Երևան
20 °C
(մաս 2)
Հետհեղափոխական պետությունների առաջ ծառացած առանցքային խնդիրներից մեկը կադրային քաղաքականությունն է, որից մեծապես կախված է նրանց հետագա զարգացման հաջողությունը։
Պատմությունը ցույց է տալիս, որ կադրային ծայրահեղական կամ գաղափարականացված մոդելը վտանգաշատ է պետության համար։ Կադրային ջարդը, որը հաճախ որդեգրում են հեղափոխականները, պատուհաս է դառնում հենց իրենց գլխին եւ ստիպում հապճեպ միջոցներ ձեռնարկել ծագած ճգնաժամային իրավիճակը շտկելու ուղղությամբ։
Ամենաթարմ օրինակը չինական խունեյբինական շարժումն է անցյալ դարի 60-ականներին, որը Մշակութային հեղափոխության կարգախոսի տակ անհաշտ պայքար հայտարարեց նախկին մտավորականներին ու մասնագետներին` ոչնչացնելով ազգային արժեհամակարգը եւ երկիրը մտցնելով դիվանագիտական փակուղի։ Բարեբախտաբար, Մաոին փոխարինած տաղանդաշատ Դեն Սյաոպինը վերջ դրեց այդ ազգակործան քաղաքականությանը, որից հետո Չինաստանը սկսեց իր անասելի քաղաքական, տնտեսական եւ ռազմական վերելքը։
Իսկ նախկին կադրերի կատարյալ ջարդ տեղի ունեցավ 17 թվի հոկտեմբերյան հեղաշրջումից հետո։ Նախ` բոլշեւիկները ցրեցին ցարական արտգործնախարարությունը, իսկ երբ հարկ եղավ շտապ կերպով հեռագիր ուղարկել դեսպանություններ, պարզվեց որ ոչ-ոք չգիտե ծածկագիր-հեռագիր կազմելու ձեւը։ Ստիպված բերման ենթարկեցին ծածկագրողներին։ Ավելին, քանի որ Լենինի կարծիքով Եվրոպան շուտով դառնալու էր սոցիալիստական, հետեւաբար չէին լինելու դեսպանություններ եւ դիվանագիտական հարաբերություններ, նա ձեւի համար արտագործնախարար նշանակեց Լեւ Տրոցկուն, որն այնքան հեռու էր դիվանագիտությունից, որքան մոտ էր ռազմական գործին։ Արդյունքում, Ռուսաստանն ունեցավ Բրեստ-Լիտովսկի հաշտության խայտառակ պայմանագիրը, (որից Հայաստանը եւս տուժեց) եւ պրոլետարիատի առաջնորդն այս անգամ ստիպված եղավ նախարար նշանակել ազնվական Գեորգի Չիչերինին, որն առանցքային դեր խաղաց Ռուսաստանի խորը ճգնաժամից եւ մեկուսացումից դուրս գալուն` շնորհիվ Ջենովայի միջազգային կոնֆերանսում ցուցաբերած դիվանագիտական փայլուն տաղանդին։
Այս ենթատեքստում հետաքրքիր է վարչապետի արտաքին հարաբերությունների գծով խորհրդական Արսեն Խառատյանի հնչեցրած «անցյալների եւ ներկաների» համեմատության գաղափարն այն առումով, որ «դիվանագետները նախկին չեն լինում»։
Այս, հակիրճ եւ ողջունելի հայտարարությունը, մեր կարծիքով, ներառում է հանրապետության արտաքին քաղաքականության եւ դիվանագիտական ծառայության ներկա ողջ համակարգը եւ պարունակում է ճգնաժամից այն դուրս բերելու պատրաստակամություն։
Եթե խորհրդականը, իրոք, նկատի ունի քաղաքական մշակույթի արմատավորում մեր երկրում եւ իրերի սթափ վերանայում, ապա կարելի է առաջարկել ճանապարհային հետեւյալ մոտավոր քարտեզ-պլանը։
- Վերացնել դիվանագիտական ոլորտում բուն դրած նեպոտիզմը` խնամիակալությունը, բացառված չէ նաեւ կոռուպցիան։
- Փակել դիլետանտների մուտքը արտգործնախարարության համակարգ։ (Այդպիսի «շռայլությունը» մեր նման փոքր երկրի համար անթույլատրելի հանցագործություն է)։
- Դեսպանների, դեսպանորդների եւ գլխավոր հյուպատոսների նշանակումներն իրագործել բաց ռեժիմով, այսինքն՝ նրանց թեկնածությունը նախ քննարկվում է պառլամենտում, հետո նոր տրվում է նախագահի հրամանագիրը։
