Բանակի նկատմամբ վերաբերմունքի փոփոխության պտուղները

Մի քանի քրեական գործերով «անցնող» Սերժ Սարգսյանը վերջերս ասուլիս էր հրավիրել մի քանի այլ քրեական գործերով «անցնող» Ռուբեն Հայրապետյանին պատկանող «Հարսնաքար» համալիրում ու խոսում էր ապրիլյան պատերազմի մասին։ Թե հատկապես ինչ էր խոսում՝ առանձնապես կարեւոր չէ, որովհետեւ ապրիլյան պատերազմին վերաբերող բազմաթիվ հարցերին տեսախցիկների առջեւ չէ, որ պետք է պատասխանել (առանց այն էլ նա ասաց ավելին, քան կարելի էր ասել՝ հրապարակելով ռազմական գաղտնիք պարունակող տեղեկություններ)։ Շատ ավելի կարեւոր ու տհաճ է ինքնին այն փաստը, որ հայկական զինված ուժերի գործունեությունը քաղաքականացվում է, եւ դա, կարելի է ասել, դարձել է վերջին օրերի ներքաղաքական պայքարի հիմնական «թրենդը»։ Հարցն այնպես է ներկայացվում, որ 2016-ի ապրիլյան պատերազմը Սերժ Սարգսյանի անձնական ձախողումն էր, 2020-ի հուլիսյան մարտերը՝ Նիկոլ Փաշինյանի անձնական հաղթանակը, եւ այլն։

Իրականում խնդիրը ոչ այնքան կոնկրետ ռազմական գործողություններն են, որքան իշխանությունների վերաբերմունքը բանակի նկատմամբ։ Իսկ այդ առումով պատկերը բավականին հստակ է։ Հայկական բանակը ստեղծվել է Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի իշխանության տարիներին՝ բառացիորեն զրոյից, եւ կարճ ժամանակում դարձել է ամուր եւ կայացած կառույց։ Հետագայում՝ Ռոբերտ Քոչարյանի եւ Սերժ Սարգսյանի օրոք (միասին ենք նշում, որովհետեւ Քոչարյանի իշխանության ժամանակահատվածի մեծ մասը Սերժ Սարգսյանն անցկացրել է որպես պաշտպանության նախարար) բանակն, իհարկե, շարունակել է զարգանալ ու ձեռք բերել նոր սպառազինություններ, բայց դրան զուգահեռ՝ հենց այդ ժամանակահատվածում է, որ զինված ուժերը ներքաշվել են կոռուպցիոն սխեմաների մեջ ու դարձել արագ հարստանալու հիմնական աղբյուրներից մեկը, գեներալները վերածվել են խոշոր կալվածատերերի ու ընտրակեղծիքների «ինստիտուտի» առանցքային դեմքերի, իսկ շարքային զինվորների ծնողները՝ բարձրաստիճան սպայակազմի ֆինանսավորման հիմնական աղբյուրի։ Նրանք էին ապահովում զինվորների սնունդն ու հագուստը, հստակ սակագներով վճարում արձակուրդի համար եւ այլն։ Նիկոլ Փաշինյանի օրոք բանակի սպառազինության տեմպերն արագացել են, համակարգային կոռուպցիան գրեթե զրոյացվել է, իսկ վերաբերմունքն անձնակազմի եւ հատկապես ժամկետային ծառայողների նկատմամբ փոխվել է արմատապես։ Սրանք փաստեր են, որոնց դեմ հազիվ թե որեւէ մեկն առարկի։

Հասկանալի է, որ պետության անվտանգության միակ երաշխիքը բանակը չէ, կան նաեւ բազմաթիվ արտաքին գործոններ։ Եվ Սերժ Սարգսյանն, իհարկե, հասկանում էր դա։ Դրա համար էլ իշխանության գալուն պես փորձեց լեզու գտնել Թուրքիայի հետ, դրա համար ինչ ասես արեց՝ հանգցրեց Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիրի լույսերը, ՀՀ ֆուտբոլի ֆեդերացիայի զինանշանից մի քանի օրով հանեց Արարատ լեռան պատկերը, փորձության ենթարկեց արտգործնախարարի թշերը... Եվ ի՞նչ, հասա՞վ որեւէ բանի։ Ոչ, որովհետեւ ի սկզբանե սխալվել էր։ Մի քանի տարի անց Հայաստանը մտցրեց ԵԱՏՄ, բայց փաստորեն դարձյալ որեւէ բանի չհասավ, որովհետեւ հենց դրանից հետո Ադրբեջանը մի քանի միլիարդ դոլարի հարձակողական սպառազինություն ձեռք բերեց ՌԴ-ից։ Ու բացարձակապես անիմաստ են արդարացումները, թե ապրիլյան պատերազմից հետո Հայաստանը մեծ քանակությամբ ռազմամթերք է ձեռք բերել։ Պատկերացրեք՝ երեխան տարիներ շարունակ թերսնվելու եւ տաք շորեր չունենալու պատճառով մրսի-հիվանդանա, իսկ ծնողն արդարանա, թե հետո՞ ինչ, «զատո» բուժվելուց հետո տաք շոր եմ առել։

Այնպես որ, մեծ հաշվով, խնդիրն այն չէ՝ ապրիլյան պատերազմի օրերին տեխնիկան վառելիք ունե՞ր, թե ոչ։ Խնդիրն այն է, որ ապրիլյան պատերազմը հետեւանք էր իշխանությունների՝ բանակի նկատմամբ տարիներ շարունակ հետեւողականորեն իրականացվող սպառողական վերաբերմունքի ու սխալների։

Ինչ-ինչ, բայց վերաբերմունքը հիմա հաստատ փոխվել է։