«Աղավնի» եւ «բազե». խաղաղությունը պետք է պարտադրել

Մարտի 29-ին Ավստրիայի մայրաքաղաք Վիեննայում ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների նախաձեռնությամբ հանդիպեցին ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն ու Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիեւը: Հանդիպումը մեկնարկեց երկու երկրների արտգործնախարարների եւ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների ու ԵԱՀԿ գործող նախագահի անձնական ներկայացուցիչ Անջեյ Կասպրչիկի մասնակցությամբ, ինչից հետո երկրների ղեկավարները ղարաբաղյան հիմնախնդրի վերաբերյալ քննարկումները շարունակեցին առանձնազրույցի ընթացքում: Ընդհանուր առմամբ հանդիպումը տեւեց ավելի քան 3 ժամ:

Պաշտոնական տեղեկատվության համաձայն՝ կառուցողական մթնոլորտում անցած հանդիպմանը Փաշինյանն ու Ալիեւը «վկայակոչել են Դուշանբեում ձեռք բերված պայմանավորվածությունները, կարեւորել հրադադարի ռեժիմի ամրապնդման ուղղությամբ քայլերի իրականացումն ու ուղիղ հաղորդակցության մեխանիզմների բարելավումը»: Բացի այդ՝ պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել իրականացնել մի շարք մարդասիրական միջոցառումներ:

Ավելի ուշ Վիեննայում Հայաստանի դեսպանությունում Փաշինյանը հայ համայնքի ներկայացուցիչների հետ հանդիպման ընթացքում դրական գնահատեց Ալիեւի հետ հանդիպումը:

«Այսօրվա հանդիպումը գնահատում եմ դրական ու հույս ունեմ, որ նախագահ Ալիեւն էլ հանդիպումը դրական կգնահատի: Ուզում եմ մի նրբության անդրադառնալ: Երբ ասում եմ, որ դրական եմ գնահատում` դա չի նշանակում ինչ-որ մեկի հաղթանակ կամ պարտություն: Ընդհանրապես, մինչեւ հիմա ընդունված է եղել այդ տրամաբանությամբ մոտենալ խոսակցություններին, գալ այն եզրակացության, թե, լավ` հանդիպեցին, ո՞վ հաղթեց, ո՞վ պարտվեց: Այս խոսակցության կարեւոր առանձնահատկությունն այն է, որ խնդիր չի դրվում դուրս գալ եւ հայտարարել` ես հաղթեցի, դիմացինը պարտվեց», - հանդիպման ընթացքում նշեց Փաշինյանը:

Բանակցություններում նոր իրավիճակի մասին Փաշինյանը խոսեց նաեւ մարտի 31-ին՝ ֆեյսբուքյան ուղիղ եթերում: Ըստ նրա՝ նոր մշակույթը ենթադրում է, որ հանդիպումներից հետո պետք չէ փնտրել հաղթողներ եւ պարտվողներ: Ինչ վերաբերվում է հանդիպումներին հաջորդող հայտարարություններին, ապա դրանցում պետք է հավատարիմ մնալ ճշմարտությանը՝ չփորձել խեղաթյուրել իրականությունը: Հայկական կողմի համար սկզբունքային մեկ այլ հարցի՝ Արցախի՝ բանակցային սեղանի շուրջ վերադառնալու վերաբերյալ Փաշինյանը նշեց, որ այն քննարկվել է, սակայն որոշում չկա: Այդուհանդերձ նա հայտնեց, որ հայկական պատվիրակությունը Վիեննա էր մեկնել մարտի 12-ին Ստեփանակերտում ՀՀ եւ Արցախի անվտանգության խորհուրդների համատեղ նիստի օրակարգով: Դրա մասին է խոսում նաեւ այն, որ հանդիպման հաջորդ օրը նա հեռախոսազրույց է ունեցել Արցախի նախագահ Բակո Սահակյանի հետ եւ քննարկել նախորդ օրը տեղի ունեցած հանդիպումը: Ստեփանակերտի անմիջական ներգրավումը բանակցային գործընթացին կարեւոր է, այնքանով, որ ՀՀ ներկայացուցիչը, հայտնի պատճառներով, չի կարող լիարժեք ներկայացնել Արցախի Հանրապետության դիրքորոշումը, ինչն անհրաժեշտ պայման է տեւական խաղաղության համար, ինչը երկու կողմերի համար էլ, համենայն դեպս հայտարարությունների մակարդակով, առաջնային կարեւորություն ունի:

Միաժամանակ խաղաղությանը միտված, բացառապես կառուցողական դիրքերից հանդես եկող Փաշինյանի՝ «աղավնի» կեցվածքին զուգահեռ հայկական կողմը բարձր մակարդակով սկսել է դրսեւորել նաեւ «բազեի» կեցվածք. Փաշինյան-Ալիեւ առաջին պաշտոնական հանդիպման օրը Նյու Յորքում ՀՀ պաշտպանության նախարար Դավիթ Տոնոյանը հայ համայնքի հետ հանդիպման ընթացքում հայտարարեց, որ՝ «տարածքներ՝ խաղաղության դիմաց» ձեւաչափ չի լինելու՝ վերաձեւակերպելով այն՝ «նոր պատերազմ՝ նոր տարածքների դիմաց» ձեւաչափի: Նման մակարդակում աննախադեպ ձեւակերպմամբ այս հայտարարությանը նա հավելեց, որ Հայաստանն ավելացնելու է գրոհային ստորաբաժանումները՝ ձերբազատվելով «խրամատային, անընդհատ պաշտպանական վիճակից»:

Առաջին հայացքից իրար հակասող այս դիրքորոշումներն իրականում փոխլրացնող են եւ լիովին տեղավորվում են դեռեւս նախորդ տարվա մայիսի 12-ի Տոնոյանի հայտարարությանը, որում նա վստահեցնում էր վարչապետին, որ «ԶՈւ մարտունակությունը լինելու է այն մակարդակի վրա, որը բանակցային գործընթացում ստեղծելու է բարենպաստ պայմաններ՝ հաջող բանակցություններ վարելու համար, եւ եթե անհրաժեշտ է, նաեւ ուժի դիրքերից»:

Գործնականում ՀՀ կառավարությունն, ի դեմս Փաշինյանի եւ Տոնոյանի, պայմանականորեն յուրօրինակ ընտրության հնարավորություն է տալիս պաշտոնական Բաքվին՝ խնդրի հանգուցալուծմանը խաղաղ կամ ռազմական ճանապարհով գնալու: Կարող է թվալ, որ հայկական կողմն այդպիսով «ապակառուցողական դիրքորոշում» է որդեգրում, ինչի վերաբերյալ, ի դեպ, հայտարարությամբ հանդես էր եկել Ադրբեջանի ՊՆ-ն, կամ սադրում է: Իրականում, սակայն, սա հակառակորդի ռազմական նախաձեռնությունները սանձելու եւս մեկ տարբերակ է, քանի որ ռազմական գործողությունների պատրաստ եւ դրանցից չխուսափող հակառակորդի դեմ պատերազմ սկսելը, առավել եւս 2016 թ. ապրիլյան անհաջողությունից հետո՝ լի է նոր «օկուպացիայի» վտանգով: