Երևան
12 °C
Երեկ Լոնդոնի ֆոնդային բորսայում պղնձի մեկ տոննայի գինը վերջապես հատեց 6000 դոլարի սահմանագիծը: Սա պղնձի ամենաբարձր գինն է 2015 թվականի հունիսից այս կողմ:
Այս մեկուկես տարիների ընթացքում այդ մետաղի մեկ տոննայի բորսայական գինը իջել էր մինչեւ անգամ 4500 դոլարի: Սա, իհարկե, մեծ նշանակություն ունի մեր տնտեսության համար, քանի որ Հայաստանից արտահանվող ապրանքների աղքատիկ ցանկում գունավոր մետաղների եւ առաջին հերթին պղնձի հանքաքարի մասնաբաժինը չափազանց մեծ է: Եվ որքան նվազում է պղնձի գինը, այդքան տուժում է մեր տնտեսությունը: Ու ընդհանրապես, գունավոր մետաղների գներից մեր տնտեսության կախվածությունը մեծ է` չափազանց մեծ: Դա պատկերացնելու համար բերենք ընդամենը մեկ ցուցանիշ` 2016 թվականին Հայաստանից արտահանման ընդհանուր ծավալը կազմել է 1 միլիարդ 780 միլիոն դոլար, որից հանքահումքային արտադրանքի մասնաբաժինը եղել է 470 միլիոն դոլար: Իսկ դրա մեծագույն մասը հենց պղնձի խտանյութն է:
Մի կողմից, իհարկե, լավ է, որ պղնձի գինը բարձրանում է, եւ մեր հանքարդյունաբերությունը ավելի շատ եկամուտներ է ստանում: Մյուս կողմից սա իր մեջ մեծ վտանգներ է պարունակում: Նախ գունավոր մետաղների նկատմամբ համաշխարհային պահանջարկը միշտ լինելու է, եւ համեմատաբար ավելի հեշտ եղանակով փող աշխատելու ցանկությունը հանգեցնում է նրան, որ նորանոր հանքեր են բացվում Հայաստանում, նորանոր պոչամբարներ են հայտնվում, միլիոնավոր տոննաների թունավոր նյութեր են կուտակվում այդտեղ եւ առաջացնում բնապահպանական լրջագույն խնդիրներ: Դրա հետ մեկտեղ, կա նաեւ տնտեսությանը հասցվող վնաս: Երկարատեւ հեռանկարում հանքարդյունաբերությունը դառնում է թմրանյութի պես մի բան եւ տնտեսությունը «նստում է» այդ «ասեղի» վրա: Հայաստանն արդեն իսկ այդ վիճակում է:
2016 թվականին, ըստ պաշտոնական վիճակագրության, Հայաստանում արտադրվել է 388 հազար տոննա պղնձի խտանյութ, որ 73 հազար տոննայով ավելի է, քան 2015-ին: Վերջին 10 տարիներին պղնձի խտանյութի արտադրությունը ահռելի աճ է արձանագրել: Օրինակ, 2006 թվականին արտադրվել էր ընդամենը 68 հազար տոննա: Ստացվում է, որ անցած 10 տարիների ընթացքում խտանյութի արտադրությունը աճել է մոտ 5.7 անգամ (տես գծապատկերը): Սակայն միջազգային շուկայում գների տատանումների պատճառով խտանյութի արտադրության ծավալների աճը համարժեք ֆինանսական հասույթներ չի ապահովել: Այսպես. 2011 թվականին արտադրվել է ընդամենը 127 հազար տոննա խտանյութ, սակայն այդ նույն տարի Հայաստանից արտահանված հանքահումքային արտադրանքի ծավալը կազմել է 404 միլիոն դոլար: Եթե այս երկու ցուցանիշները համեմատենք անցած տարվա նույն ցուցանիշների հետ, ապա կստացվի հետեւյալը: Արտադրված խտանյութի ծավալը 2016-ին 2011 թվականի համեմատ աճել է 3 անգամ, իսկ հանքահումքային արտադրանքի արտահանումից հասույթը աճել է միայն 16 տոկոսով:
Դրա պատճառը գունավոր մետաղների համաշխարհային գներն են: 2011 թվականին մասնավորապես պղնձի խտանյութի մեկ տոննայի գինը հասնում էր մինչեւ 10 հազար դոլարի: Իսկ անցած` 2016 թվականին միջին տարեկան գինը կազմել է 4700-4800 դոլար: Այսինքն, եթե Հայաստանում արտադրված խտանյութի եւ միջազգային գների մոտավոր համադրություններ անենք, ապա կստացվի մի շատ հետաքրքիր պատկեր: Ասենք, եթե 2016 թվականին պղնձի գինը լիներ այնքան, որքան 2011 թվականին էր, ապա հանքահումքային արտադրանքի արտահանումից հասույթը կկազմեր մոտ 1.2 միլիարդ դոլար: Դա այն դեպքում, երբ, ինչպես նշեցինք, արտահանման ընդհանուր ծավալը 2016-ին եղել է 1.8 միլիարդ դոլար: Նման հեռանկարը իր մեջ մեծ վտանգներ է պարունակում: Մեկ առանձին ապրանքից ստացվող չափազանց մեծ եկամուտները ստիպում են մեզ նման երկրներին այլեւս չմտածել տնտեսությունը զարգացնելու, բարեփոխումներ անելու մասին: Մի խոսքով` թուլանալ: Հիմա հանքարդյունաբերությունը Հայաստանում այնպիսի խելահեղ տեմպեր է վերցրել, որ այդպես թուլանալու վտանգը պղնձի թանկացման ֆոնին չափազանց իրական է:
Եթե պղնձի մեկ տոննայի գինը կրկին դառնա, ասենք, 10 հազար դոլար, ապա դա ամենեւին չի նշանակում, թե ավելի քիչ հանքաքար է արդյունահանվելու: Հակառակը` տեմպը ավելի կարագանա: Կարճաժամկետ հատվածում դա, իհարկե, թույլ կտա փայլուն տնտեսական ցուցանիշներ ապահովել, սակայն բավական է եւս մի համաշխարհային ճգնաժամ, եւ այդ փուչիկը շատ արագ կպայթի՝ իր հետեւից թողնել չափազանց տխուր պատկեր: Հենց այդպես եղավ, օրինակ, 2008 թվականին, երբ մեկ տոննա պղնձի գինը հասել էր 8500 դոլարի, բայց մի քանի ամսվա ընթացքում իջավ մինչեւ 3000 դոլարի: Դրա հետեւանքները մենք մինչեւ հիմա չենք հաղթահարել: Իհարկե, 2009 թվականի մեր տնտեսական ճգնաժամի միակ պատճառը պղնձի կտրուկ էժանացումը չէր, սակայն դա էլ իր ուրույն` շոշափելի դերն ունեցավ:
ԱՄՆ-ը՝ աշխարհի ուշադրության կենտրոնում. թեժ պայքարից հետո ինչպես են կազմակերպվելու նախագահական ընտրությունները
Այն, որ «Բալասանյան դաշինք»-ը վայր է դրել մանդատները, մամուլից ենք իմացել, քննարկում չենք ունեցել. Ալեքսանյան
Աշնանային Երևանում ընթրեցի Իսլանդիայի նախկին առաջին տիկին, իմ լավ բարեկամ Էլիզա Ռիդի հետ. Հակոբյան (տեսանյութ)
Ղազախստանն աջակցում է Հայաստանի և Ադրբեջանի՝ երկկողմ հարաբերություններում նոր էջ բացելու ձգտումներին. Տոկաև
Վալենսիայում ջրհեղեղի պատճառով դասերը չեղարկվել են, սահմանափակումներ են մտցվել. հայտնի է 220 զոհի մասին
Ուշիի ոլորաններում տեղի ունեցած խոշոր ավտովթարի զոհերի թիվն ավելացել է. ովքեր են մահացածներն ու վիրավորները
Սերժ Սարգսյանի եղբորորդի Նարեկ Սարգսյանն ազատ է արձակվել ՔԿՀ-ից
Միջազգային գիտաժողով, ներկայացումներ. Երևանում անցկացվում են Ֆրանկոֆոն թատերական ամենամյա հանդիպումները
Գերմանիայի ԱԳ նախարարը չհայտարարված այցով ժամանել է Կիև
Իշխան Սաղաթելյանն իր մեջ «ուժ է գտել» ու խոսել. ի՞նչ «հրաշքի» կամ «արմագեդոնի» է նա սպասում
Ձևավորվել են ՆԳՆ ոստիկանության չորս հենասյունային ուղղություններից ևս երկուսը
Առողջապահության նախարարությունն ու ֆրանսիական Վիեննը համագործակցության նոր ուղղություններ կծրագրեն
Ռուսաստանի և Ադրբեջանի վարչապետները համագործակցության հարցեր են քննարկել
Ծաղրածուներին քաղաքական դաշտ բերել չի կարելի, Հայկ Մարությանը, թե ամոթ ունենա, հողում գլուխը կթաղի. Խաչատրյան
Աննա Հակոբյանը ներկա է գտնվել ՀՀ Ազգային հերոս Վահագն Ասատրյանի հիշատակին նվիրված հուշ-ցերեկույթին (տեսանյութ)
Շիրակի մարզպետը մեկնում է արձակուրդ. ով կփոխարինի Մուշեղ Մուրադյանին
Թբիլիսիի կենտրոնում մեկնարկել է ընդդիմության հանրահավաքը. Ռուսթավելիի պողոտան փակվել է (տեսանյութ)
Մեքենաներ են բախվել, «Գազել»-ը կողաշրջվել է. կան տուժածներ (լուսանկարներ)
Վրաստանում ուժեղացվել է խորհրդարանի շենքի անվտանգությունը. ԶԼՄ ներկայացուցիչներին խնդրել են լքել այն
Տնտեսության դիվերսիֆիկացում և ոչ միայն. ինչ են քննարկել Գևորգ Պապոյանն ու ԵՄ պատվիրակության ղեկավարը
30-ամյա տղամարդու սպանության համար մեղադրանք է ներկայացվել 29-ամյա համագյուղացուն. ինչ է կատարվել Մեղրաշենում
Ucom-ի աշխատակիցները մասնակցել են Վայոց Ձորում անտառի վերականգման աշխատանքին
Աշխատանքային առօրյա. Աննա Հակոբյանը տեսանյութ է հրապարակել
Քիմ Քարդաշյանը կրել է արքայադուստր Դիանայի խաչը․ նա աճուրդում այն գնել է 200 հազար դոլարով
Իրանի նախագահ Մասուդ Փեզեշքիանի գլխավորած պատվիրակությունը կմեկնի Բաքու՝ մասնակցելու COP29-ին
Ագարակցիները նշեցին Ագարակ քաղաքի 75-ամյակը
Երգող շատրվանի սիրահարը պետք է գնա Գյումրի՝ տեսնի, պատմական քաղաքը բոլորովին նոր տեսք է ունենալու․ Պապոյան
Հրատապ ծրագրերում Փարաքարից մինչ Զվարթնոց ընկած համայնքների ճանապարհի նորոգումը կա՞. Մանավազյանը՝ Սանոսյանին
5-ի փոխարեն՝ 2 րոպեում․ «Հաջողակից՝ սկսնակին» ծրագրով գնված սարքերը արագացրել են աշխատանքը, բարձրացրել որակը
Բանկերը պարտավոր են փոխանակել թղթադրամները, մետաղադրամները, բավարարել պահանջարկը՝ ներառյալ 100 դրամանոցի. ԿԲ
Գնել Սանոսյանը թուրք գործընկերոջ հետ քննարկել է Գյումրի-Կարս երկաթուղու վերագործարկման հնարավորությունները
Հայաստանը մինչև տարեվերջ կվերացնի ԵՄ ավիացիոն «սև ցուցակ»-ում հայտնվելու պատճառ դարձած վերջին թերությունը
Եվրոն թանկացել է. ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան նոյեմբերի 4-ին
Հաստատվել է ՀՀ տարածքում քաղաքացիական օդանավի ավիացիոն պատահարի քննության վերջնական հաշվետվությունը
Սպասվում են ուժգին քամու պոռթկումներ, 0-ից ցածր ջերմաստիճան, ձյան տեղումներ
Գյումրիում ՔՊ-ի քաղաքապետի թեկնածուն Կարեն Սարուխանյանն է
Սիմոնյանը Իզաբել Սանտիագոյի և Ալֆորվիլի քաղաքապետի հետ քննարկել է միջխորհրդարանական համագործակցության հարցեր
ՌԴ-ում ՀՀ դեսպան Գուրգեն Արսենյանն իր հավատարմագրերը կհանձնի Վլադիմիր Պուտինին
Քաղաքական իմպոտենտությունը բուժում չունի ու այդ նպատակով Մոսկվա մեկնելը ապարդյուն է. Չախոյան
Ակնկալում ենք համատեղ աշխատանք՝ ամրապնդելու մեր երկկողմ հարաբերությունները. Փաշինյանը՝ Սանդուին
