Օհան Դուրյանն ամենից շատ նեղվում էր, երբ հորդորում էին «յոլա գնալ», ասում էր՝ ոնց արվեստում «յոլա գնաս». Վարդապետյան

Բժիշկ, հասարակական գործիչ, Օհան Դուրյանի հոբելյանական 100-ամյակի կապակցությամբ ստեղծված կառավարական հանձնաժողովի անդամ Վահան Վարդապետյանի աներկբա համոզմամբ՝ կենդանության օրոք գործող արվեստագետին նախ չպետք է խանգարել, չանտեսել, չվիրավորել, չտանջել ու «չսպանել», իսկ Օհան Դուրյանի մեծարումն էլ նախ և առաջ անհրաժեշտ է մեզ, ոչ թե Դուրյանին: Անհրաժեշտ է Օհան Դուրյան մեծությամբ արժեվորվելու, նրա կերպարով կրթվելու և ընդօրինակելու համար: 

Վահան Վարդապետյանի հետ «Հայկական ժամանակ»-ի ամբողջական զրույցը՝ ստորև.

- Պարոն Վարդապետյան, աշխարհահռչակ դիրիժոր, մեծանուն հայ Օհան Դուրյանի 100-ամյա հոբելյանի առթիվ տեղի ունեցան մի շարք նշանակալի միջոցառումներ: Վերջին կարևոր իրադարձությունն էլ Ալ. Սպենդիարյանի անվան օպերային թատրոնի հարակից տարածքում արձան-հուշակոթողի տեղադրումն էր: Դատելով հուշակոթողի արտաքին տեսքից՝ այն իսկապես յուրահատուկ գործ է, բայց, այնուամենայնիվ, կան շրջանակներ, որոնք քննադատում են: Ինչպե՞ս կարձագանքեք այս քննադատություններին:

- Մաեստրոյի 100-ամյակին նվիրված իմ բազում մտահղացումներն ու միջոցառումները իրականություն դարձան, այն էլ՝ տպավորիչ, հիշարժան ու բովանդակալից հանդիսությունների ու միջոցառումների ձևով: Մեր արվեստասեր հանրությունը խիստ տպավորված էր հոբելյանական համերգով, որի ժամանակ հնչեց Բեթհովենի 9-րդ սիմֆոնիան, ընդ որում՝ ինքը Դուրյանը ղեկավարեց երկու փոքր հատված:

Պատկերացրեք, մեծ էկրանի վրա մաեստրոյի «խոսող ձեռքերով» Հայաստանի ֆիլհարմոնիկ նվագախմբի երաժիշտները հրաշալի կատարեցին… Խորին երախտագիտությունս Էդուարդ Թոփչյանին՝ իմ տարիների մտահղացումը լավագույնս իրականացնելու համար: Սա բացառիկ անակնկալ էր, որի մասին խոսում են, և այս գաղափարը զարմացրեց անգամ գերմանացի երաժիշտներին: Հոբելյանական համերգի ավարտին ևս մի անակնկալ էր սպասվում. ՀՀ նախագահ Վահագն Խաչատուրյանը կառավարական բարձր պարգևները, որոնք մաեստրոն դեռ 2001 թ. իբրև բողոքի նշան հետ էր վերադարձրել այն ժամանակվա կառավարությանը, հանձնեց մաեստրոյի տիկնոջը՝ Ալիս Դուրյանին:

Կոմիտասի անվան պանթեոնում իր ծննդյան օրը հիշատակվեց մի անմոռանալի հանդիսությամբ, որին իրենց մասնակցությունն ունեցան ոչ միայն արվեստասեր հասարակության ներկայացուցիչներն ու մաեստրոյի երկրպագուները, այլև հյուրեր՝ մեծարելով Դուրյանի հանճարը, քաղաքացիական և մարդկային կերպարը: Հիշարժան մի երեկո էլ կազմակերպեցինք Կոմիտասի թանգարանում՝ Կենտրոնական բանկի թողարկած արծաթե հուշադրամի և ԲՏԱ նախարարության ու «Հայփոստ»-ի թողարկած դրոշմանիշի շնորհանդես, որին իրենց մասնակցությունն ունեցան «Գեղարդ» երգչախումբը, օպերային երգչուհի Քրիստինե Սահակյանը և լեգենդար դաշնակահարուհի Սվետլանա Նավասարդյանը, ում բարձրակարգ կատարումը գերեց բոլորիս:

Հատկապես ուզում եմ նշել Հանրային հեռուստաընկերության մեծ աշխատանքը՝ առաջին անգամ մոսկովյան համերգների ցուցադրում, Դուրյանի մասին նկարահանված մոսկովյան ֆիլմի կրկնօրինակում և դարձյալ առաջին անգամ ցուցադրում, համերգների նկարահանում, արխիվային բացառիկ նյութերի տրամադրում և բոլոր միջոցառումների պատշաճ լուսաբանում: Մոտ օրերին կկայանա Հանրային ռադիոյի ջանքերով թողարկված 8 ձայներիզից բաղկացած և բացառիկ ձևավորված հավաքածուի շնորհանդեսը: Նոյեմբերի 4-ին կայացավ մաեստրոյի արձան-հուշակոթողի հանդիսավոր բացումը Ազատության հրապարակում՝ Ալ. Սպենդիարյանի անվան օպերային թատրոնի հարակից տարածքում: Ժողովրդի իշխանությունը մաեստրոյին վերադարձրեց Ազատության հրապարակ: Ես արդեն մանրամասն ներկայացրել եմ արձանի և տեղադրման վայրի խորհրդանշանակությունը:

Երեկոյան ժամերին անչափ հաճելի է տեսնել մեր համաքաղաքացիներին և մայրաքաղաքի հյուրերին արձանի մոտ հավաքված, նկարվելիս, երաժշտություն լսելիս, տեսնել նրանց հավանությունն ու ջերմ խոսքերը: Իսկ որոշակի շրջանակներ միշտ և բոլոր հարցերում կգտնվեն՝ այլ տեսակետներ ու գնահատականներ հնչեցնելու: Բնականաբար, կլինեն նաև չարախոսողներ հայտնի պատճառներով՝ խանդ և նախանձ քանդակագործի անձի, մտահղացման հեղինակի և իրականացնողների, անգամ մաեստրոյի անաչառ և խիստ քննադատությունից չարացած և հիշաչար անձինք...

- Հուշակոթողի տեղադրմամբ ավարտվու՞մ են մաեստրոյի 100-ամյա հոբելյանին նվիրված մեծարման արարողությունները, թե՞ դեռ նախաձեռնություններ կան:

- Իհարկե, դեռ կան նախաձեռնություններ, որոնց իրականություն դառնալու շեմին անպայման կտեղեկացնեմ մեր հանրությանը: Նշեմ միայն, որ ընթանում են մաեստրոյին նվիրված ֆիլմի նկարահանման աշխատանքները: Կարծում եմ, որ Հայկ Օրդյանին կհաջողվի բացառիկ ուշագրավ ֆիլմ ստեղծել, նամանավանդ նման հարուստ արխիվի, երաժշտական և համերգային նյութերի և, իհարկե, Օհան Դուրյան արվեստագետ-քաղաքացու անչափ հետաքրքիր կյանքի ու գործունեության դրվագների առկայության պայմաններում: Հուսով եմ՝ ֆիլմն իր միջազգային նշանակությամբ կլինի դիտարժան նաև օտար հանդիսատեսի համար: Կառավարական հոբելյանական հանձնաժողովի, անձամբ պարոն Դումանյանի և փոխնախարար Խզմալյանի, ինչպես նաև հանձնաժողովի յուրաքանչյուր անդամի նվիրված ու հետևողական աշխատանքով էր հնարավոր իրականացնել այս ամենը:

- Ըստ Ձեզ՝ ի՞նչ կզգար Օհան Դուրյանը, եթե այս մեծարումը տեղի ունենար իր կենդանության օրոք: Եվ ի՞նչ եք կարծում՝ ի՞նչ են զգում նախկին իշխանությունների ներկայացուցիչները՝ տեսնելով մաեստրոյի այս կերպ մեծարումը, որոնց օրոք Օհան Դուրյանը հալածանքի էր ենթարկվում, որովհետև ազատ մտածողության մարդ էր:

- Կենդանության օրոք գործող արվեստագետին նախ չպետք է խանգարել, չանտեսել, էլ չեմ ասում՝ չվիրավորել, չտանջել ու «չսպանել», ի՞նչ մեծարման մասին է խոսքը, իսկ այսօրվա մեծարումն էլ նախ և առաջ մեզ է անհրաժեշտ, ոչ թե Օհան Դուրյանին: Անհրաժեշտ է մեզ Օհան Դուրյան մեծությամբ արժեվորվելու, իր կերպարով կրթվելու և իրենից ընդօրինակելու համար: Չմոռանանք հիշեցնել նաև, որ կենդանության օրոք ժողովուրդը, հանդիսատեսը միշտ էլ պաշտել ու մեծարել է իրեն: Չեմ ուզում ենթադրել, թե նախկին մշակութային չարագործները ինչ են զգում կամ մտածում, ինձ բնավ դա չի հետաքրքրում, որովհետև նրանք այսօր չկան, բացակա են կամ էլ հիշվելու են «հիշոցներով»: Պարզապես չպետք է թույլ տանք, որ առհասարակ մշակույթ արարող մեծությունները անտեսվեն, տանջվեն ու տառապեն:

