2015 թվականի հանրաքվեի արդյունքում փոխված Սահմանադրությունն ամբողջությամբ ուժի մեջ է մտնելու 2018 թվականի ապրիլին: Սա նշանակում է, որ 2018-ի ապրիլին ավարտվում է նաեւ Հայաստանի նախագահական կառավարման պատմական շրջափուլը, քանի որ նոր Սահմանադրությամբ Հայաստանն անցնում է կառավարման խորհրդարանական համակարգի: Այդուհետ Հայաստանի Հանրապետության թիվ մեկ քաղաքական պաշտոնյան եւ ղեկավարը լինելու է վարչապետը: Իսկ նախագահը լինելու է Անգլիայի թագուհու կարգավիճակում: Ովքե՞ր են եղել Հայաստանի երրորդ հանրապետության նախագահները, ի՞նչ պայմաններում են ընտրվել եւ ինչպե՞ս հեռացել: Ստորեւ ներկայացնում ենք պատմության գիրկն անցնող նախագահական կառավարման համակարգում նախագահական ընտրությունների փուլերը եւ ընտրված ու չընտրված նախագահներին:  

Անկախացումից հետո Հայաստանում առաջին նախագահական ընտրություններն անցկացվեցին 1991թ. հոկտեմբերի 16-ին: Ձայների ճնշող մեծամասնությամբ` 83. 4% , ՀՀ առաջին նախագահ ընտրվեց Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը:

Լեւոն Հակոբի Տեր-Պետրոսյանը ծնվել է 1945թ. հունվարի 9-ին Սիրիայի Հալեպ քաղաքում։ 1946թ. ընտանիքի հետ տեղափոխվել է Երեւան, որտեղ ավարտել է միջնակարգ դպրոցը, ապա 1968 թվականին ԵՊՀ-ի բանասիրական ֆակուլտետի արեւելագիտության բաժինը` արաբերեն լեզու եւ գրականություն մասնագիտությամբ։ Ասպիրանտական շրջանն անցել է Լենինգրադում, 1972թ. Լենինգրադի համալսարանում պաշտպանել է թեկնածուական, 1987թ. նույն համալսարանում՝ դոկտորական դիսերտացիան: Ստացել է բանասիրական գիտությունների դոկտորի գիտական աստիճան։

Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը նախագահի պաշտոնում վերընտրվել է նաեւ 1996թ. սեպտեմբերի 22-ին` ձայների 51.75%-ով։ Այս ընտրությունները ընդդիմության եւ հասարակության կողմից բավականին վիճահարույց գնահատվեց, բայց միջազգային դիտորդական կազմակերպություններն օրինական ճանաչեցին ընտրությունների արդյունքները:

Լեւոն Տեր-Պետրոսյանն ինքը վերընտրվելուց հետո հայտարարեց, որ 1991-ին հաղթել է ազգային ազատագրական շարժման ռոմանտիկ ալիքի վրա, եւ որ այս ընտրությունների քվեներն իր համար ավելի թանկ են, քանի որ հիմա հաղթել է հասուն ժողովրդավարական հասարակության կամքի արտահայտման շնորհիվ:

1996-ին Տեր-Պետրոսյանի գլխավոր հակառակորդ Վազգեն Մանուկյանն ու նրա կողմնակիցները պնդում  էին, որ ՀՀ իշխանությունները կեղծել են ընտրությունները: Մինչեւ այսօր էլ վերլուծաբաններն ու փորձագետները պնդում են, որ Հայաստանում ընտրակեղծարարության հիմքը դրվել է 1996 թվականի նախագահական ընտրություններով:

1998 թվականի փետրվարի 3-ին Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը հրաժարական տվեց:

1998 թվականի փետրվարի տեղի ունեցան նախագահի արտահերթ ընտրություններ:

Ընտրություններն անցան երկու փուլով: Առաջին փուլում 38 եւ 30 տոկոս ձայներ ստացան համապատասխանաբար Ռոբերտ Քոչարյանն ու Կարեն Դեմիրճյանը, իսկ երկրորդ փուլում, կրկին վիճելի քվեարկության արդյունքում, ընտրվեց Ռոբերտ Քոչարյանը:

Ռոբերտ Սեդրակի Քոչարյանը ծնվել է 1954 թվականի օգոստոսի 31-ին, Արցախի Հանրապետության Ստեփանակերտ քաղաքում, որտեղ էլ ավարտել է միջնակարգ դպրոցը։ 1972-1974 թվականներին ծառայել է խորհրդային բանակում։ 1982-ին գերազանցության դիպլոմով ավարտել է Երեւանի պոլիտեխնիկական ինստիտուտի էլեկտրատեխնիկական ֆակուլտետը։ 1989 եւ 1990 թթ. ընտրվել է Հայաստանի Գերագույն խորհրդի պատգամավոր, ապա Գերագույն խորհրդի նախագահության անդամ։ 1991թ. ընտրվել է Արցախի Հանրապետության առաջին գումարման Գերագույն խորհրդի պատգամավոր։
1996թ. նոյեմբերին՝ համաժողովրդական ընտրություններով, Ռոբերտ Քոչարյանն ընտրվել է Արցախի Հանրապետության նախագահ։  1997 թ. մարտի 20-ին նշանակվել է Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ։

Քոչարյանի նախագահության հինգամյա ժամկետի ավարտից հետո 2003 թվականի փետրվարի 19-ին տեղի ունեցան ՀՀ նախագահի հերթական ընտրությունները: Ընտրություններն անցան ճնշումներով ու բռնություններով: Երկրորդ փուլի ժամանակ այս անգամ Ռոբերտ Քոչարյանի հակառակորդը Ստեփան Դեմիրճյանն էր` Կարեն Դեմիրճյանի որդին:

Ձայների մեծամասնությամբ ընտրությունների երկրորդ փուլում վերընտրվեց Ռոբերտ Քոչարյանը:

Կրկին հետընտրական զարգացումներ, ցույցեր ու երթեր եղան, սակայն դրանք, ըստ էության, անարդյունք էին: Ռոբերտ Քոչարյանը շարունակեց պաշտոնավարել: Այսպիսով՝ Ռոբերտ Քոչարյանը ՀՀ նախագահի պաշտոնում պաշտոնավարեց երկու ամբողջական ժամկետ՝ 10 տարի, ու քանի որ Սահմանադրությամբ երրորդ անգամ առաջադրվելու իրավունք չուներ, 2008 թվականին լքեց պաշտոնը եւ դարձավ «Հանրապետության ամենաերիտասարդ թոշակառուն»:

2008 թվականի փետրվարի 19-ին կայացան հերթական նախագահական ընտրությունները: Հայաստանի երրորդ նախագահ դարձավ Սերժ Սարգսյանը:

Սերժ Ազատի Սարգսյանը ծնվել է 1954 թվականի հունիսի 30-ին, Ստեփանակերտ քաղաքում: Ավարտել է տեղի միջնակարգ դպրոցը: 1971 թվականին ընդունվել է Երեւանի պետական համալսարան: 1972-1974 թվականներին ծառայել է ԽՍՀՄ զինված ուժերում: 1979 թվականին ավարտել է ԵՊՀ բանասիրական ֆակուլտետը: 1989-1993 թվականներին ղեկավարել է ԼՂՀ ինքնապաշտպանության ուժերի կոմիտեն: 1990 թվականին ընտրվել է Հայաստանի Գերագույն խորհրդի պատգամավոր: Զբաղեցրել է մի շարք այլ պաշտոններ, սկսած ՀՀ պաշտպանության նախարարից, մինչեւ ՀՀ վարչապետ:
Այժմ Երեւանի պետական համալսարանի հոգաբարձուների խորհրդի եւ Հայաստանի շախմատի ֆեդերացիայի նախագահն է:

Քաղաքական գործունեության տասը տարվա դադարից հետո այս նախագահական ընտրություններում իր թեկնածությունն էր առաջադրել նաեւ Հայաստանի Հանրապետության առաջին նախագահ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը: Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը եւ նրա համակիրները չընդունեցին ընտրությունների արդյունքները եւ դուրս եկան փողոց: Ազատության հրապարակում անժամկետ նստացույց հայտարարվեց: Մոտ տասը օր տեւած նստացույցը, բողոքի ակցիաներն ավարտվեցին Մարտի 1-ի ողբերգական դեպքերով: Իշխանությունը զենք բարձրացրեց ժողովրդի վրա: Տասը զոհ ունեցանք՝ երկու ոստիկան, ութ քաղաքացիական անձ: Հարյուրավոր վիրավորներ: Մարտի 1-ին գլխատվեց քաղաքացիական գիտակցությունը:  

Մինչ օրս քաղաքական ընդդիմադիրները պնդում են, որ այս հանցագործությունների եւ սպանությունների համար ոչ ոքի մեղադրանք չի առաջադրվել, ոչ ոք չի դատապարտվել, իսկ Սերժ Սարգսյանը նախագահի աթոռին է նստել արյան գնով: 

Հինգ տարի անց, Սերժ Սարգսյանի նախագահության առաջին ժամկետի ավարտից հետո, 2013 թվականի փետրվարի 18-ին տեղի ունեցան նախագահական հերթական ընտրությունները: Առաջադրված թեկնածուները ութն էին: Նրանց մեջ էին նաեւ 1991-ին նախագահի թեկնածու առաջադրված ԱԻՄ առաջնորդ Պարույր Հայրիկյանը եւ ՀՀ նախկին վարչապետ Հրանտ Բագրատյանը: 

Պայքարի մեջ մտավ նաեւ ՀՀ նախկին ԱԳ նախարար, Ժառանգություն կուսակցության անդամ Րաֆֆի Հովհաննիսյանը:

Նախագահ ընտրվեց Սերժ Սարգսյանը:

Առաջադրված թեկնածուներ Անդրիաս Ղուկասյանը, Րաֆֆի Հովհաննիսյանը պնդում էին, որ այս ընտրություններն էլ, ինչպես նախորդները, կեղծվել են: 

Սկսվեցին հետընտրական գործընթացներ: Րաֆֆի Հովհաննիսյանին սատարող ուսանողները դասադուլներ հայտարարեցին՝ պնդելով, որ Սերժ Սարգսյանն ապօրինաբար է ընտրվել եւ, որ ընտրությունները կեղծված են: Նրանց գործողություններին միացավ քաղաքացիների մի ստվար զանգված: Այս հետընտրական զարգացումները եւս արդյունք չտվեցին, Սերժ Սարգսյանը շարունակեց պաշտոնավարել:

Եվ ահա 2018-ի ապրիլին կավարտվի նրա նախագահության 10-ամյակը եւ Հայաստանի Հանրապետության նախագահական կառավարման պատմական շրջափուլը:

 

«Հայկական Ժամանակ»-ը Telegram-ում
Տպել
10007 դիտում

Վահագն Դավթյանը ոսկե մեդալ է նվաճել աշխարհի գավաթի առաջին փուլում

Հոսպիտալում հիվանդության հետևանքով զինծառայողի մահվան դեպք է արձանագրվել. ՊՆ

Երևանի քաղաքապետարանը զգուշացնում է

2021-2025 թվականներին Փարաքար համայնքում կառուցվել և շահագործման է հանձնվել 2 դպրոց

«Բոշա՛», «բոշան դո՛ւ ես» ոճի մեղադրանքներ կամ ինչու Թրամփը բռնեց ռուսական գիծը՝ ակնհայտ լարվելով Զելենսկիի հետ

Դավիթ Բեկ համայնքում կրակոցներ չեն հնչել և տուժածներ չկան. ՆԳՆ

15 տարվա դպրոցի ճաշարանը խուց է, գրադարանը՝ հավաբնի չափ, պետության ներդրումը եղել է փող աշխատելու ձև. նախարար

Դիտորդները չեն ծեծվի, լցոնում չի չլինի. ինչ խնդիրներ կան Սահմանադրության մեջ, ինչպես կշտկվեն դրանք

Ռուս-ամերիկյան 2-րդ բանակցությունները կկայանան հաջորդ շաբաթ. Թրամփ

ՄԻՊ աշխատակազմը, ՔԿԾ ղեկավարն ու «Նուբարաշեն» ՔԿՀ պետը քննարկել են հիմնարկում արձանագրված խնդիրները

ԱՄՆ կոնգրեսականները տրամադրված չեն Ուկրաինային նոր օգնություն տրամադրել. Ջոնսոն

Երևանում փետրվարի 24-ի գիշերը սպասվում է -15․․․-17 աստիճան ցուրտ․ Լևոն Ազիզյան

«BMW»-ն դուրս է եկել ճանապարհի երթևեկելի գոտուց, բախվել հողաթմբին և գլխիվայր շրջվել

