Երևան
12 °C
(մաս 2)
Հետհեղափոխական պետությունների առաջ ծառացած առանցքային խնդիրներից մեկը կադրային քաղաքականությունն է, որից մեծապես կախված է նրանց հետագա զարգացման հաջողությունը։
Պատմությունը ցույց է տալիս, որ կադրային ծայրահեղական կամ գաղափարականացված մոդելը վտանգաշատ է պետության համար։ Կադրային ջարդը, որը հաճախ որդեգրում են հեղափոխականները, պատուհաս է դառնում հենց իրենց գլխին եւ ստիպում հապճեպ միջոցներ ձեռնարկել ծագած ճգնաժամային իրավիճակը շտկելու ուղղությամբ։
Ամենաթարմ օրինակը չինական խունեյբինական շարժումն է անցյալ դարի 60-ականներին, որը Մշակութային հեղափոխության կարգախոսի տակ անհաշտ պայքար հայտարարեց նախկին մտավորականներին ու մասնագետներին` ոչնչացնելով ազգային արժեհամակարգը եւ երկիրը մտցնելով դիվանագիտական փակուղի։ Բարեբախտաբար, Մաոին փոխարինած տաղանդաշատ Դեն Սյաոպինը վերջ դրեց այդ ազգակործան քաղաքականությանը, որից հետո Չինաստանը սկսեց իր անասելի քաղաքական, տնտեսական եւ ռազմական վերելքը։
Իսկ նախկին կադրերի կատարյալ ջարդ տեղի ունեցավ 17 թվի հոկտեմբերյան հեղաշրջումից հետո։ Նախ` բոլշեւիկները ցրեցին ցարական արտգործնախարարությունը, իսկ երբ հարկ եղավ շտապ կերպով հեռագիր ուղարկել դեսպանություններ, պարզվեց որ ոչ-ոք չգիտե ծածկագիր-հեռագիր կազմելու ձեւը։ Ստիպված բերման ենթարկեցին ծածկագրողներին։ Ավելին, քանի որ Լենինի կարծիքով Եվրոպան շուտով դառնալու էր սոցիալիստական, հետեւաբար չէին լինելու դեսպանություններ եւ դիվանագիտական հարաբերություններ, նա ձեւի համար արտագործնախարար նշանակեց Լեւ Տրոցկուն, որն այնքան հեռու էր դիվանագիտությունից, որքան մոտ էր ռազմական գործին։ Արդյունքում, Ռուսաստանն ունեցավ Բրեստ-Լիտովսկի հաշտության խայտառակ պայմանագիրը, (որից Հայաստանը եւս տուժեց) եւ պրոլետարիատի առաջնորդն այս անգամ ստիպված եղավ նախարար նշանակել ազնվական Գեորգի Չիչերինին, որն առանցքային դեր խաղաց Ռուսաստանի խորը ճգնաժամից եւ մեկուսացումից դուրս գալուն` շնորհիվ Ջենովայի միջազգային կոնֆերանսում ցուցաբերած դիվանագիտական փայլուն տաղանդին։
Այս ենթատեքստում հետաքրքիր է վարչապետի արտաքին հարաբերությունների գծով խորհրդական Արսեն Խառատյանի հնչեցրած «անցյալների եւ ներկաների» համեմատության գաղափարն այն առումով, որ «դիվանագետները նախկին չեն լինում»։
Այս, հակիրճ եւ ողջունելի հայտարարությունը, մեր կարծիքով, ներառում է հանրապետության արտաքին քաղաքականության եւ դիվանագիտական ծառայության ներկա ողջ համակարգը եւ պարունակում է ճգնաժամից այն դուրս բերելու պատրաստակամություն։
Եթե խորհրդականը, իրոք, նկատի ունի քաղաքական մշակույթի արմատավորում մեր երկրում եւ իրերի սթափ վերանայում, ապա կարելի է առաջարկել ճանապարհային հետեւյալ մոտավոր քարտեզ-պլանը։
- Վերացնել դիվանագիտական ոլորտում բուն դրած նեպոտիզմը` խնամիակալությունը, բացառված չէ նաեւ կոռուպցիան։
- Փակել դիլետանտների մուտքը արտգործնախարարության համակարգ։ (Այդպիսի «շռայլությունը» մեր նման փոքր երկրի համար անթույլատրելի հանցագործություն է)։
- Դեսպանների, դեսպանորդների եւ գլխավոր հյուպատոսների նշանակումներն իրագործել բաց ռեժիմով, այսինքն՝ նրանց թեկնածությունը նախ քննարկվում է պառլամենտում, հետո նոր տրվում է նախագահի հրամանագիրը։
- Բարձրակարգ դիվանագիտական աշխատողները տարին մեկ անգամ, անհրաժեշտության դեպքում նաեւ ավելի հաճախ հաշվետվությամբ հանդես են գալիս պատգամավորների եւ հասարակության առջեւ։