- Քանի որ Դուք շատ մտերիմ էիք Օհան Դուրյանի հետ, խնդրում ենք ասել, թե կենդանության օրոք նրան ամենաշատ տանջող հարցերը որո՞նք էին:

- Իր կյանքի վերջին տարիներին նա մտահոգված կրկնում էր. «Այսքան սուտը, խաբեությունը, թալանը, կեղծիքը կրծում են մեր պետության ողնաշարը, մի օր ազգովի ծանր պարտություն ենք կրելու»: Ամենից շատ նեղվում էր, երբ իրեն հորդորում էին «յոլա գնալ», որովհետև ինքը չէր պատկերացնում՝ ինչպես կարելի է արվեստում «յոլա գնալ...»:

- Պարոն Վարդապետյան, ըստ Ձեզ՝ մեր օրերում կա՞ն այլ արվեստագետներ, որոնք, ըստ արժանվույն, չեն մեծարվում: Եվ, առհասարակ, ինչպե՞ս եք գնահատում մեր երկրում արվեստագետներին մեծարելու քայլերը:

- Արվեստագետին նախ պարտավոր են նկատել, գնահատել, չանտեսել, պայմաններ ստեղծել, արժեվորել, ապա՝ վերջում նոր մեծարել: Այո, մենք ունենք աշխարհում արդեն իսկ հռչակված ու մեծարված արվեստագետ, ինչպիսին Բարսեղ Թումանյանն է, որը իբրև օպերային մասնագետ և գիտակ՝ մեծ պահանջարկ է վայելում ողջ աշխարհում: Այսօր հրավիրված է Աստանայի օպերա, վաղը՝ Վիեննայի երաժշտական ակադեմիա, բայց, ավաղ, մեր օպերային թատրոնում նրան տեղ չկա, երևի այնտեղ «փայլուն», «անթերի» վիճակում են և տարիներ շարունակ աշխարհահռչակ երգչին սպասեցնում են: Հուսով եմ՝ բոլորիս հետևողական ջանքերով հարցը կլուծվի: Համոզված եմ նաև՝ մեր այսօրվա իրականության մեջ չի կարող մեր ձայնը տեղ չհասնել:

Տպել
5302 դիտում

Մի քանի ժամով կլհոսանքազրկվեն Երևանի և 2 մարզի որոշ հասցեներ

Բախվել են «Նիսսան» և «ՎԱԶ» մակնիշի ավտոմեքենաներ

Հայտարարվել է Տաթև ՀԷԿ-ի ՕԿՋ-ի վերանորոգման աշխատանքների տեխնիկական վերահսկողության մրցույթ

Քարաթափում Արարատի մարզում. ճանապարհը դարձել է միակողմանի երթևեկելի

Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ տեղի է ունեցել ՔՊ նախաձեռնող խմբի նիստ․ հայտնի է՝ ինչ է քննարկվել

ՀՀ-ն որևիցե բան չի պատրաստվում զիջել, ստոր շահարկումներ են․ Ալեն Սիմոնյանը՝ Տավուշի շուրջ պտտվող լուրերի մասին

Սուրեն Պապիկյանը մասնակցել է ռազմական տեխնիկայի ցուցադրությանը և հետևել մարտական հրաձգությանը (լուսանկարներ)

Ինչպես կասեր դասականը՝ «յա՜, իրո՞ք». Արշակ Կարապետյանը «գողացել» է ՀՀԿ-ի ծրագիրը

ՌԴ դեսպանը սիրում էր Ջերմուկում հանգստանալ, լուսանկար էր հրապարակել, բա թող գա ասի, որ դա ՀԱՊԿ-ի տարածք է․ Սիմոնյան

Երբ կկայանա Ալեն Սիմոնյանի և Սահիբա Գաֆարովայի հաջորդ հանդիպումը․ ԱԺ նախագահը մանրամասնել է՝ ինչ է քննարկվել մարտի 22-ին

Վիճաբանություն և ծեծկռտուք «Ռիո Մոլլ»-ի հարևանությամբ. կռվի մասնակիցների մեծ մասը անչափահասներ են, կա վիրավոր

