Նաիրա Զոհրաբյանն ու Երևանում կազմակերպված ակցիայի այլ անդամներ
Տավուշում ԵԿՄ մեքենան վնասելու, խուլիգանության գործով ձերբակալված «Մարտական եղբայրության» հիմնադիրը կալանավորվել է
Ապրիլի 17-22-ին գրանցված առավելագույն ջերմաստիճանները գերազանցել են բոլոր պատմական արժեքները. անոմալ տաքը կպահպանվի
Քանի դեռ ժողովրդին ոչ մի բան չունեն առաջարկելու, 20, 30, 40 հոգով հավաքվելու են գոռգռան և գնան տներով. Սիմոնյան
Վազգենը որ գար, կասեր՝ «արա, ամբողջ կյանքում «наша раша»-ի տակ տնքալով պարողը իրավունք չունի սահմանից խոսել. Խաչատրյան
ԱԺ Հայաստան-Ֆրանսիա բարեկամական խումբը ֆրանսիացի գործընկերների հետ քննարկել է երկուստեք հետաքրքրության հարցեր
Դրսից թելադրված բան է․ Սիմոնյանը մանրամասնեց, թե ովքեր են ՀՀ-ում ընդդիմախոսները
Հայաստանը դիմացել է, նա գրում է իր և իր ժողովրդի ապագան. Ֆրանսիայի վարչապետ
12 կմ արդեն սահմանազատված է, թե Ալիևը ՌԴ-ի ու Թուրքիայի հետ սակարկելու համար ինչ կասի, չի հետաքրքրում․ Սիմոնյան
Ադրբեջանցին զարթնելու է, տենա՝ եռագույնը ծածանվում է Կզըլ Հաջիլիի բարձունքի վրա, դրա մասին ինչո՞ւ չեք խոսում. Սիմոնյան
Տեղեկատվական հոսքերով փորձ է արվում հրամցնել, թե բազմաթիվ, այդ թվում՝ միջպետական ճանապարհներ են փակ. Չախոյան
ՌԴ ԱԳՆ-ն ափսոսանք է հայտնել, որ Հայաստանում շարունակում են «ՀԱՊԿ-ի հասցեին հրապարակային քննադատություն թույլ տալ»