- Վերանայվում է Հայաստանի արտասահմանյան ներկայացուցչությունների, հատկապես, հյուպատոսությունների եւ պատվո հյուպատոսների (սա մի մութ անտառ է) աշխարհագրությունը` այն օպտիմացնելու նպատակով։ Նույնը վերաբերվում է ԱԳՆ-ի ուռճացած ապարատին։
- Հնարավորինս «բացել» ԱԳՆ հասարակության առաջ եւ լայնորեն կիրառել հանրային դիվանագիտության փափուկ ուժի (soft power) հնարավորությունները միջազգային հարաբերություններում եւ արտաքին քաղաքականությունում։
- Ստեղծել Համահայկական դիվանագիտական խորհուրդ կամ ասոցիացիա` ներգրավելով Սփյուռքի պոտենցիալը։
Արսեն Խառատյանի հայտարարության ուշագրավ մտքերից մեկը Սերժ Սարգսյանի հնարավոր բանագնացության հարցն է ղարաբաղյան խնդրի կարգավորման գործընթացներում։ Նախկին նախագահը, անշուշտ, տիրապետում է այս կոնֆլիկտային բանակցությունների նրբություններին։ Սակայն որոշ քաղաքագետներ նրա ղարաբաղյան վեկտորի քաղաքականության մեջ գտնում են մի շարք վրիպումներ։ Օրինակ, տարածքների փոխանակման տարբերակը, Արցախի բանակցային գործընթացին չմասնակցելը, ապրիլյան պատերազմում կորցրած հողերը, ադրբեջանական ագրեսիայի մասին միջազգային ահազանգի ուշացումը եւ այլն։ Եվ, եթե գտնվեն նրա բանագնացության ընդդիմախոսներ` պայմանավորված սաշիկների, լեւոնների, վաչիկների եւ մյուսների մեղքերով, որոնք ուղղակիորեն կապված են Սարգսյանի հետ, կարելի է առարկել, որ վերջին հաշվով եղբայրը պատասխանատու չէ եղբոր համար, թեեւ կոնկրետ այս պարագայում դա կհնչի անհամոզիչ։ Ճիշտ է կարելի է բերել ուրիշ ծանրակշիռ փաստարկ եւս, այն որ բոլոր ժամանակների եւ ժողովուրդների մեծագույն դիվանագետներից մեկը` Թալերյանն իր բանակցային հանճարի կողքին (նա փրկեց պարտված Ֆրանսիան 1815 թ, Վիեննայի կոնգրեսում) հայտնի էր փողի հարցում մանյակային համախտանիշով եւ միջազգային մասշտաբի կաշառակերությամբ։ Սակայն, եթե այս անալոգը դնելու լինենք մի կողմ, ապա Սերժ Ազատի Սարգսյանի եւ Շարլ-Մորիս Թալերյանի դիվանագիտական մասշտաբների մոտավոր համեմատությունն անգամ խիստ ռիսկային կլիներ։
Թերեւս, կարելի է ներել նախկին նախագահի, նախկին մեղքերը հանուն մեծ նպատակի։ Չէ որ, վերջին հաշվով, պետական շահը բացարձակ կատեգորիա է։
Սակայն, կասկածելի է, գոնե ինձ համար, Խաչատուրովի եւ Տիգրան Սարգսյանի հնարավոր ներգրավումը պետական-ռազմական գործերի մեջ։ Հազիվ թե մարդկանց տեսողական հիշողությունից վերանա գեներալի` Լյուդովիկոս IV դղյակը հիշեցնող առանձնատունը եւ կամ նրանց հիշողությունից ջնջվի Տիգրան Սարգսյանի դարակազմիկ մտքերը, հատկապես, արտագաղթի օգտաշատության վերաբերյալ:
Եվ վերջին հաշվով, որո՞նք են այդ գործիչների Հայաստանին բերած օգուտները նրանց զբաղեցրած բարձր դիրքերից։ Թե՞ այդ չափանիշն այլեւս չի գործում։
Արման Նավասարդյան
արտակարգ եւ լիազոր դեսպան
«Հայկական Ժամանակ»-ը Telegram-ումՕդի ջերմաստիճանը կնվազի. շրջանների զգալի մասում անձրև կտեղա
ՏԿԵՆ և Քանաքեռ-Զեյթունի վարչական շրջանի աշխատակազմերը մաքրեցին Հաղթանակ զբոսայգուն հարակից տարածքը. Խուդաթյան
ՀՀ-ում մամուլն ազատ է առավել, քան աշխարհի մեզ հայտնի որևէ կետում, առնվազն ազատ է իշխանությունից. Ալեքսանյան
Կառուցվել է Մ-6-ն Ախթալայի հետ կապող պողպատե կառուցվածքով ժամանակավոր 2-րդ կամուրջը. տեսանյութ
ՄԻՊ-ն այցելել է Սևանի հոգեկան առողջության կենտրոն. նախորդ այցի ընթացքում արձանագրված որոշ խնդիրներ լուծված են
Զելենսկին մերժել է Պուտինի՝ եռօրյա զինադադարի առաջարկը