- Բարձրակարգ դիվանագիտական աշխատողները տարին մեկ անգամ, անհրաժեշտության դեպքում նաեւ ավելի հաճախ հաշվետվությամբ հանդես են գալիս պատգամավորների եւ հասարակության առջեւ։
- Վերանայվում է Հայաստանի արտասահմանյան ներկայացուցչությունների, հատկապես, հյուպատոսությունների եւ պատվո հյուպատոսների (սա մի մութ անտառ է) աշխարհագրությունը` այն օպտիմացնելու նպատակով։ Նույնը վերաբերվում է ԱԳՆ-ի ուռճացած ապարատին։
- Հնարավորինս «բացել» ԱԳՆ հասարակության առաջ եւ լայնորեն կիրառել հանրային դիվանագիտության փափուկ ուժի (soft power) հնարավորությունները միջազգային հարաբերություններում եւ արտաքին քաղաքականությունում։
- Ստեղծել Համահայկական դիվանագիտական խորհուրդ կամ ասոցիացիա` ներգրավելով Սփյուռքի պոտենցիալը։
Արսեն Խառատյանի հայտարարության ուշագրավ մտքերից մեկը Սերժ Սարգսյանի հնարավոր բանագնացության հարցն է ղարաբաղյան խնդրի կարգավորման գործընթացներում։ Նախկին նախագահը, անշուշտ, տիրապետում է այս կոնֆլիկտային բանակցությունների նրբություններին։ Սակայն որոշ քաղաքագետներ նրա ղարաբաղյան վեկտորի քաղաքականության մեջ գտնում են մի շարք վրիպումներ։ Օրինակ, տարածքների փոխանակման տարբերակը, Արցախի բանակցային գործընթացին չմասնակցելը, ապրիլյան պատերազմում կորցրած հողերը, ադրբեջանական ագրեսիայի մասին միջազգային ահազանգի ուշացումը եւ այլն։ Եվ, եթե գտնվեն նրա բանագնացության ընդդիմախոսներ` պայմանավորված սաշիկների, լեւոնների, վաչիկների եւ մյուսների մեղքերով, որոնք ուղղակիորեն կապված են Սարգսյանի հետ, կարելի է առարկել, որ վերջին հաշվով եղբայրը պատասխանատու չէ եղբոր համար, թեեւ կոնկրետ այս պարագայում դա կհնչի անհամոզիչ։ Ճիշտ է կարելի է բերել ուրիշ ծանրակշիռ փաստարկ եւս, այն որ բոլոր ժամանակների եւ ժողովուրդների մեծագույն դիվանագետներից մեկը` Թալերյանն իր բանակցային հանճարի կողքին (նա փրկեց պարտված Ֆրանսիան 1815 թ, Վիեննայի կոնգրեսում) հայտնի էր փողի հարցում մանյակային համախտանիշով եւ միջազգային մասշտաբի կաշառակերությամբ։ Սակայն, եթե այս անալոգը դնելու լինենք մի կողմ, ապա Սերժ Ազատի Սարգսյանի եւ Շարլ-Մորիս Թալերյանի դիվանագիտական մասշտաբների մոտավոր համեմատությունն անգամ խիստ ռիսկային կլիներ։
Թերեւս, կարելի է ներել նախկին նախագահի, նախկին մեղքերը հանուն մեծ նպատակի։ Չէ որ, վերջին հաշվով, պետական շահը բացարձակ կատեգորիա է։
Սակայն, կասկածելի է, գոնե ինձ համար, Խաչատուրովի եւ Տիգրան Սարգսյանի հնարավոր ներգրավումը պետական-ռազմական գործերի մեջ։ Հազիվ թե մարդկանց տեսողական հիշողությունից վերանա գեներալի` Լյուդովիկոս IV դղյակը հիշեցնող առանձնատունը եւ կամ նրանց հիշողությունից ջնջվի Տիգրան Սարգսյանի դարակազմիկ մտքերը, հատկապես, արտագաղթի օգտաշատության վերաբերյալ:
Եվ վերջին հաշվով, որո՞նք են այդ գործիչների Հայաստանին բերած օգուտները նրանց զբաղեցրած բարձր դիրքերից։ Թե՞ այդ չափանիշն այլեւս չի գործում։
Արման Նավասարդյան
արտակարգ եւ լիազոր դեսպան
Հրդեհից զոհված զինծառայողների հարազատները կհանդիպեն զինդատախազի հետ
Քննարկվել է «Հին Երևան» թաղամասի էսքիզային նախագիծը՝ Աբովյան փողոցից մինչև Քոչինյան
Երկօրյա այցով Սյունիքում է ֆրանսիական պատվիրակությունը՝ դեսպանների ու պաշտոնյաների կազմով
ՌԴ ԱԳՆ-ն հույս ունի՝ Հայաստանի և ՀԱՊԿ համագործակցության հարցերը կառուցողական լուծում կստանան
Երևանում կայանալիք ծանրամարտի Եվրոպայի առաջնության տոմսերի վաճառքը մեկնարկել է. ինչպես ձեռք բերել
«Ամասիայի գլխավորող պանրագործարան»-ի կարագն ու պանիրն արտադրվել են խախտումներով
ՌՈ աշխատակիցն այդ ժամին ծառայության մեջ չի եղել. ՊՆ-ն՝ երևանյան ակումբներից մեկում տեղի ունեցած ծեծկռտուքի մասին
Աննա Հակոբյանը դստեր հետ լուսանկարներ է հրապարակել
Նիկոլ Փաշինյանը ելույթ կունենա «Հանուն ժողովրդավարության» գագաթաժողովին
Ռուսաստանի Դաշնության հետ համագործակցությունն ուղղված չէ երրորդ երկրների դեմ. Աբդոլլահիան
Սուրեն Պապիկյանը դատի է տվել Մանուել Մանուկյանին
Ծեծկռտուք երևանյան ակումբում. վիրավորների մեջ է Երևանի կայազորի քրեականի պետը
Կդադարեցվի «Հայաստանի Հանրապետություն» և «Ռեսպուբլիկա Արմենիա» թերթերի տպագրությունը
«Իմ սենյակում երգեր գրելուց մինչեւ «Եվրատեսիլ»․ Ռոզան կիսվել է ամերիկյան իր երազանքով
Մեր տարածաշրջանը մեզ համար այլևս անվտանգ չէ. Ալեն Սիմոնյանը՝ Գերմանիայում
Մեծի հետ՝ մեծ, փոքրի հետ՝ փոքր․ համացանցում է հայտնվել վարչապետի լուսանկարը Դիլիջանից
Առաջին խաղն ու գոլը․ հավաքականի նորեկը կիսվել է զգացողություններով
Գագիկ Սուրենյանը զգուշացնում է
Ռուսաստանն առաջիկայում կչեղարկի ռոումինգը Հայաստանի, Ղազախստանի և Ղրղզստանի համար
Խոսրովի անտառի ֆոտոթակարդները կրկին նկարահանել են Նեո ընձառյուծին (լուսանկարներ)
Ադրբեջանի ԱԳՆ-ն անդրադարձել է ԵՄ առաքելության ղեկավարի խոսքերին՝ մեղադրելով հայկական կողմին
ԱԺ հանձնաժողովը կքննարկի ՄԻՊ-ի թեկնածու առաջարկելու մասին հարցը
8 ժամով կդադարեցվի Արարատի մարզի 2 բնակավայրի գազամատակարարումը
Եթե Ադրբեջանը չհարձակվի գարնանը, մեր գործը հաջողված կհամարենք. ԵՄ դիտորդական առաքելության ղեկավար
11 օրում Հայաստանի շրջակա միջավայրին 1 միլիոն դրամի վնաս է հասցվել
Բաթումիում ու Քոբուլեթիում փոթորիկ է. կան տուժածներ և զոհ
Մահափորձ ադրբեջանցի ամենաակտիվ պատգամավորներից մեկի նկատմամբ, վերջինս վիրավոր է. մանրամասներ
«Շենգավիթի համալիր մարզաձևերի մարզադպրոց»-ում վերաբացվել է հիմնանորոգված մեծ դահլիճը
Ավտովթար Պառավաքար-Իջևան ճանապարհին. «Մերսեդես»-ը մոտ 20 մետր սահել է ձորը
Երկար ժամանակով լույս չի լինելու Երևանի և 3 մարզի բազմաթիվ հասցեներում
Պայթյուն «Կամակատար» լեռան ստորոտում․ այրվել է էլեկտրաենթակայան՝ հոսանքազրկելով Վանաձորի մի մասը
Հայտնի են «Արտավազդ-2023» մրցանակաբաշխության հաղթողները
Ներկայում Ստեփանակերտի հետ կապի միակ միջոցը միայն հեռախոսն է. Մեծ Շենի համայնքապետ
Մեծ խնդրանք ունեմ՝ շատ մի գովեք Ռանոսին. Պետրակովը խոսել է հետխաղային մամուլի ասուլիսում
Սա քաղաքական որոշում է. եթե վավերացվի Հռոմի կանոնադրությունը, ՌԴ նախագահը կձերբակալվի՞ Հայաստան այցելելու դեպքում
Շենգավիթ վարչական շրջանում մարտի 29-ից 30-ը ջուր չի լինի
Քաղաքացին «Վանաձոր» ՔԿՀ տեսակցության է գնացել տաբատին ամրացված դանակով
Հայաստան-Կիպրոս՝ 2-2. Հայաստանի հավաքականի նորեկը` 2 գոլի հեղինակ
Էյֆելյան աշտարակը փակել է դռները այցելուների համար
ՀՀ հավաքականի նորեկը հավասարեցրել է Հայաստան-Կիպրոս հանդիպման հաշիվը
© 2023 Հայկական ժամանակ