Ռուսաստանը նպատակ է դրել հեղաշրջում իրականացնել Հայաստանում, առաջիկայում քայլերը կսրվեն. Առաքելյան

Դասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը․ իրականացվել են գնահատման համակարգի փոփոխություններ

Բախվել են «Նիսսան»-ն ու «Ֆորդ տրանզիտ»-ը․ վերջինս նաև երկաթե արգելապատնեշներին է հարվածել, տուժածները հիվանդանոցում են

ԱՄՆ-ը Ռուսաստանի Դաշնությանը մանրամասն տեղեկատվություն է տրամադրել ահաբեկչության սպառնալիքի մասին․ Սպիտակ տուն

Երևանի գլխավոր հատակագիծը կլինի թվայնացված փաստաթուղթ․ Տիգրան Ավինյանը տեսակապով հարցեր է քննարկել Քրիս Չոայի հետ

Շահրամանյանը շարժվում է Բակո Սահակյանի ու Սերժ Սարգսյանի պահվածքով, պետք է ուշադրության կենտրոնում լինի. Իոաննիսյան

96 խնամատար ընտանիքում դաստիարակություն է ստանում 152 երեխա․ այս ինստիտուտի զարգացման աշխատանքները շարունակվում են

Հայ-ռուսական հարաբերություններում առկա վիճակը լավատեսություն չի ներշնչում․ ինչում է մեղադրել Լավրովը ՀՀ ղեկավարությանը

Մինչև ապրիլի 5-ը կատարված իրավախախտման տուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված

Չստացված չեկիստ, հանգիստ վեր ընկիր տեղդ ու ջանդ յուղիր. Մեհրաբյանը՝ Շահրամանյանին

200 հոգու հրկիզման սահմռկեցուցիչ դրվագն ունենալով իր անցյալում՝ խորհուրդ է տալիս Հայաստանի անվտանգության մասին. Սաֆարյան

Հավերժ ճակատներին Եվլախ դաջածներն էլի ակտիվացան. Հարություն Մկրտչյանը՝ Սամվել Շահրամանյանի մասին

Բախվել են շտապօգնության ավտոմեքենան և «Մերսեդես»-ը

Աֆղանստանում 5․7 մագնիտուդ ուժգնությամբ երկրաշարժ է տեղի ունեցել

Խմբի կազմում ապօրինի կերպով զենք-զինամթերք են ձեռք բերել և իրացրել․ խուզարկություններ Երևանում և Գողթանիկում (լուսանկար)

Մեկնարկել է բարձրագույն կրթություն չունեցող մասնագետների արտահերթ կամավոր ատեստավորումը

Եվրոպական խորհրդի քաղաքական և անվտանգության հարցերով կոմիտեի անդամները կայցելեն Հայաստան

Նոր Հաճնի կամրջի վրա փոսային նորոգման աշխատանքներ են իրականացվում․ երբ կավարտվեն

Հայտնի են Արթուր Աբրահամի հոր՝ Գրիգոր Աբրահամյանի հոգեհանգստի և հուղարկավորության վայրն ու օրերը

Վարդենյաց լեռնանցքը դժվարանցանելի է կցորդիչով բեռնատարների համար

Վարչապետի գլխավորությամբ քննարկվել է «Հայփոստ»-ի զարգացման ռազմավարության նախագիծը․ ինչ է հանձնարարվել

29.94 տոննա մարդասիրական օգնություն՝ 1․5 մլն անձի․ ինչ է ուղարկել Հայաստանի կառավարությունը Գազա

Իրականացվել է ոչ պատշաճ հետազոտություն․ պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը, մեղադրանք է ներկայացվել ԲԿ-ի 3 բժշկի

Ճամբարակի սննդի օբյեկտի գործունեության կասեցումը վերացվել է

Երևանի ավագանու ընտրություններից հետո ԿԸՀ վարկանիշն աճել է․ ներկայացվել են ՄՀԻ-ի հետազոտության արդյունքները

Հայաստանի և Վրաստանի խորհրդարանների գիտության ու կրթության հարցերով հանձնաժողովները համատեղ հայտարարություն են ստորագրել

Արարատի կոնյակի գործարանում վերահսկողություն կիրականացվի․ ՍԱՏՄ-ն ստացել է Բելառուսի առողջապահության նախարարության նամակը

Հայ-վրացական հարաբերությունները ռազմավարական մակարդակի են․ Ռուբինյանն ընդունել է Վրաստանի խորհրդարանի պատվիրակությանը

Ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան մարտի 28-ին