Խոշոր բիզնեսի հետ հարաբերվելու միջանկյալ լուծումներ. խմբագրական

Հայաստանում թավշյա հեղափոխության արդյունքում իշխանության եկած թիմը դանդաղ ու հաստատուն քայլերով ամրապնդում է իր դիրքերը: Եվ այս ընթացքում այդ թիմը, ինչպես եւ սպասվում էր, բախվում է տարատեսակ ու բազմապիսի խնդիրների:

Այդ խնդիրներից թերեւս ամենազգայունը վերաբերում է գործարար աշխարհի հետ հարաբերություններին: Սա չափազանց նուրբ ենթատեքստեր ունի: Տասնամյակներ շարունակ Հայաստանում խոշոր բիզնեսը սերտաճել է իշխանության հետ: Դարձել պետական կառավարման անքակտելի մասը: Ստեղծվել է մի իրավիճակ, երբ պետությունը իր գործողություններում առաջնորդվել է խոշոր բիզնեսի շահերով, իսկ խոշոր բիզնեսն էլ վեր է ածվել իշխանության վերարտադրման հիմնական ռեսուրսի:

Սա մեր պետության կայացման ամենամեծ խոչընդոտն է եղել: Պետության իրական նպատակները ստորադասվել են իշխանություն-խոշոր բիզնես տանդեմի շահերին, իսկ հիմնական խնդիրները ունեցել են երկրորդական, երրորդական նշանակություն եւ լուծվել են այնքանով- որքանով: Խոշոր բիզնեսի եւ իշխանության սերտաճումը Հայաստանում հասել էր այնպիսի մակարդակի, որ անմիջականորեն սպառնում էր Հայաստանի անվտանգությանը:

Հիմա ամեն ինչ կտրուկ փոխվել է եւ ստեղծվել է մի հետաքրքիր իրավիճակ: Նախկին իշխանությունների վերարտադրությունը ապահոված խոշոր բիզնեսը կա, իսկ նախկին իշխանությունը այլեւս չկա: Նոր իրավիճակում խոշոր բիզնեսը կորցրել է խաղի նախկին կանոններով գործելու հնարավորությունը: Խոշոր բիզնեսն այլեւս չունի իշխանական հովանավորություն, չունի կամ առնվազն սրընթաց կորցնում է իր արտոնությունները, նույնքան սրընթաց ձեռք է բերում բավական ճարպիկ մրցակիցներ: Վերջիններս, իհարկե՝ փոքր ծավալներով, այսպես ասենք՝ «հետախուզական» խմբաքանակներով այնպիսի ապրանքներ են ներկրում, որոնց ներկրումը նախկինում իսպառ արգելված է եղել: Տեսնելով, որ խոչընդոտներ չկան, այդ ծավալները առաջիկայում կսկսեն շեշտակի աճել: Սա, անշուշտ, շատ բնական գործընթաց է եւ թելադրված է շուկաների ազատականացմամբ եւ ազդարարում է մեր տնտեսության ապամոնոպոլիզացման եւ ապաօլիգոպոլիզացման սկիզբը: Սա  երկար եւ կարելի է ասել՝ անընդհատ գործընթաց է լինելու:

Ու այս պարագայում ծագում է երկու խնդիր: Նախ, ինչ պետք է անի խոշոր բիզնեսը նոր իրավիճակում եւ որ ավելի կարեւոր է՝ ինչ քաղաքականություն պետք է դրսեւորի իշխանությունը խոշոր բիզնեսի նկատմամբ: Խոշոր բիզնեսի անելիքը մեկն է՝ պետք է համակերպվի նոր պայմանների հետ, ձգտի իր գործունեությունը կառուցել ոչ թե միջնադարին հարիր կանոններով, երբ «թագավորն էր» որոշում ում ինչքան քվոտա տա, ումից որքան հարկ հավաքի, այլ ժամանակակից կանոններով՝ մրցակցություն, հարկերի վճարում, իշխանության մեջ նվազագույն ներգրավվածություն եւ այլն: Ով դիմանա այդ պայմաններին, կշարունակի գործել, ով չդիմանա, կամաց-կամաց կկորցնի իր բիզնեսն ու շուկաները եւ տեղը կզիջի այլ գործարարների, որոնք ավելի խելացի են եւ գիտակ: Այս հեռանկարները բիզնեսի համար ուրվագծում է շուկայական տնտեսության տրամաբանությունը:

Շատ ավելի հետաքրքրիր է իշխանության խնդիրը: Այնպես է ստացվել, որ տարիներ շարունակ իշխանության հետ սերտաճած խոշոր բիզնեսը կամա թե ակամա ապրել է քրեական կամ առնվազն կիսաքրեական միջավայրում եւ ընդունել դրանից բխող կանոնները: Բոլորը գիտեն, որ խոշոր բիզնեսը թույլ է տվել օրենքների կոպիտ խախտումներ եւ մնացել անպատիժ: Հիմա ինչպես պետք է նրանց հետ վարվի նոր իշխանությունը: Առաջին հայացքից՝ կա երկու տարբերակ: Առաջինը նրանց քրեական հետապնդման ենթարկելն է, բռնել-նստացնելը, ունեզրկելը, որպեսզի հանրությունն էլ իմանա, որ ոչ մի արարք անպատժ չի մնալու երբեք: Երկրորդ տարբերակը՝ քաշել մի գիծ, մոռանալ անցյալը եւ ամեն ինչ սկսել նոր՝ մաքուր էջից:

Բայց ճիշտ տարբերակը գտնելու համար պետք է գալ «վերջից»: Ո՞րն է իշխանության նպատակը: Ունենալ զարգացած տնտեսությամբ երկիր: Արդյո՞ք խոշոր գործարարներին բռնել-նստեցնելով՝ այդ նպատակը կիրագործվի: Խոշոր բիզնեսի հետ այդպես վարվելու դեպքում շուտով կունենաք հարյուրավոր փակված գործարաններ, առեւտրի եւ սպասարկման օբյեկտներ եւ որպես հետեւանք՝ տասնյակ հազարավոր գործազուրկներ: Խոշոր գործարարները հարյուրավոր միլիոն դոլարների վարկեր ունեն, որոնք չեն վերադարձվի, եւ ամբողջական բանկեր կպայթեն: Դրամը կտրուկ կարժեզրկվի, երկրի տնտեսությունը կհայտնվի կոլապսի առաջ: Այսինքն «բռնել-նստեցնելով»՝ մենք հաստատ չենք ունենա տնտեսության զարգացում եւ բնակչության բարեկեցության աճ:

Մյուս կողմից, գիծ քաշելն ու մաքուր էջից սկսելը հանրության մեջ կստեղծի անպատժելիության մթնոլորտի զգացողություն եւ հետագայում իշխանության ու խոշոր բիզնեսի սերտաճման գայթակղություն: Սա նույնպես չի բերի ցանկալի արդյունքների: Ուստի իշխանությունը պետք է գտնի միջանկյալ լուծումներ: Դրանք թափանցիկ, հասկանալի, ըմբռնելի, փաստարկված քաղաքական որոշումներ պետք է լինեն: Դատելով իշխանության հանդարտությունից, որը ներդաշնակորեն համակցվում է հետեւողականության հետ, կարելի ակնկալել, որ այդ լուծումները կգտնվեն:

Տպել
11792 դիտում

Քաղսիում բախվել են գյուղի դպրոցի նախկին տնօրենի «Նիսսանն» ու բեռնատար գնացքը

Երևանի քաղաքապետարանի տրանսպորտի վարչության պետն այլևս ծառայողական մեքենա չի ունենա․ ՀՀ վարչապետ

Համայնքապետարանի աշխատակիցներն աշխատավարձ են ստացել․Գյումրու ավագանու ՔՊ խմբակցության ղեկավար

Մի շարք համայնքներում ջրանջատումներ կլինեն

Ասրյանը ռազմական ակադեմիայում հանդիպել է սերժանտների վերապատրաստման դասընթացների մասնակցող զինծառայողներին

Իսրայելը բռնի տեղահանել է Պաղեստինի բնակչությանը․ Human Rights Watch

Պետք է ունենանք նոր Հարկային օրենսգիրք, որը համապատասխանում է ՀՀ պետական շահերին. վարչապետ

COP-երը անցկացվում են այն երկրներում, որտեղ նվազագույն հարգանք չունեն մարդու իրավունքների նկատմամբ․ Թունբերգ

Պատմական Հայաստանի մոդա է՝ սասունցի եմ, մշեցի․ իսկ դիլիջանցին, երևանցին ո՞վ է. վարչապետ

Սահմանադրությունը չի կարող հակասել որևէ միջազգային պայմանագրի. ՍԴ նախագահ

Բյուջեի նախագծի այս փուլի քննարկումը ամփոփեցինք. վարչապետը տեսանյութ է հրապարակել

Չեն կարողացել մեզ սպանել, ՊՊԾ-ից դժգոհ են, ուզեցել են պետական ինստիտուտները սարքեն ջեբի շուն. վարչապետ

Օդի ջերմաստիճանն էապես չի փոխվի․ առաջիկա օրերի եղանակային կանխատեսումը

Իսպանիայում կրկին հորդառատ անձրևներ են

Ո՞ր հերոսին ենք նսեմացրել, էն, որ զինվորի ուտելիքը իրենց շների, արջերի համար գողանո՞ւմ էին. վարչապետ

Մենք այսօր ունենք երկիր, այդ երկիրը հոգատարության կարիք ունի. Արշակյանը՝ իրական և պատմական Հայաստանի մասին

«Կեցցե հայ կամավորը, գինի լից» երգի կամավորը գոյություն ունի պետության չգոյության դեպքում. Փաշինյան

Երևանում տղամարդը գողացել է ՋՕԸ-ին պատկանող մոտ 32 միլիոն դրամ արժողությամբ մետաղյա խողովակներ

«Մանկական Եվրատեսիլ-2024»-ի երկրորդ բեմական փորձի ելույթներից հասանելի են հատվածներ․ ներկա է նաև Լեոն

Կա՛ պետություն՝ կլինենք որպես հայ ժողովուրդ, չկա՝ չենք լինի. Փաշինյան (տեսանյութ)

Կոմիտասի թանգարան-ինստիտուտի տնօրեն Նիկոլայ Կոստանդյանը պարգևատրվել է ԿԳՄՍՆ մեդալով

Ընկեր Արթուրը խորհուրդ էր հարցնում ոչ ընկեր Արայիկից․ Հարությունյանը վերհիշել է իր և Խաչատրյանի հանդիպումը

Ինչո՞ւ չեք ասում՝ պարոն Քոչարյան, մի՛ ունեցեք թիկնապահ, կարող է մեկիս տա, «անդազահան» անի. Ռուբինյան

Թրամփը ԱՄՆ-ի պետքարտուղարի պաշտոնում առաջադրել է հանրապետական սենատորի․ հայտնի է՝ ով է նա

Անահիտ Մանասյանը Սյունիքում այցելել է ՀՀ ԱԱԾ Սահմանապահ զորքերի ստորաբաժանումներ

Զինծառայող Նարեկ Գրիգորյանի մահվան դեպքի առթիվ քրեական վարույթ է նախաձեռնվել

Ո՛չ փողոցում են ձեզ ընդունում, ո՛չ ԱԺ-ում եք հարմարավետ զգում. մինչև 2026-ը կողմնորոշվեք. Թունյան (տեսանյութ)

Գուրգեն Արսենյանը մասնակցել է ՀԱՊԿ-ի շրջանակում Սերգեյ Լավրովի հետ հանդիպմանը

Գեթ մեկ երկրորդ կարծիք չհնչեց. Աննա Հակոբյանը զուգահեռներ է անցկացրել

Իրական ՀՀ-ն սպառնալիք է ՀՅԴ-ի համար, որտեղ չկաք դուք, չկա գուբերնատոր դառնալու շանս. Հովհաննիսյան (տեսանյութ)

Տարել են մոթել և խաբեությամբ հափշտակել 20 մլն դրամ․ կինը դիմել է իրավապահներին

Ռոնալդինյոն Բաքվում մասնակցել է COP29-ին․ նրան ղարաբաղյան գորգ են նվիրել

Արմավիրի մարզում կառուցվում է ժամանակակից լուծումներով այգի (լուսանկարներ)

Հայաստանի ֆուտբոլի հավաքականը կհանդիպի Ֆարերյան կղզիներին

Ռուսաստանի հետ մենք դաշնակիցներ չենք. ՀՀ-ում Իրանի դեսպան

«Մեղրու սար» կոչվող հատվածում մառախուղ է․ ինչ իրավիճակ է հանրապետության ճանապարհներին

Երևանի և 6 մարզի բազմաթիվ հասցեներում մի քանի ժամ լույս չի լինի

Հաքան Ֆիդանը հեռախոսազրույց է ունեցել Սերգեյ Լավրովի հետ․ հայտնի է՝ ինչ են քննարկել

«ՎԱԶ-2121»-ը Սոթքի ճանապարհին վրաերթի է ենթարկել հետիոտնին․ նրա կյանքը փրկել չի հաջողվել

Ֆրանսիան անպատասխան չի թողնի իր և Եվրոպայի նկատմամբ Ադրբեջանի հարձակումները. ֆրանսիացի նախարար