Շենքը՝ շենք, բայց այն ապրելու է ձեզնով ու այնպես, ինչպես դուք եք ապրեցնելու. վարչապետը՝ Փոքր Վեդիի դպրոցում

Ըմբշամարտիկ դառնալու համար էլ պետք է լավ սովորել. վարչապետը շրջայց է կատարել Փոքր Վեդիի դպրոցում. տեսանյութ

Քայլում ենք միջազգային զարգացումներին համընթաց՝ ապահովելով նոր առաջընթաց միջուկային բժշկության մեջ. Ավանեսյան

«Ինտերը» կարող է խզել Մխիթարյանի պայմանագիրը

Լավրովն առաջիկա օրերին կմեկնի Թեհրան

Հանրապետությունում 1 օրում արձանագրվել է 578 ճանապարհատրանսպորտային պատահար, վնասվածքներ ստացել՝ 35 քաղաքացի

Ջրաբեր-Ֆանտան ավտոճանապարհը բացվել է բոլոր տեսակի տրանսպորտային միջոցների համար. տեսանյութ

Որոշ մարզերում գիշերային ժամերին կդիտվի -27, -28 աստիճան ցուրտ, լեռնային շրջաններում՝ բուք, ուժգին քամի

Թրամփը չի պատրաստվում մայիսի 9-ին մեկնել Ռուսաստան

Թրամփն ու Զելենսկին գտնվում են վերբալ փոխհրաձգության մեջ. ինչու է ԱՄՆ-ն «երես թեքում» Ուկրաինայից

Եվրամիությանը ՀՀ-ի անդամակցությունը ձեռնտու կլինի ինչպես Երևանի, այնպես էլ Բրյուսելի համար․ շվեդ պատգամավոր

Վերին Լարսում մոտ 700 հայկական բեռնատար է կուտակվել

«Զվարթնոց» տանող ճանապարհին բախվել է 6 ավտոմեքենա

27-ամյա երիտասարդը շարժասանդուղքից ընկել ու վնասվածքներ է ստացել

Փոքր Վեդիիի նոր դպրոցը հանձնվել է շահագործման. վարչապետը ներկա է գտնվել բացման արարողությանը. տեսանյութ

ԱԳՆ-ում քննարկվել է Քիմիական զենքի կոնվենցիայից բխող պարտավորությունների իրականացման ընթացքը

Նման կետեր խաղաղության պայմանագրում չեն քննարկվում. Ռուբեն Ռուբինյան

Լոռու և Սյունիքի բոլոր ավտոճանապարհները բեռնատարների համար փակ են, ՀՀ բազմաթիվ հատվածներ՝ դժվարանցանելի

Հարկերն իջել են, իսկ միջին աշխատավարձն աճել է 66 տոկոսով․ Պապոյանը թվեր է հրապարակել

ՀՀ-ում ԱՊՊԱ պայմանագրերը սպասարկող ընկերությունները 1 օրում ավելի քան 1000 վթար են գրանցել

Սիմոնյանն իտալացի գործընկերների ուշադրությունն է հրավիրել Ադրբեջանում պահվող հայ գերիների հայրենադարձի խնդրին

Արմեն Սարգսյանի սպանության գործով Մոսկվայում ձերբակալվել են պարողներ. 2-ն էլ՝ ՀՀ քաղաքացի

Վեճի ժամանակ հեռախոսը պատուհանից նետել է․ Երևանի «Կանտար» հյուրանոցից ձերբակալվել են Իրանի և ՌԴ-ի քաղաքացիներ

Երբ հասկանում ես՝ այստեղ երկրորդ պլանի դերասան մնալդ երկար չի տևի, հավաքում ես իրերդ, գնում Իսպանիա․ Վարդանյան

2-3 ամսից ԵԱՏՄ-ի և ԱՄԷ-ի միջև ազատ առևտրի գոտու մասին պայմանագիր կկնքվի

Պետությանը և համայնքին պատճառված մոտ 40 մլն դրամ վնասի վերականգնում․ ամփոփվել է Լոռու դատախազության աշխատանքը

Մինչև հուլիսի 1-ը պարգևատրական զենքերը պետք է ներկայացնել ոստիկանություն. կարգավորումները խստացվում են