Մի ծախեք մեր գաղտնիքները. Ուղերձ կառավարությանն ու ՊԵԿ-ին

Հայաստանում տնտեսվարողների առջեւ կանգնած խնդիրների մասին ժամանակ առ ժամանակ բարձրաձայնվում է: Եվ այդ խնդիրների ցանկը բավականին երկար է: Սակայն կա մեկը, որի մասին շատ հազվադեպ է խոսվում:

Երեկ «Կասեցում» շարժման համակարգող Սամսոն Գրիգորյանը ֆեյսբուքյան իր էջում հետեւյալ ուշագրավ ուղերձն է տեղադրել:

«Ուղերձ կառավարության եւ ՊԵԿ-ի ղեկավարներին:

Վերջին շրջանում բավականին խոսվեց մաքսային եւ հարկային մարմիններում կոռուպցիայի եւ սակավ պրոֆեսիոնալիզմի, մոնոպոլիայի եւ հովանավորչության մասին։ Ցանկանում ենք ձեր ուշադրությունը հրավիրել եւս մեկ ահավոր երեւույթի վրա, որին, կարելի է ասել, անդրադարձ չեղավ ոչ կառավարության ծրագրում, ոչ նոր ԸՕ-ում կամ դրան վերաբերող քննարկումների ընթացքում։ Ահագնացող է դարձել տնտեսվարողների եւ նրանց գործունեությանը վերաբերող գաղտնի տվյալների փոխանցումը երրորդ անձանց։ Ներկրվող եւ արտահանվող ապրանքների մասին տվյալները մաքսային մարմինների կողմից համատարած փոխանցվում են օլիգարխներին, հովանավորչություն ունեցող տնտեսվարողներին եւ այլ շահագրգիռ անձանց։ Ստանալով գաղտնի տեղեկատվությունը, նրանց մնում է միայն՝

  1. Առանց ջանք թափելու, ահռելի ռեսուրսներ եւ ժամանակ ծախսելու հանգիստ ներկրել կամ արտահանել պահանջարկ ունեցող ապրանքները։
  2. Տարբեր միջոցներ կիրառելով՝ խոչընդոտել տնտեսվարողին ներկրել կամ արտահանել տվյալ մոնոպոլիստին «նվիրաբերված» ապրանքախումբը։

Հարկային մարմինների կողմից տնտեսական գաղտնիք հանդիսացող տեղեկությունների փոխանցումը երրորդ անձանց բերում է նրան, որ տնտեսվարողի համար խոչընդոտներ են ստեղծվում պետգնումներին մասնակցելիս, բացահայտում են գնային քաղաքականությունը, երրորդ անձանց հայտնի են դառնում մատակարարների եւ գնորդների մասին խիստ գաղտնի տեղեկությունները։ Հանցավոր համաձայնության միջոցով ձեռք բերված տեղեկատվությանը տիրապետողը ստանում է առավելություն մյուս գործարարների նկատմամբ եւ կարող է առանց ջանքեր գործադրելու հիմնել բիզնես՝ «քաղաքակիրթ» ձեւով խլելով այն նախորդներից։ Այս չարիքը սկսվում է պետռեգիստրում տնտեսվարողի գրանցումից եւ հետապնդում նրան գործունեության ամբողջ ընթացքում։ Նշված խնդիրը ոչ պակաս խոչընդոտ է տնտեսության զարգացման համար, քան, ասենք, կաշառակերությունը։ Ուստի ակնկալում ենք ձեզանից ավելի խիստ օրենսդրական եւ վերահսկողական միջոցներ՝ այս արատի դեմ արդյունավետ պայքարելու համար»:

Ինչի մասին է խոսքը: Դուք գործարար եք, ձեր բիզնեսի համար փնտրում եք սպառող կամ մատակարար գործընկեր: Օրերով, ամիսներով, տարիներով փնտրում եք, բանակցում եք եւ այլն ու վերջապես հասնում եք հաջողության: Պայմանավորվում եք, որ ձեր գործընկերը ձեր արտադրության համար կմատակարարի հումք շուկայականից էժան գնով: Մաքսային ծառայությունում տվյալ հումքը մաքսազերծելիս դուք պարտավոր եք տրամադրել կարեւոր տեղեկություններ: Մասնավորապես, ձեր գործընկերոջ բոլոր տվյալները, գործարքի գինը եւ այլն: Ու այդ տեղեկությունները հայտնվում են մաքսավորների տրամադրության տակ: Ձեր մրցակիցը, որը նույնպես ունի նույն արտադրությունից, տարբեր եղանակներով մաքսայինից ստանում է այդ տվյալները, գտնում ձեր գործընկերոջը եւ առանց «քրտինք» թափելու ինքը սկսում ներկրել նույն հումքը, իսկ դուք կորցնում եք ձեր մրցակցային առավելությունը:

Եթե ձեր մրցակիցը ձեզ նման «փոքր» կամ «միջին» տնտեսվարող է, դա այնքան էլ սարսափելի չէ: Բայց եթե ձեր մատակարարի հետքին մաքսավորների մատուցած ծառայության շնորհիվ «դուրս է» գալիս որեւէ օլիգարխ, ուրեմն դուք կարող եք առանց երկար տանջվելու փակել ձեր բիզնեսը` դուք որեւէ շանս չունեք: Օլիգարխը այդ հումքը կգնի ավելի մեծ ծավալներով, ավելի էժան գներով ու կսնանկացնի ձեզ: Նույն բանը տեղի կունենա, եթե դուք գտնեք ձեր արտադրանքը սպառող տնտեսվարող: Նույն կերպ որեւէ օլիգարխ իր արտադրանքը կմատակարարի նրան, ու դուք կրկին կարող եք փակել ձեր բիզնեսը:

Սա չի վերաբերվում միայն ներմուծմանն ու արտահանմանը, այլ նաեւ պետգնումներին, ապրանքների ու ծառայությունների ներքին շրջանառությանը եւ այլն: Եվ սա իրոք համատարած բնույթ է կրում: Ու բնական հարց է ծագում, թե ինչու տնտեսվարողները այս մասին հաճախ չեն բարձրաձայնում: Սա ունի մի քանի պատճառ: Նախ, երեւույթը այնքան համատարած է, որ տնտեսվարողները մի տեսակ հարմարվել են դրան ու համարում են դա սովորական երեւույթ: Մյուս պատճառն այն է, որ իրենց բիզնեսին վերաբերող տեղեկությունները ստանում են հիմնականում հաստավզերից բաղկացած բանակներ ունեցող խոշոր օլիգարխները, որոնք «բողոքող» տնտեսվարողին կարող են ուղղակի հոշոտել: Իսկ առեւտրային գաղտնիքը երրորդ անձանց փոխանցելը քաղաքակիրթ աշխարհում դասվում է ամենածանր տնտեսական հանցագործությունների շարքին ու դրա համար շատ խիստ պատիժներ են սահմանված: 

Մեր հետ զրույցում Սամսոն Գրիգորյանը, որը նաեւ տնտեսվարող է եւ զբաղվում է ներկրումներով, կարճ նկարագրեց, թե ինչ մեխանիզմներով է հնարավոր կանխել առեւտրային գաղտնիքի արտահոսքը ՊԵԿ-ից:

Ըստ Գրիգորյանի, տնտեսվարողներին եւ նրանց գործունեությանը վերաբերող եւ առեւտրային գաղտնիք հանդիսացող տեղեկությունները պետք է հասանելի լինեն շատ քիչ թվով մարդկանց: «Դա կարող են սահմանափակել ՊԵԿ-ի հատուկ բաժնով, որը խստագույնս կվերահսկվի սկսած համակարգիչներից: Սենյակներում պետք է լինեն տեսախցիկներ, ինֆորմացիա պարունակող համակարգիչներին մոտենալու իրավունք ունեցող մարդկանց թիվը պետք է շատ փոքր լինի եւ պետք է լինի ուժեղացված թիրախային վերահսկողություն»,- մեր հետ զրույցում ասաց Գրիգորյանը: Սա հենց այն է, ինչ արվում է քաղաքակիրթ աշխարհում: Այսինքն, առեւտրային գաղտնիքի շրջանառությունը խստորեն վերահսկելու մեխանիզմներ արդեն ստեղծված են: Մնում է միայն, որ կառավարությունը ընկալի սա որպես լրջագույն խնդիր, ձեւակերպի այն, եւ լուծի: Իսկ դրա համար էլ պետք է համարձակություն եւ ցանկություն` ուրիշ ոչինչ:

«Հայկական Ժամանակ»-ը Telegram-ում
Տպել
7538 դիտում

Տաթևում «Կրթվելը նորաձև է» շարժման հերթական հանդիպումն առանձնացել է մասնակիցների մեծ հետաքրքրվածությամբ

Իսրայելը զանգվածային հարձակում է սկսել Գազայում. ահագնանում են տարածաշրջանում սաստիկ սովի մասին լուրերը

Պաղպաղակ փարթի Շինուհայրում. Փաշինյանը տեսանյութ է հրապարակել

ՀՀ ԱԽ քարտուղար Արմեն Գրիգորյանը հանդիպել է ԻԻՀ նախագահ Մասուդ Փեզեշքիանի հետ

Հերթական հետաքրքիր քննարկումներով լի հանդիպումը չնաշխարհիկ Տաթև համայնքում էր. Աննա Հակոբյան

Կրթվելը նորաձև է Տաթևում. վարչապետը տեսանյութ է հրապարակել

Պայթյուն Այգեձորի գերեզմանատանը. մեքենան վերածվել է մոխրակույտի, վնասվել են գերեզմանաքարեր. լուսանկարներ

Եթե վիզա ստանալիս ստել եք, ժամկետից երկար մնացել, կարող եք բախվել արտաքսման. ԱՄՆ դեսպանատուն

«Թեհրանի երկխոսություն ֆորում 2025»-ին Գրիգորյանը խոսել է ՀՀ արտաքին և անվտանգային քաղաքականության մասին

Հրդեհ Արգավանդի բենզալցակայանի մոտակա շինությունում. այրվել են բենզինով տարաները և տանիքը

Արմեն Գրիգորյանը Թեհրանում հանդիպել է Իրանի գերագույն առաջնորդի խորհրդականի հետ

Վահագն Խաչատուրյանը Սուրբ Աթոռում մասնակցել է Լևոն 14-րդ պապի գահակալության արարողությանը. լուսանկարներ

Նուբարաշենի քաղաքային տրանսպորտի կանգառում հայտնաբերվել է տղամարդու մարմին

Զելենսկին փակ հանդիպում կանցկացնի Հռոմի պապ Լեո 14-ի հետ

Երևան է ժամանել Կիպրոսի Ներկայացուցիչների պալատի նախագահը. լուսանկարներ

Մեքենան բախվել է բազալտե եզրաքարին և հայտնվել մայթին, հրդեհ է բռնկվել. կան տուժածներ

Հաճելի էր հանդիպել ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հետ Տիրանայի գագաթաժողովին. Սվետլանա Տիխանովսկայա

Երևանում 32 և 24-ամյա ամուսինների մոտ հայտնաբերվել է «կրիստալ» տեսակի թմրամիջոց

Վահագն Խաչատուրյանը մասնակցել է Հռոմի Պապի գահակալության արարողությանը

Վատիկանում տեղի է ունեցել Հռոմի նոր պապ Լեո 14-ի երդմնակալության արարողությունը. լուսանկարներ

Լեհաստանում նախագահական ընտրություններ են

Մարզերում և Երևանում սպասվում են կարճատև անձրև, ամպրոպ, քամու ուժգնացում. կտաքանա 2-3 աստիճանով

58-ամյա կինը որոնվում է որպես անհետ կորած

Հայ շախմատիստները մասնակցում են ԱՄԷ-ում անցկացվող «8th Sharjah Masters 2025» միջազգային մրցաշարին

Լսել ենք «Քաղաքացիական պայմանագրի» Սպիտակի կուսակցականների դիտարկումները տարաբնույթ հարցերի շուրջ. Մանավազյան

Կրթվելը որևէ տարիքում չի կորցնում իր արդիականությունը. քաղցկեղը հաղթահարած և սիրելի զբաղմունքը գտած կինը

Տաթևիկ Գասպարյանն ու Արուսյակ Մանավազյանը եռօրյա աշխատանքային այց են կատարել Լոռու մարզ. լուսանկարներ

Ահաբեկչություն Կալիֆոռնիայում. կան տուժածներ և զոհ

Հայաստանը հետևողական քայլերով առաջ է մղում թանգարանային ոլորտի բարեփոխումները. ԿԳՄՍ նախարար

Ադրբեջանը և Իրանը համատեղ զորավարժություններ են անցկացնում ԼՂ-ում

Որոտանի կիրճում. վարչապետը Սյունիքից տեսանյութ է հրապարակել

Ավետիք Իսահակյանի տուն-թանգարանում բացվել է «Իսահակյանը և ժամանակը» ժամանակավոր ցուցադրությունը

Օտարերկրացի 26-ամյա վարորդը ոչ սթափ վիճակում «Tesla»-ով գլխիվայր հայտնվել է ջրատարում. կան տուժածներ

«Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության երիտասարդական կառույցի հետ հետաքրքիր զրույց ունեցանք. Հարությունյան

Ճի՞շտ է, որ Քոչարյանն ուզում էր Ղարաբաղում ներդրում անել, բայց ստիպված Տանզանիայում արեց. Չախոյան

Գնում ենք Տաթև՝ «Կրթվելը նորաձև է» բանախոսության. վարչապետ

Ամեն անգամ մտածում եմ, որ անբարոյականությունն էլ պիտի սահման ունենա. Անդրեասյան

Փրկարարները Տավուշի ջրամբարն ընկած մեքենան հատուկ տեխնիկայի օգնությամբ դուրս են բերել

«Եռաբլուր» զինվորական պանթեոնի տարածքից գողացել են 150,000 դրամ արժողությամբ արծաթափայլ եղևնիներ

«Եվրատեսիլ 2025» մրցույթում հաղթեց Ավստրիայի պատվիրակը. Հայաստանը զբաղեցրեց 20-րդ հորիզոնականը