«Կամազ»-ը հայտնվել է խոտանված ասֆալտապատ հատվածում ու կիսակողաշրջվել. խմելու ջուրն անխնա հոսում է
Մեր երեխաների և երևանցիների հետ մասնակցում ենք համաքաղաքային շաբաթօրյակին. Տիգրան Ավինյան. տեսանյութ
Հայաստանը վերահաստատում է ամուր նվիրվածությունը մամուլի ազատությանը. ԱԳՆ խոսնակ
Եվրոն էժանացել է. ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան մայիսի 3-ին
Մայիսի 3-ը Մամուլի ազատության համաշխարհային օրն է. համաշխարհային ինդեքսում Հայաստանը շատ բարձր՝ 34-րդ տեղում է
Ուկրաինայի ԶՈւ-ն հարձակում է գործել Նովոռոսիյսկի վրա. քաղաքում արտակարգ դրություն Է հայտարարվել
Թուրքիայում 547 ապօրինի ներգաղթյալ է ձերբակալվել
Ինչի հետևանքով է մահացել ՀՀ-ում ԵՄ դիտորդը
Ծանրամարտի պատանիների և երիտասարդների ԱԱ. մայիսի 3-ին և 4-ի գիշերը Հայաստանն ունի 2 մասնակից
Երևանյան շատրվաններն արդեն գործարկվել են. տեսանյութ
Լրագրողական մասնագիտական գործունեությունը պետք է իրականացվի բարձր էթիկական չափանիշներին համապատասխան. ՄԻՊ
«Ամբերդ» կայանից Քարի լիճ հատվածը շարունակում է փակ մնալ. ինչ իրավիճակ է ՀՀ ճանապարհներին և Լարսում
Աշխատանքային օրվա մեկնարկը՝ Դեբեդի ափին․ Նիկոլ Փաշինյանը տեսանյութ է հրապարակել
Առավոտյան զբոսանք Լոռվա ձորում՝ 25կմ. վարչապետը հեծանիվ է վարել. տեսանյութ
Վարչապետը ծանոթացել է Լոռու մարզում իրականացված և ընթացքի մեջ գտնվող ծրագրերին. լուսանկարներ, տեսանյութ
Երկրի համար սրտացավ պաշտոնյան 30 տարի քարը քարի վրա կդներ, ոչ թե իր դղյակների հարկերը կավելացներ. Խաչատրյան
Իմպիչմենտը ընդդիմության հերթական չարաճճիությունն է, յուրօրինակ «ինքնաիմպիչմենտ». Ղազարյան. տեսանյութ
Եթե այդ համակարգը չունենանք, մարդիկ արդարությունը կփնտրեն փողոցում, գողականների մոտ կամ բռունցքով. Իոաննիսյան
Պետությունն ապահովել է մամուլի աննախադեպ ազատություն, այն մեկնաբանվում է որպես սանձարձակություն. Հարությունյան
ՀՀ-ում ԵՄ դիտորդական առաքելության անդամներից մեկը մահացել է
Ադրբեջանի սահմանապահները Կասպից ծովում կրակել են նավի վրա. Իրանի քաղաքացի է զոհվել. տեսանյութ
Ընդդիմությունը կրկին հոգեհանգիստն է կազմակերպում, ուղղակի էս անգամ առանց սիրելի տերտերների. տեսանյութ
1 տարում 100 հազար վարորդ է գրանցվել Roadpolice.am համակարգում. բոնուսից օգտվել է 439 հազար 142-ը
Մայիսյան տեղատարափ. Սուրենյանը տեսանյութ է հրապարակել
Ի Տեր է ննջել տեր Տիրայր ավագ քահանա Սահրադյանը. հայտնի են հոգեհանգստի և վերջին օծման օրերն ու վայրը
Ապօրինի շրջանառությունից 200 միլիոն դրամից ավելի թմրամիջոց է հանվել. տեսանյութ
Դեսպան Քվինը Հայաստանում գտնվող ԱՄՆ քաղաքացիներին հիշեցրել է տեղի օրենքներին հետևելու կարևորության մասին
Թուրքիայի տեղը ԵՄ-ում պարզ կդառնա առաջիկայում. Լեհաստանի փոխարտգործնախարար
«Շրջանների միջև». Արայիկ Հարությունյանը ներկա է գտնվել Արթուր Հովհաննիսյանի ցուցահանդեսի բացմանը
Եկող տարվա առաջին կիսամյակո՞ւմ, իրատեսակա՞ն է. վարչապետը հետևել է Աշոտաբերդ թաղամասի կառուցապատմանը. տեսանյութ
Երևանի փողոցներից մեկում երթևեկության կազմակերպման փոփոխություն կլինի
Որպես անհետ կորած որոնվող 12-ամյա աղջիկը հայտնաբերվել է
Ես տեսա, որ լոգարանը չեն օգտագործում, կազմակերպեք դա. վարչապետն այցելել է Ստեփանավանի՝ շահագործված թիվ 3 դպրոց
Կառուցապատող և բնակարանները վաճառող ընկերության սեփականատերն ու տնօրենը 75 միլիոն դրամ վնասը վերականգնել են
© 2025 Հայկական ժամանակ
Website by MATEMAT