Շան հետ շփումից կարող է վարակը փոխանցվել․ վերջին տարիներին կատաղության հիվանդության քանի դեպք է գրանցվել ՀՀ-ում

Այսօր՝ սեպտեմբերի 28-ին, նշվում է Կատաղության հիվանդության դեմ պայքարի համաշխարհային օրը:

Այս հիվանդությունը մասնահատուկ բուժում չունի, և մահաբերությունը 100% է։ Մեր երկրում ընդունված է պատվաստումներով հետկոնտակտային բուժման ռազմավարությունը. հիվանդ կենդանու հետ շփվելուց հետո իրականացվում է պատվաստում անմիջապես դեպքից հետո նույն օրը, հետո՝ 3-7-14-30-90 օր պարբերականությամբ։ Օգտագործվում է նաև կատաղության իմունոգլոուլին։ Քանի որ հիվանդության սկզբում դժվար է կենդանու մոտ նկատել վարքագծային փոփոխություններ, և միշտ չէ, որ կենդանիներին պատվաստում են, ապա վարակվելու ռիսկը միշտ կա։

Վերջին շրջանում Երևանում և մարզերում նկատվում է թափառող շների թվի աճ։ Ոմանց համար սա անհանգստանալու պատճառ չէ, սակայն որոշ քաղաքացիներ դժգոհում են՝ ասելով՝ երեկոյան ժամերին շները ագրեսիվ են դառնում և պատրաստ են հարձակման։

Ըստ պաշտոնական վիճակագրության՝ անցած տարի ամեն օր Հայաստանում առնվազն 15 մարդ է թափառող շների հարձակման զոհ դարձել։ Առողջապահության նախարարության տվյալներով՝ դեպքերը տարեցտարի ավելացել են՝ հինգ տարի առաջ 3296 մարդ էր դիմել բժշկի, անցած տարի՝ մոտ 80 տոկոսով ավելի՝ 5632։ 2022 թվականի հունվարից մինչև օգոստոս կենդանիների կողմից տուժածների թիվը 100 հազար բնակչի հաշվարկով կազմել է 153,7, 2021-ի համեմատ այս ցուցանիշը աճել է, քանի որ այն ժամանակ եղել է 156,7։

Հիվանդությունների վերահսկման և կանխարգելման ազգային կենտրոնի մարդու ու կենդանիների համար ընդհանուր և մակաբուծային հիվանդությունների համաճարակաբանության բաժնի համաճարակաբան Կարինե Գևորգյանը «Հայկական ժամանակի» հետ զրույցում նկատում է՝ շների՝ մարդկանց կծելու դեպքերը հազարավոր են, սակայն վերջին երեք տարիների ընթացքում կենդանիների կծելուց հետո կատաղության դեպքեր մարդկանց շրջանում չեն գրանցվել։

«Կատաղության դեպքերը շատ հազվադեպ են գրանցվում՝ շնորհիվ կանխարգելիչ միջոցառումների։ Իրականացնում ենք հետկոնտակտային բուժման ռազմավարություն, այսինքն՝ կատաղության դեմ պայքարի միակ միջոցը պատվաստումն է։ Այն երկու էտապից է բաղկացած․ մեկը պայմանական է, այսինքն՝ կատարվում է՝ անկախ նրանից՝ կծող կենդանին ո՞ղջ է, թե՞ կծելուց հետո անկել է։ Երկրորդը արվում է, երբ կծելու օրվանից հետո նկատվել է վարքագծի փոփոխություն, կենդանին դեպրեսիվ է, ջղաձգություններ ունի, ագրեսիվացել է և մինչև 14 օրը՝ անկել: Այս դեպքում պետք է նրա հետ շփված մարդուն պարտադիր կերպով պատվաստում արվի մինչև 90-րդ օրը: Սակայն եթե կենդանին ողջ է, կարող են վերջացնել բուժումը մինչև 14-րդ օրը, և մարդը հանգիստ ապրի»,- մանրամասնում է նա։

Կատաղության հիվանդության ախտանիշները մարդու օրգանիզմում ուշ են նկատվում՝ կախված, թե որտեղ է վերքը տեղակայված։ Օրինակ՝ վերին վերջույթներից վիրուսը ավելի արագ է անցնում կենտրոնական նյարդային համակարգ, քան ստորին վերջույթներից։ Սակայն հիվանդությունը ոչ միայն կծելու հետևանքով կարող է փոխանցվել մարդուն, այլ նաև վիրուսով վարակված կենդանու հետ շփումից։ Վարակը փոխանցվում է թքի հետ, ելնելով սրանից՝ հարկ չկա անծանոթ շներին ձեռքով դիպչել։ Մենք մարդկանց շրջանում իրազեկումն ենք բարձրացնում, որ բոլոր նրանք, ովքեր կենդանիներ են պահում, պարտադիր պատվաստեն նրանց։ Երբ մարդուն կենդանին կծում է, մենք հայտնում ենք այդ մասին ՍԱՏՄ-ին և համապատասխան կենտրոնին»,- հավելում է Գևորգյանը։

Չնայած, ըստ ՀՎԿԱԿ-ի մասնագետի, այս ընթացքում իրենք շների կատաղության դեպքեր չեն հայտնաբերել, սակայն ՀՀ սննդամթերքի անվտանգության տեսչական մարմնից մեզ հետ զրույցում նշեցին՝ 2020 և 2021 թվականներին Հայաստանում արձանագրվել է շների կատաղության 8 դեպք, 2022-ին՝ 1, որոնք փոխանցվել են OIE-ին, այսինքն՝ Կենդանիների առողջության համաշխարհային կազմակերպություն:

«Կատաղություն հիվանդությունը սպեցիֆիկ բուժում չունի: Կանխարգելիչ պատվաստումները (հակակատաղության պատվաստանյութ) համարվում են նաև բուժում, հետևաբար անհրաժեշտ է կենդանիների, հատկապես՝ թափառող, անհայտ և վայրի, կծելու դեպքում անմիջապես դիմել բժշկական օգնության՝ վերքը մշակելու և համապատասխան պատվաստումներ ստանալու համար»,- խորհուրդ են տալիս տեսչական մարմնից:

ՍԱՏՄ-ն շների կծման դեպքերի մասին տեղեկանում է ահազանգերի միջոցով, հետո, եթե հայտնաբերվում է շունը, ապա ձեռնարկվում են համապատասխան քայլեր․ իրականցվում է փորձաքննություն՝ պարզելու՝ շունը վարակված եղե՞լ է կատաղություն հիվանդությամբ, թե՞ ոչ։ 

Երևանի քաղաքապետարանի՝ «Թափառող կենդանիների վնասազերծման կենտրոնը» չի զբաղվում կատաղություն հիվանդության ախտորոշմամբ, սակայն կազմակերպությունը միակ պետական կառույցն է, որը զբաղվում է թափառող շներին կատաղություն հիվանդության դեմ մասսայական պատվաստմամբ և վերապատվաստմամբ, մեզ հետ զրույցում շեշտում է կենտրոնի տնօրենի պաշտոնակատար Հարություն Առաքելյանը։ 

«Աշխատանքները սկսվել են դեռ 2019 թվականից, իսկ վերապատվաստման բուն գործընթացը՝ այս տարվա ապրիլ ամսից: Կատաղություն հիվանդության դեմ պայքարի մի մաս է կազմում նաև Երևան համայնքը։ Հիվանդության վտանգավոր լինելու հանգամանքը հաշվի առնելով՝ նման աշխատանքներ նաև մարզերում և տարբեր համայնքներում ենք իրականացնում։ Նմանօրինակ համայնքներից են Մասիսը, Եղվարդը, Արմավիրը, Էջմիածինը, Նոր Հաճնը և այլ համայնքներ»,- ասում է Առաքելյանը:

Այս տարվա 8 ամիսների ընթացքում «Թափառող կենդանիների վնասազերծման կենտրոնը» պատվաստվել և վերապատվաստվել է շուրջ 2500 թափառող կենդանի։ ՀՈԱԿ-ի ստերջացրած և պատվաստած թափառող շների ականջներին փակցնում են գունավոր տարբերանշաններ․ այս տարվա գույնը կարմիրն է:

«Քաղաքացիները շատ հաճախ նույնացնում են կատաղություն հիվանդությունն ու ագրեսիան: Ստացված ահազանգերից շատ ենք հանդիպում, երբ բնակիչը պնդում է՝ շունը կատաղած է, սակայն պարզվում է՝ շան մոտ պարզապես վարքաբանական շեղում է, կամ ընդամենը հաչում է: Սա, իհարկե, հետևանք է նաև հասարակության շրջանում կենդանիների հետ վարվելու մշակույթի ցածր մակարդակի կամ որոշ դեպքերում՝ ի սպառ բացակայության: Այն, որ թափառող շներից կարելի է վտանգ սպասել, փաստ է, սակայն շատ հաճախ այն չափազանցվում է ու վերածվում կենդանատյացության»,- նկատում է նա։

Տպել
2155 դիտում

Երևանում թմրամոլության և ապօրինի թմրաշրջանառության մի շարք դեպքեր են բացահայտվել (տեսանյութ)

Վաղվանից 11 բանկի քարտապան կարող է օգտվել կենսաթոշակի և նպաստի հետվճարի ծրագրից. որոնք են դրանք

«Երևան ավտոբուս» ընկերության տնօրենն աշխատանքից ազատման դիմում է ներկայացրել

Զատկին ընդառաջ ՍԱՏՄ-ը վերահսկողական միջոցառումներ է իրականացնում ձվի շուկայում

Միաժամանակ մի քանի հոդվածով հետախուզվող տղամարդը ներկայացել է ոստիկանության բաժին

Կարեն Գիլոյանը հետևել է հեծանվուղու և մարզադպրոցի կառուցման աշխատանքներին

Գևորգ Պապոյանը Կորեայի ԱԳ փոխնախարարին ներկայացրել է «Խաղաղության խաչմերուկ» նախաձեռնությունը

Փորձ է արվել Աբու Դաբիից Հայաստան ներմուծել առանց հայտարարագրման բջջային հեռախոսներ

Ինչ թեմայի շուրջ է կենտրոնանալու Բրյուսելում ԱՄՆ-Հայաստան-ԵՄ հանդիպումը. Միլլերը մանրամասներ է հայտնել

Երբ է սպասվում դեղձենու մասսայական ծաղկումն Արարատյան դաշտում

«Քո կառուցած շենքից տեսանելի է իմ տան անցուդարձը». Գագիկ Բեգլարյանը սպառնացել, հայհոյել է «Կապիտալ պլյուս»-ի տնօրենին

Առաջիկա շաբաթներին հնարավոր հարձակման մասին խոսակցությունները չափազանցված են. Սարգսյանը մանրամասնել է

Խուզարկել են գնդապետ Վոլոդյա Ավետիսյանի տունը, առգրավել համակարգիչ, տեսախցիկներ

Հայաստանն արգելափակել է Վլադիմիր Սոլովյովի հաղորդումների հեռարձակումը ՀՀ տարածքում

Թթուջուր-Նավուր ավտոճանապարհը բոլոր տեսակի տրանսպորտային միջոցների համար փակ է

Լեհաստանը զորքեր կուղարկի Ֆրանսիա

Երևանում թալանել են «Տոյոտա Երևան»-ի վաճառքի բաժնի ղեկավարի «Տոյոտա»-ները

Ոչ միայն դեղերը, այլև վիտամինները, սննդային հավելումները պետք է պահվեն երեխաների համար անհասանելի վայրում. ԱՆ

Այրվել է վագոն-տնակ՝ ներսում եղած իրերով

Ֆրանսիայի հետախուզական ծառայությունները խորհուրդ են տալիս չեղարկել Օլիմպիական խաղերի բացման արարողությունը

Երևանի և 2 մարզի որոշ հասցեներ մի քանի ժամով կհոսանքազրկվեն

Բախվել են «Նիսսան» և «ՎԱԶ» մակնիշի ավտոմեքենաներ

Հայտարարվել է Տաթև ՀԷԿ-ի ՕԿՋ-ի վերանորոգման աշխատանքների տեխնիկական վերահսկողության մրցույթ

Քարաթափում Արարատի մարզում. ճանապարհը դարձել է միակողմանի երթևեկելի

Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ տեղի է ունեցել ՔՊ նախաձեռնող խմբի նիստ․ հայտնի է՝ ինչ է քննարկվել

ՀՀ-ն որևիցե բան չի պատրաստվում զիջել, ստոր շահարկումներ են․ Ալեն Սիմոնյանը՝ Տավուշի շուրջ պտտվող լուրերի մասին

Սուրեն Պապիկյանը մասնակցել է ռազմական տեխնիկայի ցուցադրությանը և հետևել մարտական հրաձգությանը (լուսանկարներ)

Ինչպես կասեր դասականը՝ «յա՜, իրո՞ք». Արշակ Կարապետյանը «գողացել» է ՀՀԿ-ի ծրագիրը

ՌԴ դեսպանը սիրում էր Ջերմուկում հանգստանալ, լուսանկար էր հրապարակել, բա թող գա ասի, որ դա ՀԱՊԿ-ի տարածք է․ Սիմոնյան

Երբ կկայանա Ալեն Սիմոնյանի և Սահիբա Գաֆարովայի հաջորդ հանդիպումը․ ԱԺ նախագահը մանրամասնել է՝ ինչ է քննարկվել մարտի 22-ին

Վիճաբանություն և ծեծկռտուք «Ռիո Մոլլ»-ի հարևանությամբ. կռվի մասնակիցների մեծ մասը անչափահասներ են, կա վիրավոր

Ռուսաստանը նպատակ է դրել հեղաշրջում իրականացնել Հայաստանում, առաջիկայում քայլերը կսրվեն. Առաքելյան

Դասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը․ իրականացվել են գնահատման համակարգի փոփոխություններ

Բախվել են «Նիսսան»-ն ու «Ֆորդ տրանզիտ»-ը․ վերջինս նաև երկաթե արգելապատնեշներին է հարվածել, տուժածները հիվանդանոցում են

ԱՄՆ-ը Ռուսաստանի Դաշնությանը մանրամասն տեղեկատվություն է տրամադրել ահաբեկչության սպառնալիքի մասին․ Սպիտակ տուն

Երևանի գլխավոր հատակագիծը կլինի թվայնացված փաստաթուղթ․ Տիգրան Ավինյանը տեսակապով հարցեր է քննարկել Քրիս Չոայի հետ

Շահրամանյանը շարժվում է Բակո Սահակյանի ու Սերժ Սարգսյանի պահվածքով, պետք է ուշադրության կենտրոնում լինի. Իոաննիսյան

96 խնամատար ընտանիքում դաստիարակություն է ստանում 152 երեխա․ այս ինստիտուտի զարգացման աշխատանքները շարունակվում են

Հայ-ռուսական հարաբերություններում առկա վիճակը լավատեսություն չի ներշնչում․ ինչում է մեղադրել Լավրովը ՀՀ ղեկավարությանը

Մինչև ապրիլի 5-ը կատարված իրավախախտման տուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված