Երևան
7 °C
Եղանակի փոփոխությունը որոշակիորեն ազդում է մարդու իմուն համակարգի վրա. հատկապես գարնանը և աշնանը շատ հիվանդություններ «հարմար» առիթ են գտնում՝ գլուխ բարձրացնելու համար:
Ըստ որոշ պնդումների և ուսումնասիրությունների՝ սոմատիկ՝ մարմնական հիվանդություններից բացի, տվյալ ժամանակահատվածում մարդը նաև խոցելի է դառնում հոգեկան առումով, և կարող են գլուխ բարձրացնել սթրեսը, դեպրեսիան հոգեկան առողջության հետ կապված այլ խնդիրներ:
«Հայկական ժամանակ»-ը աշնանը սրացող հոգեկան առողջության խնդիրների, դրանց պատճառների և կանխարգելման մասին զրուցել է Առողջապահության նախարարության հոգեբուժության և բժշկական հոգեբանության գծով խորհրդատու Գևորգ Փաշիկյանի հետ:
- Պարոն Փաշիկյան, եղանակային փոփոխություններն ու ու հոգեկան առողջության խնդիրների գլուխ բարձրացնելը փոխկապակցվա՞ծ են:
- Տարիների աշխատանքային փորձից ելնելով՝ կարող եմ ասել, որ սթրեսի, դեպրեսիայի դեպքերն աշնանն ավելանում են, լինում է նաև որոշ հոգեկան խանգարումների քանակական աճ: Կարող ենք գիտական հոդվածներ մեջբերել, որոնք միանշանակ չեն պնդում, որ հստակ եղանակային ֆակտորի հետ են պայմանավորված այդ սրացումները, սակայն ունենք Ավստրիայի օրինակը, որտեղ լուսավոր օրերի քանակը բավական քիչ է, դեպրեսիան՝ շատ: Եվ հետո, «Կենսաբանական ժամացույց» հասկացություն գոյություն ունի, մարդը շարժվում է դրանով, դրա փոփոխությունը՝ եղանակի փոփոխությամբ պայմանավորված, կարող է բերել ֆիզիոլոգիական փոփոխությունների, նաև՝ հոգեկան առողջության որոշակի սրացման: Այնպես չէ, որ եղանակային փոփոխությունը դրա համար շատ լուրջ պատճառ է, սակայն պատճառներից մեկը կարող է լինել:
- Ինչպե՞ս հասկանալ, որ կա հոգեկան առողջության հետ կապված խնդիր՝ սթրես, դեպրեսիա և այլն:
- Մեծ մասամբ անձն ինքն է զգում իր դիսկոմֆորտը, նույն դեպրեսիայի կամ տագնապային խանգարումների ժամանակ ապրում է դիսկոմֆորտ: Եթե դա տևական է, խանգարում է սոցիալական ադապտացիային, ապա այդ դեպքում պետք է միանշանակ դիմել հոգեկան առողջության մասնագետի: Եթե տևական ժամանակ ունեն ցածր տրամադրություն, ընկճվածություն, հաճույք ստանալու անկարողություն, դանդաղկոտություն, հոգնածություն, ախորժակի բացակայություն, հաճախ նաև ախորժակի ավելացում, և դրանք կապ չունեն ինչ-որ սոմատիկ խնդրի հետ, ապա դեպրեսիայի նշաններ են, և պետք է դիմել մասնագետի, այլապես այն կվերածվի խրոնիկական ընթացք ունեցող խնդրի, և առողջանալը բավականին դժվար կլինի, եթե չասենք՝ անհնարին:
- Մարդիկ կարծես խուսափում են հոգեբույժի, հոգեթերապևտի դեմելուց: Ինչո՞ւ:
- Ցավոք, շատ հաճախ չեն դիմում, որովհետև մտավախություն ունեն՝ «ինչի՞ համար գնամ հոգեկան առողջության մասնագետի մոտ, բա՞ որ ինչ-որ մեկը տեսնի, ինձ ասեն, որ դու հոգեկան առողջության խնդիր ունես»: Ժողովուրդը միշտ հոգեկան առողջության խնդիրը ասոցացնում է փսիխոզի, տարօրինակ վարքագծի հետ, բայց իրականում այդպես չէ: Հոգեկան առողջության խնդիրների մեծամասնությունը քանակական առումով դեպրեսիաներն են, տագնապները, սոմատոֆորմ խանգարումները, երբ անձն ունի ֆիզիկական գանգատներ, բայց դրա պատճառը փսիխոտրավման է, կամ հոգեկան առողջության խնդիրը, սակայն դա դրսևորվում է սոմատիկ՝ մարմնական ախտանիշներով: Նման խնդիրների հաշվին են քանակապես ավելանում հոգեկան առողջության խնդիրները:
- Սոմատոֆորմ խանգարումները հոգեսոմատիկ խանգարումների հետ կապ ունե՞ն, եթե այո՝ ինչպե՞ս:
- Տեսեք, երբ անձն ունի սոմատիկ գանգատ, օրինակ՝ անձի մոտ ինֆարկտի նման վիճակ է, այդ նշանները իրականում նրա մոտ կարող է սրտի ինֆարկտ չլինել, այլ սոմատոֆորմ խանգարում՝ հոգեկան առողջության խնդիր, որը կապված է ինչ-որ փսիխոտրավմայի հետ, կամ ժառանգական նախատրամադրվածություն ունի: Երբեմն տարբեր բժիշկներ պացիենտներին ուղղորդում են հոգեկան առողջության մասնագետի մոտ: Ունեցել ենք դեպքեր, երբ պացիենտը իր գանգատով գնացել, վիրահատվել է, տեսել են՝ ոչ մի խնդիր չկա, նոր հայտնվել է հոգեբույժի տեսադաշտում, որը բուժել է նրան: Նման դեպքեր շատ են լինում: Պետք է հասկանալ, որ յուրաքանչյուր ֆիզիկական խնդրի դեպքում լինում է հոգեկան ինչ-որ աններդաշնակ վիճակ, կա՛մ դա կվերածվի հոգեկան առողջության խնդրի, կա՛մ ուղղակի հարմարվողականության թեթև էպիզոդներ կարող է ունենալ: Միևնույն է, ֆիզիկականը և հոգեկանը իրար հետ կապված են, մեկը առանց մյուսի չի լինում:
- Ծանր ապրումները, էմոցիաները, սթրեսը կարո՞ղ են վերադառնալ առողջական խնդիրների տեսքով:
- Լսած կլինեք, որ ասում են՝ մարդը դարդից ինֆարկտ ստացավ: Այսինքն՝ տևական ժամանակ կրկնվող փսիխոտրավմաների հետևանքով կարող են լինել ֆիզիկական խնդիրներ: Հենց դա է հոգեսոմատիկան, երբ հոգեկան առողջության խնդրից զարգանում է նաև սոմատիկ ինչ-որ խնդիր, օրինակ՝ ծանր ապրումներից՝ սրտամկանի ինֆարկտ, դրանք ապացուցված փաստեր են: Մենք որպես գործոն ենք վերցնում սթրեսը, ոչ թե էմոցիան: Կարող է դրական էմոցիան էլ սթրեսային գործոն լինել, օրինակ՝ չափազանց ուրախությունը: Տղան բանակից գալիս է, մայրը տեսնում է, ուրախանում և ուշաթափվում, դա արդեն սթրեսի արտահայտում է: Սակայն պետք է ուրախանալ. ուրախ էմոցիաներից օրգանիզմ ավելի շատ է շահում:
- Ինչի՞ կարող է հանգեցնել խնդիրների դեպքում մասնագետներին չդիմելը:
Օրինակ՝ տագնապային խանգարումների դեպքում, որը ժողովրդի մեջ տարածված է որպես նևրոզ, մարդիկ հաճախ դիմում են նյարդաբանի, կամ այլ մասնագետի, որտեղ պատշաճ բուժում չեն ստանում, որովհետև տագնապային խանգարումը կարող է հասկանալ միայն բժիշկ-հոգեբույժը: Մարդիկ շատ հաճախ պատշաճ բուժում չեն ստանում, և այդ տագնապային գրոհները վերածվում են խրոնիկական վիճակի, ու այդ դեպքում արդեն հնարավոր չի լինում մարդուն լիարժեք բուժել, այսինքն՝ այդ գանգատները մարդկանց կարող են ուղեկցել ամբողջ կյանքի ընթացքում: Իսկ եթե ժամանակին դիմեն հոգեկան առողջության մասնագետի, ապա այդ խանգարումները շատ դեպքերում բուժելի են: Դրա համար անպայման պետք է դիմել մասնագետի, եթե չեն ուզում այդ խնդիրների հետ ապրել մի ամբողջ կյանք:
- Ինչպե՞ս է հնարավոր խուսափել սթրեսից, դեպրեսիայից կամ ինքնուրույն դուրս գալ այդ վիճակից:
- Անձը եթե ունի կամային հատկանիշներ, միանշանակ, կարող է դուրս գալ այդ իրավիճակից ինքնօգնության միջոցով, նույն աուտոռելաքսացիայի՝ աուտոյոգայի մեթոդով: Շատ կարևոր են նաև առողջ ապրելակերպը, շփումները, ակտիվ ֆիզիկական կյանքը, քնի ռեժիմի կարգավորումը, վատ սովորույթներից՝ ծխելուց, խմելուց և այլն, ձերբազատվելը: Ամեն ինչն ազդում է անձի հոգեկան առողջության վրա: Եթե պահպանենք վերոնշյալ կանոնները, ավելի սթրեսակայուն կլինենք:
Փողոցներն ավելի անվտանգ և հարմար դարձնելու համար միայն այս տարի շուրջ 50 կմ միջին նորոգման աշխատանք է արվել. Ավինյան
Հայաստանը հանձնառու է միջազգային կոնվենցիաներով ստանձնած իր պարտավորություններին. ՀՀ նախագահը՝ Սուսանա Մուհամադին
Թբիլիսիի ցանկության դեպքում Բրյուսելը ԵՄ-ին մերձենալու ճանապարհ կառաջարկի. Բորել
Կարմիրգյուղում ավտոմեքենա է այրվել
ժամացույցի մեխանիզմով աշխատող ռումբ էր, որը մի օր պիտի պայթեր, ցավալի է, որ լրագրողը սրա մասին դեռ չգիտի. Ալեն Սիմոնյան
Ավտոբուսի վարորդներն այլևս գումար չեն վերցնի առձեռն. պատրա՞ստ են արդյոք քաղաքացիները նոր փոփոխություններին
2025-ին նախատեսվում է հատկացնել 47.5 մլրդ դրամ, ինչն աննախադեպ է ԲՏԱ նախարարության համար. Հայրապետյան
ՀՀ նախագահը «COP16» համաժողովի շրջանակներում զրույց-քննարկումներ է ունեցել պատվիրակությունների բարձր ղեկավարների հետ
Իսպանիայում ջրհեղեղից տուժածների թվում ՀՀ քաղաքացիներ և հայեր չկան․ ԱԳՆ խոսնակ
ՆԳՆ պատվիրակությունը Դոհայում ծանոթացել է ներքին անվտանգության և քաղաքացիական պաշտպանության նորագույն տեխնոլոգիաներին
Մեքսիկայի գործարաններից մեկում պայթյուն է տեղի ունեցել. կան զոհեր
Ինչ իրավիճակ է հանրապետության ճանապարհներին և Լարսում
Չեմ պատրաստվում ներկայանալ և դատախազությանը խորհուրդ եմ տալիս խուսափել նախագահի հետ քաղաքական հաշիվներից. Զուրաբիշվիլի
Եվրահանձնաժողովը խորհուրդ չի տալիս բանակցություններ սկսել Վրաստանի հետ. զեկույց է հրապարակվել
«Սուզուկի»-ն դուրս է եկել երթևեկելի գոտուց և հայտնվել «Լադա»-ների վրա
Ինչպես Վրաստանում կզարգանան իրադարձությունները, ինչու ՀՀ-ն շնորհավորեց «Վրացական երազանքին». մանրամասնում է վրացագետը
ԵՄ-ն կասեցրել է Վրաստանի անդամակցության գործընթացը․ Պավել Հերչինսկի
ՀՀ ԱԳՆ-ն ցավակցություն է հայտնել Իսպանիայի ժողովրդին
Հայաստանում Ֆրանսիան իր միջոցները ներդնում է այնտեղ, որտեղ իր համոզմունքներն են. Օլիվիե Դըկոտինյի
Նարեկ Մկրտչյանը՝ ծանրամարտի Եվրոպայի Մ20 տարեկանների առաջնության հաղթող
Արդի գլոբալ մարտահրավերների դեմ կարևոր է միասնական օրակարգով պայքարելը. հանդիպել են ՀՀ և Կոլումբիայի նախագահները
Եթե Զուրաբիշվիլին չգնա դատախազություն հարցաքննության, դա կլինի նրա հայտարարությունների կեղծ լինելու ապացույցը. Կոբախիձե
Դատարանը հաստատել է, որ Ռուբիկ Հակոբյանը «խմած է» եղել Ազգային ժողովում
Իսրայելը հզոր ավիահարվածներ է հասցրել Լիբանանին, թիրախում է եղել Բաալբեկի նավթի պահեստը (տեսանյութ)
Գևորգ Պապոյանն ու ադամանդագործության ոլորտի ներկայացուցիչները քննարկվել են առկա խնդիրները և հնարավորությունները
Հայաստանում սպանության դեպքերը նվազել են. ինչ ցուցանիշ է արձանագրվել
Դատարանը որոշի՝ կդատվեմ, չի որոշի՝ չեմ դատվի, 2 դեպքում էլ իմ կյանքում ոչինչ չի փոխվի. Առուշանյան
Եթե Հայաստանին վստահվի ԿՈՊ17-ի անցկացումը, ջանք չենք խնայի, որ այն դառնա կարևոր ուղենիշ մեր գլոբալ ջանքերում. ՀՀ նախագահ
Մեր ազգը ընտրեց խաղաղություն, դա նաև գործող իշխանության օրակարգն էր. Առուշ Առուշանյան
Հայրենիքի փրկիչները նախընտրում են փրկվել արտերկրում՝ հատուկ սորտ են. Չախոյանը՝ Գալստանյանի՝ երկրից մեկնելու մասին
Ֆրանսիան աջակցում է ՀՀ-Ադրբեջան սահմանազատման գործընթացին, որը պետք է տեղի ունենա Ալմա-Աթայի հռչակագրի հիման վրա․ դեսպան
Yandex Armenia-ն բարեգործական կազմակերպություններին աջակցելու նպատակով սկսում է «Առատաձեռն նոյեմբեր» ակցիան
Ընտրությունները եղել են թափանցիկ և ժողովրդավարական. Կոբախիձեն հայտարարություն է տարածել
Ներքին Հանդ բնակավայրի մի հատվածն օկուպացված է Ադրբեջանի կողմից. Ֆրանսիայի դեսպան
Ինձ միամիտ մարդու տե՞ղ եք դրել, արտահոսքը պատահական չի լինում․ Անդրանիկ Քոչարյանը՝ իր պաշտոնանկության լուրերի մասին
«Կարուսելը» եղել է նախկին իշխանության օրոք, բայց երևույթն անվանվել է հայկական, վիրավորանքը բոլորիս հասցեին է. Աթանեսյան
Վազգեն Գալստանյանը գնում է արտերկիր՝ բուժում ստանալու
Իմ և Փաշինյանի միջև սեպ խրողների թիվը գնալով շատացել է, անիմաստ է. Անդրանիկ Քոչարյան
Մանկապարտեզներից մեկում հրդեհ է բռնկվել. երեխաներն ու աշխատակիցները տարհանվել են
Տեղի է ունեցել Համահայկական ձմեռային երկրորդ խաղերի կազմկոմիտեի նիստը, ընտրվել է գլխավոր մրցավարը
© 2024 Հայկական ժամանակ