Ֆրանսիան Հայաստանին չի կարող ռազմական եղանակով օգնել, չպետք է առաջարկվեն անիրատեսական լուծումներ. փորձագետ

Հայ-ադրբեջանական սահմանի Վերին Շորժայի հատվածում Ադրբեջանի կողմից նախորդ գիշեր իրականացված սադրանքների նպատակն, ըստ Հայաստանի պաշտպանական գերատեսչության, հենակետերի բարելավման փորձն է՝ առաջխաղացման նպատակով բարենպաստ պայմաններ ստեղծելու համար: Եվ սա, ըստ ՊՆ-ի, տեղի է ունենում Ռուսաստանի Դաշնության մայրաքաղաք Մոսկվայում նախատեսվող եռակողմ բանակցություններից առաջ:

Փորձագետները եւս գիշերվա սադրանքը որակում են որպես ՌԴ-ում տեղի ունեցող բանակցություններից առաջ Հայաստանի ու Ռուսաստանի նկատմամբ ճնշումներ գործադրելու միջոց, լայնամասշտաբ պատերազմի վերածվելու վտանգ չեն կանխատեսում:

Թեմայի շուրջ զրուցել ենք տարածաշրջանային հարցերով փորձագետ Արմեն Պետրոսյանի հետ.

- Պարո՛ն Պետրոսյան, հերթական անգամ գնալով սադրանքների՝ ի՞նչի է ուզում հասնել Ադրբեջանը:

- Ադրբեջանական կողմի գործողություների տրամաբանությունը նույնն է, ինչ մինչպատերազմյան իրավիճակը՝  նման սադրանքներ հրահրելով, ուժի սպառնալիքով պարտադրել Հայաստանին, որոշակի խնդիրներ ստեղծել միջնորդ Ռուսաստանի համար՝ սեփական օրակարգը առաջ մղելու նպատակով: Իսկ օրակարգում, ակնհայտ է, հետպատերազմական շրջանի մի քանի առանցքային հարցեր են՝ սահմանազատման եւ սահմանագծման գործընթացները երկու երկրների միջեւ, այսպես կոչված «Զանգեզուրի միջանցքի» ծրագրի իրականացումը, «խաղաղության պայմանագրի» պարտադրումը եւ ամենակարեւորը՝ Արցախյան հիմնախնդիրը օրակարգից դուրս մղելը:

- Ըստ ձեզ ինչպե՞ս ստացվեց, որ Ադրբեջանը համաձայնեց հրադադարի: Հնարավո՞ր է՝ եղել են նախապայմաններ, մեր կողմից որեւէ հարցում զիջման խոստումներ:

- Բավականաչափ բարդ է այս հարցին միանշանակ պատասխան տալը, որովհետեւ առկա է տեղեկատվության պակաս: Ենթադրելի է, որ առնվազն ՌԴ միջնորդությամբ ձեռք է բերվել առարկայական բանակցություններ վարելու պայմանավորվածություն: Չպետք է մոռանանք, որ ադրբեջանական կողմը ժամանակի խնդիր ունի: Որքան ձգվեն բանակցությունները եղած խնդիրների հետ կապված, այնքան ադրբեջանաթուրքական դաշինքի համար բարդանալու է սեփական օրակարգը պարտադրելը: Դա պայմանավորված է ինչպես հայկական կողմի հետպատերազմյան վերականգնմամբ՝ սեփական խնդիրները լուծելու, բանակը, քաղաքական համակարգը վերագործարկելու հնարավորությամբ, այնպես էլ միջազգային հիմնական դերակատարների՝ Արեւմուտքի կողմից այս գործընթացին հետամուտ լինելու քայլերով: Որովհետեւ մենք ականատես ենք լինում, թե ինչպես վերջին մեկ ամսվա ընթացքում ե՛ւ Եվրամիությունը, ե՛ւ դրա առանձին անդամ երկրներ, ե՛ւ Միացյալ Նահանգները հստակ ուղերձներ են հղում՝ ցույց տալով իրենց հետաքրքրությունը Հարավային Կովկասում ձեւավորված իրավիճակի, մասնավորապես արցախյան հակամարտության գոտում առկա վիճակի հետ կապված: Նրանց ուղերձներում հստակ երեւում է պատրաստակամություն՝ հնարավորինս շուտ վերակենդանացնելու ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի ձեւաչափը եւ դրա շրջանակներում հասնելու Արցախի կարգավիճակի հարցի լուծմանը:

- Տեղյա՞կ եք՝ ինչ պետք է քննարկեն Հայաստանի, Ռուսաստանի եւ Ադրբեջանի պաշտպանական գերատեսչությունների ղեկավարները, եւ ինչ եք կարծում՝ հաջողվե՞ց Ադրբեջանին հասնել իր այն նպատակին, ինչ իր առջեւ դրել էր այս սադրանքն իրականացնելով:

- Կրկին տեղեկատվության պակասով պայմանավորված բարդ է հստակ վերլուծություն իրականացնելը, բայցեւայնպես ադրբեջանական կողմը այս նույն մարտավարությունը կիրառել է նաեւ մինչպատերազմական իրավիճակում. առանցքային հանդիպումներից, բանակցային գործընթացում կարեւոր շրջափուլերից առաջ ադրբեջանական կողմը մշտապես լարել է իրավիճակը՝ փորձելով շանտաժ իրականացնել գործընթացի բոլոր մասնակիցների հանդեպ:

Եթե պայմանավորվածություն կար բանակցության, ապա միանշանակ ադրբեջանական կողմը փորձ է արել այս շանտաժի միջոցով պարտադրել սեփական օրակարգը: Մենք գիտենք, որ մայիսի 12-ից հետո, երբ ադրբեջանական զորքերը ներխուժեցին ՀՀ ինքնիշխան տարածք եւ մինչեւ այժմ էլ այնտեղ են գտնվում, հայկական կողմը դադարեցրեց բոլոր բանակցությունները՝ մինչեւ այդ եղած բոլոր խնդիրների հետ կապված, նույն տարածաշրջանային կապուղիների ապաշրջափակման հետ կապված: Այդ սադրանքից հետո առարկայական բանակցություններ չէին ընթանում, որովհետեւ հայկական կողմը հանդես էր գալիս հստակ նախապայմաններով, որոնք հնչեցվել են անգամ ՀՀ վարչապետի կողմից՝ ադրբեջանական կողմը պետք է զորքերը հետ քաշի մինչեւ մայիսի 12-ի դիրքերը, պետք է առաջնային խնդիրների թվում ներառվեն հումանիտար հարցերը՝ մասնավորապես ռազմագերիների վերադարձը, եւ հետո միայն իրականացվի նոյեմբերի 9-ի հայտարարության մնացած կետերի իրականացումը:

Հավանաբար նման սադրանքների միջոցով  Ադրբեջանը ցանկանում է պարտադրել, որ հայկական կողմը հետ կանգնի նշածս պայմաններից եւ հենց Ադրբեջանի ցանկալի օրակարգով վարի բանակցություններ:

- Իսկ ենթադրություններ կարո՞ղ ենք անել, թե ինչ են քննարկելու երեք երկրների պաշտպանական գերատեսչությունների ղեկավարները՝ հաշվի առնելով, որ օրերս ՌԴ ԱԳՆ խոսնակ Մարիա Զախարովան հայտարարել էր, որ քարտեզագրական տեղեկատվության միջոցով պատրաստ են աջակցել կողմերին՝ սահմանագծման եւ սահմանազատման հարցում, ինչպես նաեւ՝ որ «ռուսական կողմը պատրաստել է մի շարք փաստաթղթեր, որոնք կարող են քննարկումներին կառուցողական ընթացք հաղորդել»:

- Այո, պաշտպանական գերատեսչությունների ղեկավարների մակարդակով հանդիպման թեմատիկ բովանդակությունը կանխատեսելի է, դա կարող է պայմանավորված լինել սահմանազատման եւ սահմանագծման աշխատանքներով: Դա այս փուլում կարեւոր է ադրբեջանական կողմի համար, որովհետեւ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրների կողմից հնչում են հայտարարություններ, որ ձեւաչափը պետք է ակտիվանա, որովհետեւ տարածաշրջանում անվտանգության եւ խաղաղության համար պարտադիր է արցախյան խնդրի լուծումը: Եվ շատ հնարավոր է, որ այս բանակցային փաթեթում հենց ռուսական կողմի առաջարկած տարբերակն է:

- ՀՀ ԱԳՆ-ն այսօր հայտարարեց, որ իր տարածքային ամբողջականության դեմ ուժի կիրառմանն ի պատասխան Հայաստանի Հանրապետությունը գործի կդնի միջազգային իրավունքով վերապահված ռազմաքաղաքական ողջ գործիքակազմը: Ի՞նչ գործիքների մասին է խոսքը:

