Կամ Կենտրոնական բանկը ժողովրդին կտանի բանկ, կամ հակառակ պարագայում ժողովուրդը իրենց կուղեկցի բանտ․ Սերգեյ Բագրատյան

ԱԺ-ն քննարկում է «Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի գործունեության վերաբերյալ տարեկան հաղորդումը (Գնաճի հաղորդում)»։

ՀՀ կենտրոնական բանկի գործունեության տարեկան հաղորդումից կարելի է եզրակացնել, որ կարծես թե թվերի տվյալներով ամեն ինչ նորմալ է, կանխատեսվում է 6,1 տոկոս տնտեսական աճ 2019թ-ի համար։ Այս մասին այսօր հարցի քննարկման ժամանակ իր ելույթում հայտարարեց ԲՀԿ խմբակցության պատգամավոր Սերգեյ Բագրատյանը:

«Բայց սրանք բազմաթիվ հարցերի տեղիք են տալիս՝ ինչպե՞ս պետք է մեր տնտեսությունից զարգացում ակնկալել, եթե մեր տնտեսության իրական հատվածում ներդրումներ չկան»,-ասաց նա՝ հավելելով, որ հեղափոխությունից հետո ներդրողները դեռեւս սպասումների մեջ են:

«Այստեղ հարց է առաջանում, արդյո՞ք ներքին ռեզերվները ճիշտ եւ արդյունավետ են օգտագործվում, հատկապես ԿԲ-ի կողմից բանկային համակարգը կարգավորվո՞ւմ է այնպես, որ ներդրումներ ներգրավվեն: Կարծում եմ՝ այստեղ պատասխանը բացասական է: Ինչո՞ւ բանկային համակարգը ակտիվ չի սպասարկում ներդրումային միջավայրը, ինչու չի լրացնում այն բացը, որ մենք սպասում էինք արտաքին ներդրումներից: Ժամանակն է, որ ԿԲ-ն ճիշտ դրամավարկային քաղաքականություն իրականացնելով՝ կարողանա ստեղծել ներդրումային միջավայր»,-՝ ասաց Բագրատյանը՝ նշելով, որ չի սպասարկում պարզ պատճառով․

«Որովհետեւ բանկային կապիտալը ձեւավորվել է նախկին բարձրաստիճան պաշտոնյաների կողմից ժողովրդին թալանելու միջոցով ստեղծված կապիտալով, եւ այդ կապիտալը բնականաբար չունի ազդակ ներդրվելու տնտեսության մեջ»:

Ըստ Բագրատյանի՝ լինելով այլ ռեժիմի մասնակիցներ, նրանք ցանկություն չունեն ներդրումներն արագացնել:

Պատգամավորն ասաց, որ դրան զուգահեռ գյուղացիական տնտեսությունները կանգնած են լուրջ խնդիրների առաջ՝ չեն կարողանում ցածր տոկոսադրույքներով վարկերից օգտվել կամ էլ սեւ ցուցակներում են.

«Հիմա կառավարությանը զեկուցել են, որ 130 000 մարդ այլեւս սեւ ցուցակներում չէ, բայց արդյոք այդպե՞ս է: Ես կարծում եմ՝ այստեղ խաբեություն կա եւ ներկայացված չէ ճիշտ թիվը: Այս պարագայում, եթե հետեւում ենք ընթացքին, խոշոր կապիտալը, ժողովրդի լեզվով ասած, թուխս է նստել՝ հույս ունենալով, որ ճուտ կհանի: Այդ ոսկե ձվերը ճուտ չեն հանելու, նեխելու են, որովհետեւ այդ կապիտալը չի աշխատելու եւ դատապարտված է վերադարձվելու այն մարդկանց, ումից խլվել է»,-հայտարարեց Բագրատյանը՝ հավելելով, որ այդ կապիտալի հիմքում կա հանցածին կապիտալ, որոշակի կասկածներ կան, որ այդ կապիտալը հնարավոր չէ արտահանել, այդ պատճառով էլ չի արտագաղթում.

«Բանկային կապիտալից գումար չի արտագաղթել, որովհետեւ հնարավոր չէ այլ բանկերում այդ գումարները տեղաբաշխել: Այդ գումարների իրավական հիմքերը պետք է կարողանաս ցույց տալ, որ որեւէ եվրոպական կամ ամերիկյան բանկ ընդունի այդ գումարները: Հետեւաբար, դրանք դատապարտված են մնալ բանկերում»,-ասաց նա։

Ըստ պատգամավորի՝ ԿԲ-ն այս պարագայում պետք է նախաձեռնողական լինի, գնա գյուղացիների մոտ, գույքագրի հոգսերը, հետաքրքրվի, թե ինչու չեն զբաղվում ոչխարաբուծությամբ, այգեգործությամբ:

«Եթե ԿԲ-ն շարունակելու է լոմբարդային տրամաբանությամբ աշխատել, բնական է, որ ոչ մի ֆինանսավորում չի լինելու, որեւէ տնտեսություն չի զարգանալու: Ինչ ենք մենք առաջարկում. քանի որ բանկային կապիտալը սառած վիճակում է զգալի հատվածում, պետք է կարողանանք ամեն կերպ ներգրավենք այդ կապիտալը ռեալ տնտեսության մեջ, դրա համար պետք է ռեֆորմների գնանք: Եթե բանկային համակարգը չգնա ռեֆորմների, հաղորդակից անողների տրամաբանությամբ, հեղափոխական ճնշումը խցանի պես դուրս է թռչելու բանկային համակարգից»,-ասաց Բագրատյանը եւ ասաց, որ որպեսզի բանը դրան չհասնի, պետք է բարեփոխումներ անել բանկային համակարգում:

Պատգամավորն առաջարկեց ստեղծել կոոպերատիվ բանկեր. «Դա ուղիղ գյուղացիների ֆինանսավորումն է գյուղացիների կողմից ստեղծված բանկերի միջոցով։ Ինչպես են ստեղծվում այդ բանկերը. մի քանի խոշոր համայնք բանկեր են ստեղծում, ներդրում անում, պետությունը համաֆինանսավորում է կապիտալը եւ բոլոր 8000 հոգին էլ բաժնետեր են, եւ նախանձախնդիր են ցածր տոկոսադրույքներով դնել, իրենք ընտրում են պրոֆեսիոնալ կառավարիչների եւ վարում նոր բանկային հարաբերություններ»:

Բագրատյանի պնդմամբ՝ գնաճը զսպելով՝ տնտեսություն չի զարգանում, գնաճը զսպելու հետ միասին պետք է ակտիվ տնտեսական քաղաքականությամբ, վարկավորման խթանումով կարողանաս տնտեսություն զարգացնել․

«Հարեւան երկրների համեմատ մեզ մոտ գնաճը ցածր է, բայց հարեւան երկրներում գնողունակությունը անընդհատ բարձրանում է, մեզ մոտ չի բարձրանում: Եթե աշխատավարձն ու թոշակը չեն բարձրանում, գնաճն էլ 2 տոկոս է, բնականաբար, մեր գնողունակությունն ընկնում է»,-ասաց ԲՀԿ-ական պատգամավորը։

«Քանի դեռ Հայաստանում չկան երկար փողեր, իսկ դա 15 տարի եւ ավելին է, տնտեսությունը չի զարգանա։ Առաջարկում ենք, որ ԿԲ-ն որդեգրի մի քաղաքականություն, որի արդյունքում ինքը ժողովրդին կտանի բանկ, կամ վստահեցնում ենք, որ հակառակ պարագայում ժողովուրդը իրենց կուղեկցի բանտ: Ընտրությունը ԿԲ-ինն է եւ բանկային համակարգինը»,- եզրափակեց պատգամավոր Սերգեյ Բագրատյանը:

Ավելի վաղ Կենտրոնական բանկի նախագահ Արթուր Ջավադյանը հայտարարեց, որ ՀՀ կենտրոնական բանկի կարճաժամկետ կանխատեսումներով՝ 2019-ին տնտեսական աճը կգտնվի 4.6-6.1%-ի միջակայքում։ Ըստ Ջավադյանի՝  գնաճի նման կանխատեսմանը հիմնականում նպաստելու է մասնավոր սպառումը:

«Մասնավոր սպառման բարձր աճին հիմնականում նպաստելու է բիզնեսին տրված վարկերի աճի համեմատ տնային տնտեսություններին տրված վարկերի առաջանցիկ աճի տեմպը»,-ասաց  Ջավադյանը:

Վերջինս ասաց, որ այս տարվա մարտին եւ ապրիլին ԿԲ-ն անփոփոխ է թողել քաղաքականության տոկոսադրույքը՝ խթանման չափը գնահատելով բավարար: Նա նկատեց, որ ամեն դեպքում ԿԲ-ն նախապատվությունը տալիս է գնաճի աստիճանական վերականգնմանը:

Արթուր Ջավադյանը նշեց, որ ցանկացած ռիսկերի դրսեւորման դեպքում կվերլուծեն իրավիճակը եւ անհրաժեշտության դեպքում դրամավարկային քաղաքականությանը համապատասխանորեն կարձագանքեն՝ երաշխավորելով միջնաժամկետ հատվածում գների կայունության ապահովումը: