Ադրբեջանական կամայական սուտը միանգամից մտնում է մեր մեդիադաշտ․ Սամվել Մարտիրոսյան

Այն իրավիճակը, որում այսօր՝ հետպատերազմյան պայմաններում, մեր մեդիատիրույթն է, որեւէ անուն չունի, ուղղակի սարսափելի վիճակում է։ «Հայկական ժամանակ»-ի հետ զրույցում ասաց մեդիափորձագետ Սամվել Մարտիրոսյանը՝ մանրամասնելով, որ մեդիատիրույթը արտոցոլում է մյուս պրոցեսները, ընդհանուր քաոս է, ընկճվածություն, ուստի նույնը մեդիատիրույթում է։

Ըստ Մարտիրոսյանի՝ այս ամենին գումարվում է նաեւ այն, որ մեդիատիրույթը տեղեկատվական հակամարտությունների տիրույթ է, եւ այստեղ մենք ունենք միանգամից երկու խնդիր․ «Ե՛ւ ներքաղաքական շատ ակտիվ իրար դեմ դուրս եկած վիճակ է, ե՛ւ ադրբեջանցիները չափազանց ակտիվ են ու օգտվում են այս իրավիճակից։ Փաստացի, տեսնում ենք, որ ադրբեջանական կամայական սուտ միանգամից մտնում է մեր դաշտ։ Իհարկե, շատ է ուժեղացել նաեւ անանուն, անհայտ աղբյուրների ազդեցությունը, օրինակ՝ տելեգրամյան ալիքներում»։

Սամվել Մարտիրոսյանի հետ զրուցել ենք մեդիատիրույթի առկա վիճակի, գերեվարված եւ անհետ կորած զինծառայողների վերաբերյալ տեղեկատվական անկառավարելի հոսքերի մասին։

- Պարո’ն Մարտիրոսյան, սոցիալական ցանցերն այսօր ողողված են անհետ կորած եւ գերեվարված զինծառայողների լուսանկարներով եւ տեսանյութերով, որոնք հաճախ տարածում են գտնում նաեւ ԶԼՄ-ներում։ Մեդիագրագիտության տեսանկյունից սրանում ի՞նչ խնդիրներ եք տեսնում։

- Ընդհանրապես, տարածվող նկարները մի քանի տիպի են․ մեկն այն է, որ մարդիկ փորձում են որոնել, գտնել կորածներին, դրա համար են տարածում, եւ այս հարցում շատ բարդ է կողքից խորհուրդներ տալ, ասել, թե լավն ու վատը որն է՝ հաշվի առնելով մարդկանց հոգեվիճակը, կորածների թիվը։ Բայց երբ խոսում ենք գերիների մասին, ակնհայտ է, որ նրանց դեմքերը պետք է փակվեն, անգամ միջազգային կոնվենցիաներն են ասում, որ գերիները չպիտի լինեն հանրային ուշադրության կենտրոնում, այդ մարդիկ առանց այն էլ ծանր վիճակում են։ Այդ գրառումները նրանց վերադառնալուց հետո չեն կորելու, ֆեյսբուքը հազար անգամ կարող է նույն բանը «պտտել», ցույց տալ, եւ մարդը կարող է ամեն անգամ դա տեսնել, այսինքն՝ հերիք չէ այդ դժոխքով անցնում են, մի հատ էլ ընկնում են հանրային քննարկումների տակ, էլ չեմ ասում, որ այդ քննարկումները տեսանելի են նաեւ նրանց բարեկամներին, ծանոթներին, որոնք նույնպես ծանր վիճակում են։  Այնպես չէ, որ կքննարկեինք՝ սա լավ է թե վատ, եթե գոնե գեթ մեկ փոքրիկ օգուտ տեսնեինք։ Օգուտ կա միայն մի դեպքում, երբ ադրբեջանցիները հրապարակում են անում, դրանով արձանագրվում է անձի գերեվարությունը, եւ դա այդ մարդկանց կյանքն է փրկում՝ թույլ տալով հետագայում պահանջել նրանց։ Դա կարեւոր է իրավաբանների, օմբուդսմենների համար, բայց հանրային քննարկման տեսանկյունից դա միայն վնասում է։

- Որքանո՞վ է ճիշտ ադրբեջանական աղբյուրներում հրապարակված այդ լուսանկարները կամ տեսանյութերը վերահրապարակել հայ օգտատերերի կամ ԶԼՄ-ների կողմից։

- Հենց դա եմ ասում՝ ճիշտ չէ ե՛ւ գերիների, ե՛ւ նրանց հարազատների տեսանկյունից։ Էլ չեմ ասում, որ մենք փաստացի անում ենք այն, ինչ ադրբեջանցիները ուզում են․ շարունակում ենք այդ ընկճված մթնոլորտը ավելի խորացնել։ Շատ դեպքերում մարդիկ դա տարածում են՝ ցույց տալու, որ էլ ավելի վատ է վիճակը, նույնիսկ միտում էլ չի լինում այդ մարդկանց օգնելու։

- Մինչդեռ դրանք հաճախ այնպիսի լուսանկարներ կամ տեսանյութեր են, որ փաստերի լրացուցիչ ստուգման կարիք են ունենում կամ էթիկական լուրջ խնդիրներ են պարունակում։

- Դա էլ՝ իր հերթին: Հիմա ադրբեջանցիները շատ ակտիվ շրջանառում են դեռ պատերազմի օրերին գերեվարված անձանց նկարները, տեսանյութերը, որպեսզի մեր հանրության մոտ տպավորություն ստեղծվի, թե գերիների թիվը էլ ավելի մեծ է, այսինքն՝ հատուկ միտումնավոր քայլ է արվում, որը, ցավոք սրտի, շատ հեշտ մտնում է մեր դաշտ։

- Տեղեկատվական այս ահռելի հոսքերը հնարավո՞ր է ինչ-որ կերպ կառավարելի դարձնել։

- Այս պահին շատ բարդ է ասել, որովհետեւ կա գլոբալ մի պրոբլեմ․ պաշտոնական աղբյուրները փաստացի շատ պասիվ են, իսկ երբ պասիվ չեն, ոչ միանշանակ, անհասկանալի տեղեկատվություն են տալիս։ Օրինակ՝ Խծաբերդի գերեվարության տեսանյութի հայտնվելուց հետո ժամեր շարունակ մեր կողմից ոչ մի արձագանք չկար, ուշ գիշերվա արձագանքը էլ ավելի խառնեց ամեն ինչ, երբ ՊՆ-ն պաշտոնապես ՊԲ-ից պարզաբանում պահանջեց։ Ստացվում է, որ պաշտոնական արձագանքն իր հերթին բարդացնում է վիճակը, այնպես որ այս հարցում երեւի միայն Մարդու իրավունքների պաշտպաններն են, որ փորձում են իրավիճակը սթափ եւ գործնական պահել։

- Եթե փորձենք կոնկրետ խորհուրդ տալ, ապա ի՞նչ պետք է անի եւ ի՞նչ չպետք է անի հասարակ քաղաքացին, երբ տեսնում է որեւէ զինծառայողի մասնակցությամբ տեսանյութ կամ լուսանկար եւ մտածում տարածել այն՝ միտում ունենալով օգնել հարազատներին գտնել նրան։

- Եթե տվյալ անձը ճանաչվել է, գիտեք՝ ով է, ճիշտը ՄԻՊ-երին դիմելն է, որովհետեւ նրանք նաեւ այդ մարդկանց իդենտիֆիկացիայով են զբաղվում, եւ ընդհանրապես, նրանց է պետք ուղարկել, հանրային տարածումը ոչ մի օգուտ չի տալիս։

- Տելեգրամում գործող անանուն աղբյուրների մասին հիշատակեցիք։ Ինչո՞վ եք պայմանավորում դրանց նկատմամբ հանրային վստահությունը։

- Պատերազմը փաստացի մարդկանց «նստեցրեց» տելեգրամի վրա, որովհետեւ այնտեղ ամենաթարմ տեղեկատվությունն էր գալիս կոնկրետ բլոգերների, առաջնագծում գտնվող մարդկանց կողմից։ Տելեգրամը շատ օպերատիվ է, կարճ է, եւ մարդիկ ավելի հավեսով տելեգրամ են կարդում, քան երկար-բարակ լրատվականեր։ Այնպես որ, այն այսօր դարձել է շատ լուրջ աղբյուր։

- Պարո՛ն Մարտիրոսյան, անցնող օրերը ի՞նչ ցույց տվեցին, մեր հասարակությունը ինչքանո՞վ էր պատրաստ տեղեկատվական այս պատերազմին։

- Մենք պատրաստ էինք կարճաժամկետ պատերազմի բոլոր առումներով՝ ե՛ւ ռազմական, ե՛ւ տեղեկատվական։ Ինչքան ավելի երկար տեւեց, այնքան ավելի պրոբլեմները շատացան, եղավ կատաստրոֆա ե՛ւ ռեալ, ե՛ւ տեղեկատվական կյանքում։ Այս պահին մենք շատ ծանր վիճակում ենք ու շատ երկար ժամանակ պետք կգա, որպեսզի վերականգնվենք։

- Որո՞նք պիտի լինեն տեղեկատվական դաշտում այդ գործուն քայլերը։

- Խնդիրը նրանում է, որ կա ցածր վստահություն պետական պաշտոնական աղբյուրների հանդեպ։ Այս ոլորտը պետք է փոփոխությունների ենթարկել, ինչը ես դեռ չեմ տեսնում, կազմաքանդված վիճակի տպավորություն է։ Կան որոշակի իրադարձություններ, որոնց վերաբերյալ բացի պաշտոնականից չի կարող լինել ուրիշ տեղեկություն, իսկ եթե պաշտոնական չլինի, ուրեմն՝ լինելու է մանիպուլատիվ կամ կիսաստուգված տեղեկատվություն։ Մինչեւ այստեղ ինչ-որ բան չկատարվի, հանրությունը սպառելու է, ինչ հնարավոր է, որովհետեւ մենք գործ ունենք շատ բարդ իրավիճակի հետ, եւ չկա կենտրոնացված այն մեկը, ով կբացատրի, թե ինչ է կատարվում։

Տպել
5054 դիտում

Աննա Հակոբյանը մասնակցել է «Փրկություն» հաշմանդամ երիտասարդների կենտրոնի շահառուների ներկայացմանը (լուսանկարներ)

102-րդ ռազմաբազայի ներկայությունը Հայաստանի ինքնիշխանության միակ իրական երաշխիքն է․ ՌԴ ԱԳՆ

Մահացել է Crocus City Hall-ի ահաբեկչությունից տուժած ևս մեկ մարդ․ զոհերի թիվը հասել է 144-ի

Ucom-ի գլխավոր տնօրենը ելույթ է ունեցել աշխատաշուկային նվիրված համաժողովին

Արաբկիրում կառուցապատող ընկերությունը հարկեր չվճարելու նպատակով պայմանագրերում պակաս է նշել բնակարանների իրական արժեքը

Սպառնացել է վնասել մեքենան, ավելի ուշ կրակել է ավտոտեխսպասարկման կետի ուղղությամբ․ 32-ամյա տղամարդը կալանավորվել է

Ռուբլին էժանացել է․ ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան մարտի 29-ին

Հայաստանն ԱՄՆ-ի ու Եվրամիության հետ անվտանգային հարցեր չի քննարկելու. Ստանո

Ինչո՞ւ ադրբեջանական լրատվամիջոցը չի հրապարակել Արայիկ Հարությունյանի հետ հարցազրույցը

Ամերիաբանկը ճանաչվել է 2024 թ-ի լավագույն բանկը Հայաստանում ըստ Global Finance ամսագրի

«Վանաձոր» ՔԿՀ-ի 17 ծառայողի նկատմամբ կիրառվել է կարգապահական տույժ

«Crocus City»-ի գործով Տաջիկստանում ձերբակալվել է 9 մարդ

Տեղի է ունեցել ՀՀ պաշտպանության նախարարին կից կոլեգիայի նիստ (լուսանկարներ)

Շիրակում գործում է պետական ծառայությունների անվան տակ գործող ինքնակոչների խումբ. Կարեն Սարուխանյանը զգուշացնում է

Ալեքսեյ Սանդիկովը կգործուղվի Մոսկվա

Ծանրամարտի աշխարհի առաջնությունը տեղի կունենա Երևանում. Հայաստանի հայտը ճանաչվել է լավագույնը

ԱԺ պատգամավորները կգործուղվեն Բեռլին

5 հայ ծանրորդ կմեկնի Թայլանդ՝ մասնակցելու վարկանիշային աշխարհի գավաթին

Հայաստանում տեղումների դադար է, ջերմաստիճանը կբարձրանա 8-10 աստիճանով

«Հայաստանի հեռուստատեսային և ռադիոհաղորդիչ ցանց»-ի տնօրենը հրաժարականի դիմում է ներկայացրել

200 եվրո՝ 200 հազար դրամի փոխարեն. առցանց անմաքս առևտրի շեմը ենթարկվել է փոփոխության

Սյունիքի մարզում դատավոր է նշանակվել

Իրավապահները խուզարկում են Ժիրայր Սեֆիլյանի ու «Բևեռ»-ի մյուս անդամների բնակարանները

Նոր Նորքի ոստիկանական բաժին ներխուժելու դեպքի շրջանակում խուզարկություն է անցկացվում ավելի քան 40 վայրում

Հորը ծեծելու, հարևանուհիներից մեկին սպանելու համար մեղադրվող տղամարդը հաշվառված է եղել հոգեկան առողջության կենտրոնում

Երևանում թմրամոլության և ապօրինի թմրաշրջանառության մի շարք դեպքեր են բացահայտվել (տեսանյութ)

Մարտի 30-ից 11 բանկի քարտապան կարող է օգտվել կենսաթոշակի և նպաստի հետվճարի ծրագրից. որոնք են դրանք

«Երևան ավտոբուս» ընկերության տնօրենն աշխատանքից ազատման դիմում է ներկայացրել

Զատկին ընդառաջ ՍԱՏՄ-ը վերահսկողական միջոցառումներ է իրականացնում ձվի շուկայում

Միաժամանակ մի քանի հոդվածով հետախուզվող տղամարդը ներկայացել է ոստիկանության բաժին

Կարեն Գիլոյանը հետևել է հեծանվուղու և մարզադպրոցի կառուցման աշխատանքներին

Գևորգ Պապոյանը Կորեայի ԱԳ փոխնախարարին ներկայացրել է «Խաղաղության խաչմերուկ» նախաձեռնությունը

Փորձ է արվել Աբու Դաբիից Հայաստան ներմուծել առանց հայտարարագրման բջջային հեռախոսներ

Ինչ թեմայի շուրջ է կենտրոնանալու Բրյուսելում ԱՄՆ-Հայաստան-ԵՄ հանդիպումը. Միլլերը մանրամասներ է հայտնել

Երբ է սպասվում դեղձենու մասսայական ծաղկումն Արարատյան դաշտում

«Քո կառուցած շենքից տեսանելի է իմ տան անցուդարձը». Գագիկ Բեգլարյանը սպառնացել, հայհոյել է «Կապիտալ պլյուս»-ի տնօրենին

Առաջիկա շաբաթներին հնարավոր հարձակման մասին խոսակցությունները չափազանցված են. Սարգսյանը մանրամասնել է

Խուզարկել են գնդապետ Վոլոդյա Ավետիսյանի տունը, առգրավել համակարգիչ, տեսախցիկներ

Հայաստանն արգելափակել է Վլադիմիր Սոլովյովի հաղորդումների հեռարձակումը ՀՀ տարածքում

Թթուջուր-Նավուր ավտոճանապարհը բոլոր տեսակի տրանսպորտային միջոցների համար փակ է