- Բազմաթիվ գործիքներ առկա են. նման խնդիրները սովորաբար բնորոշ են այնպիսի միջազգային կազմակերպությունների օրակարգին, ինչպիսին ՄԱԿ-ի անվտանգության խորհուրդն է. Պետք է փորձ անել այնտեղ քննարկման թեմա դարձնել ադրբեջանական սադրանքները: ԵԱՀԿ-ի, ՀԱՊԿ-ի շրջանակներում լայն հնարավորություն կա բարձրացնելու այդ թեման, Ռուսաստանի հետ դաշնակային հարաբերություններում կա հնարավորություն բարձրացնել թեման: Այսինքն բազմաթիվ միջազգային ձեւաչափերում այս խնդրի քննարկումը ակտիվացնելու հնարավորություններ կան եւ ես հուսով եմ, որ առաջիկայում ԱԳՆ-ն հայտարարություններից կանցնի գործողությունների եւ մենք կտեսնենք դրա արդյունքները: Այլ հարց է, որ հնարավոր է ԱԳՆ-ի գործողություններում կաշկանդվածություն կա՝ ենթադրենք պայմանավորված ՌԴ-ի հետ ստվերային պայմանավորվածություններով՝ առ այն, որ հայկական կողմը Ադրբեջանի հետ սահմանային խնդիրն այլեւս չի դիտում որպես ՀԱՊԿ քննարկման թեմա: Կրկնեմ՝ դա ընդամենը ենթադրություն է, որովհետեւ չունեմ տեղեկատվություն: Բայց այն, որ ՀԱՊԿ-ի հնարավորությունները կարող էին օգտագործվել (որովհետեւ սա հստակ ռազմական բախում է՝ հրահրված ադրբեջանական կողմից), բայց Հայաստանն այլեւս չի օգտագործում, դա հստակ է:

-Ի՞նչը կարող է պատճառ դառնալ նման ստվերային պայմանավորվածության:

- Պարզապես այն հանգամանքը, որ Ռուսաստանի Դաշնությունը, լինելով հետպատերազմական գործընթացի միջնորդը, եւ փաստացի Արցախի անվտանգության առանցքային հովանավորը, իսկ ամենակարեւորը՝ ՀՀ ռազմավարական դաշնակիցը, գուցե խնդրել է Հայաստանին, որ փորձի հարցերը կարգավորել եռակողմ՝ Հայաստան-Ադրբեջան-Ռուսաստան ձեւաչափով (իսկ իրականում քառակողմ ձեւաչափով, հաշվի առնելով Թուրքիայի անուղղակի ներգրավվածությունը այս գործընթացում):

- Այս բոլոր գործիքների թվում դուք չնշեցիք Ֆրանսիային դիմելու մասին, թեեւ այսօր ամեն երկրորդ հարցվող բնակիչը նշում է, որ պետք է առաջին հերթին դա անել:

- Ես գտնում եմ, որ չպետք է լուծումներ առաջարկվեն, որոնք անիրատեսական են: Հայաստանում պետք է օբյեկտիվ կերպով գնահատվի եւ հաշվարկվի որեւէ բարեկամ կամ գործընկեր երկրից հնարավոր աջակցության ձեւաչափը եւ միջոցները: Ֆրանսիան, Միացյալ նահանգները կամ ՀՀ այլ գործընկեր երկրներ Հայաստանի Հանրապետությանը կարող են աջակցել խիստ սահմանափակ ձեւաչափերով: Ֆրանսիան Հայաստանի Հանրապետությանը չի կարող ռազմական եղանակով օգնել, դա ակնհայտ է:

- Ինչո՞ւ:

- Չպետք է մոռանալ, որ միջազգային հիմնական դերակատարների կողմից այս տարածաշրջանը  ճանաչվել է որպես ՌԴ կենսական շահերի գոտի եւ միջազգային առանցքային աշխարհաքաղաքական դերակատարները կխուսափեն այս տարածաշրջանում այնպիսի քայլերի դիմել, որոնք կարող են բերել ՌԴ-ի հետ հարաբերությունների լարման: Ֆրանսիայի գործառույթները կարող են սահմանափակվել ՀՀ-ին լայն քաղաքական աջակցություն ցուցաբերելու ձեւաչափում: Մի բան եւս պետք է ամրագրենք, ավելի քան 2 դար է՝ պատմականորեն ապացուցված է, որ միայն Ռուսաստանն է շահագրգռված այս տարածաշրջանում իր ներուժի ահռելի չափը օգտագործել՝ այստեղ իր դերակատարությունը ապահովելու համար: Ռուսաստանն ունի դաշնակցային հարաբերություներ Հայաստանի հետ եւ սա արդեն կարեւորագույն երաշխիք է այս տարածաշրջանում մեր որոշակի խնդիրների լուծման համար: Պարզապես հավելյալ խնդիրներ են առաջացել այն պատճառով, որ ՌԴ-ն կարեւոր ռազմավարական նշանակության գործընկերության մակարդակի հարաբերություններ ունի նաեւ Ադրբեջանի հետ, եւ հետեւաբար, երկու կարեւոր դերակատարների միջեւ առաջացած խնդրում բավականին բարդ է միջնորդական առաքելություն իրականացնել: Բայց այլ արտատարածաշրջանային դերակատար, որը կկարողանա շատ ավելի մեծ ներդրում ունենալ այս տարածաշրջանում խաղաղության ապահովմանը կամ վերահսկելի իրավիճակի հասնելուն, միանշանակ չկա  եւ սա է նաեւ պատճառը, որ Արեւմուտքը այս տարածաշրջանում ինքնուրույն չի խաղում, խաղում է Թուրքիայի միջոցով: Այսինքն այն բոլոր հնարավորությունները, որոնք կարող է Թուրքիան օգտագործել Հարավային Կովկասում Ռուսաստանի դիրքերը թուլացնելու համար՝ Արեւմուտքը կողմ է այդ քայլերին: Այդ տրամաբանության մեջ պետք է դիտարկենք տարածաշրջանում իրավիճակը եւ բոլոր նրբությունները:

- Պարոն Պետրոսյան, կարո՞ղ ենք ասել, որ ստեղծված իրավիճակում մեր խնդիրների լուծումը քաղաքական դաշտում է, ռազմական դաշտում ավելի մեծ զարգացում չի լինի:

- Միանշանակ այդպես է, լայնամասշտաբ պատերազմի հավանականությունը ես բացառում եմ, բայց փոքր սադրանքների հնարավորությունը մեծ է, որովհետեւ Թուրքիա-Ադրբեջան դաշինքը խաղում է ժամանակի հաշվին, նրանց շատ արագ պետք է հասնել միասնական օրակարգում եղած խնդիրների լուծմանը: Եվ այդ նպատակով նրանք փորձելու են հնարավորինս մեծացնել ճնշումը Հայաստանի ու Ռուսաստանի վրա՝ անընդհատ ապակայունացնելով իրավիճակը մի կողմից ստիպել, որ հայ հասարակությունը շարունակի մնալ պատերազմի սպառնալիքի ներքո, բացի այդ, ունենալով մարդկային կորուստներ, պահանջներ ներկայացնի սեփական իշխանություններին՝ գնալ արագ լուծումների: Մյուս կողմից, խնդիրներ ստեղծելով Ռուսաստանի համար՝ պարտադրի ավելացնելու ճնշումը հայկական կողմի վրա, որ ադրբեջանաթուրքական կողմից առաջարկված օրակարգի շուրջ ծավալվեն առարկայական բանակցություններ եւ հնարավորինս շուտ ձեռք բերվեն լուծումներ:

Տպել
5827 դիտում

Ամերիաբանկը ճանաչվել է 2024 թ-ի լավագույն բանկը Հայաստանում ըստ Global Finance ամսագրի

«Վանաձոր» ՔԿՀ-ի 17 ծառայողի նկատմամբ կիրառվել է կարգապահական տույժ

«Crocus City»-ի գործով Տաջիկստանում ձերբակալվել է 9 մարդ

Տեղի է ունեցել ՀՀ պաշտպանության նախարարին կից կոլեգիայի նիստ (լուսանկարներ)

Շիրակում գործում է պետական ծառայությունների անվան տակ գործող ինքնակոչների խումբ. Կարեն Սարուխանյանը զգուշացնում է

Ալեքսեյ Սանդիկովը կգործուղվի Մոսկվա

Ծանրամարտի աշխարհի առաջնությունը տեղի կունենա Երևանում. Հայաստանի հայտը ճանաչվել է լավագույնը

ԱԺ պատգամավորները կգործուղվեն Բեռլին

5 հայ ծանրորդ կմեկնի Թայլանդ՝ մասնակցելու վարկանիշային աշխարհի գավաթին

Հայաստանում տեղումների դադար է, ջերմաստիճանը կբարձրանա 8-10 աստիճանով

«Հայաստանի հեռուստատեսային և ռադիոհաղորդիչ ցանց»-ի տնօրենը հրաժարականի դիմում է ներկայացրել

200 եվրո՝ 200 հազար դրամի փոխարեն. առցանց անմաքս առևտրի շեմը ենթարկվել է փոփոխության

Սյունիքի մարզում դատավոր է նշանակվել

Իրավապահները խուզարկում են Ժիրայր Սեֆիլյանի ու «Բևեռ»-ի մյուս անդամների բնակարանները

Նոր Նորքի ոստիկանական բաժին ներխուժելու դեպքի շրջանակում խուզարկություն է անցկացվում ավելի քան 40 վայրում

Հորը ծեծելու, հարևանուհիներից մեկին սպանելու համար մեղադրվող տղամարդը հաշվառված է եղել հոգեկան առողջության կենտրոնում

Երևանում թմրամոլության և ապօրինի թմրաշրջանառության մի շարք դեպքեր են բացահայտվել (տեսանյութ)

Մարտի 30-ից 11 բանկի քարտապան կարող է օգտվել կենսաթոշակի և նպաստի հետվճարի ծրագրից. որոնք են դրանք

«Երևան ավտոբուս» ընկերության տնօրենն աշխատանքից ազատման դիմում է ներկայացրել

Զատկին ընդառաջ ՍԱՏՄ-ը վերահսկողական միջոցառումներ է իրականացնում ձվի շուկայում

Միաժամանակ մի քանի հոդվածով հետախուզվող տղամարդը ներկայացել է ոստիկանության բաժին

Կարեն Գիլոյանը հետևել է հեծանվուղու և մարզադպրոցի կառուցման աշխատանքներին

Գևորգ Պապոյանը Կորեայի ԱԳ փոխնախարարին ներկայացրել է «Խաղաղության խաչմերուկ» նախաձեռնությունը

Փորձ է արվել Աբու Դաբիից Հայաստան ներմուծել առանց հայտարարագրման բջջային հեռախոսներ

Ինչ թեմայի շուրջ է կենտրոնանալու Բրյուսելում ԱՄՆ-Հայաստան-ԵՄ հանդիպումը. Միլլերը մանրամասներ է հայտնել

Երբ է սպասվում դեղձենու մասսայական ծաղկումն Արարատյան դաշտում

«Քո կառուցած շենքից տեսանելի է իմ տան անցուդարձը». Գագիկ Բեգլարյանը սպառնացել, հայհոյել է «Կապիտալ պլյուս»-ի տնօրենին

Առաջիկա շաբաթներին հնարավոր հարձակման մասին խոսակցությունները չափազանցված են. Սարգսյանը մանրամասնել է

Խուզարկել են գնդապետ Վոլոդյա Ավետիսյանի տունը, առգրավել համակարգիչ, տեսախցիկներ

Հայաստանն արգելափակել է Վլադիմիր Սոլովյովի հաղորդումների հեռարձակումը ՀՀ տարածքում

Թթուջուր-Նավուր ավտոճանապարհը բոլոր տեսակի տրանսպորտային միջոցների համար փակ է

Լեհաստանը զորքեր կուղարկի Ֆրանսիա

Երևանում թալանել են «Տոյոտա Երևան»-ի վաճառքի բաժնի ղեկավարի «Տոյոտա»-ները

Ոչ միայն դեղերը, այլև վիտամինները, սննդային հավելումները պետք է պահվեն երեխաների համար անհասանելի վայրում. ԱՆ

Այրվել է վագոն-տնակ՝ ներսում եղած իրերով

Ֆրանսիայի հետախուզական ծառայությունները խորհուրդ են տալիս չեղարկել Օլիմպիական խաղերի բացման արարողությունը

Երևանի և 2 մարզի որոշ հասցեներ մի քանի ժամով կհոսանքազրկվեն

Բախվել են «Նիսսան» և «ՎԱԶ» մակնիշի ավտոմեքենաներ

Հայտարարվել է Տաթև ՀԷԿ-ի ՕԿՋ-ի վերանորոգման աշխատանքների տեխնիկական վերահսկողության մրցույթ

Քարաթափում Արարատի մարզում. ճանապարհը դարձել է միակողմանի երթևեկելի