Երևան
12 °C
Կորոնավիրուսի համավարակի պայմաններում մշակութային կյանքի, հետպատերազմյան հոգեվիճակի, հասարակության կյանքում մշակույթի գործիչների դերի եւ այլ հարցերի շուրջ «Հայկական ժամանակը» զրույցել է Երեւանի Հրաչյա Ղափլանյանի անվան պետական դրամատիկական թատրոնի դերասան, ՀՀ վաստակավոր արտիստ Բաբկեն Չոբանյանի հետ․
- Բաբկեն, պատերազմը մեզ անդառնալի կորուստներ պատճառեց, եւ կարծես թե առաջինը մշակույթի գործիչները փորձեցին ուշքի գալ այդ ծանր հարվածից՝ ջանալով գույներ բերել մեր կյանք։ Այս պատերազմում դուք դիտորդի դերում չէիք. հենց սկզբից կամավորագրվել ու միացել էիք հայրենիքը պաշտպանող մարտիկներին։ Հաջողվո՞ւմ է հաղթահարել կատարվածն ու վերադառնալ մշակութային ձեր գործունեությանը։
- Ուրիշ բան չի էլ մնում անելու։ Կյանքը շարունակվում է: Ճիշտ է, սկզբում դժվար էր, բայց արդեն վերադարձել ենք։ Փորձում ենք կամաց-կամաց անցնել մեր գործերին։ Բնականաբար, ոչինչ առաջվա նման չէ, բայց պատերազմող երկրի համար, կարծում եմ, օրինաչափ վիճակ է։ Երբ գործն է դառնում ապաստարան, օազիս, մնում է ամեն ինչ անել՝ տանջող մտքերից մի փոքր շեղվելու համար, որովհետեւ պետք է շատ աշխատենք։ Բայց ամեն ինչ դեռ փորձերի մակարդակի է։ Երբ ներկայացումներ սկսենք, արդեն ավելի պարզ կերեւա։ Կստացվի։ Պիտի ստացվի, այլ տարբերակ չունենք։ Բոլորս ենք փոխվել՝ պատերազմից առաջ ու հետո։
- Մոտակա ժամանակներում ո՞ր ֆիլմում ու ի՞նչ ներկայացման մեջ հանրությունը կտեսնի ձեզ։ Կա՞ արդեն սկսված աշխատանք, եւ ի՞նչ փուլում է այն։
- Դեռ նորություն չունեմ։ Թատրոնում նոր ներկայացում է պատրաստվում, բայց ենթադրում եմ՝ կմնա հաջորդ տարվան։ Ֆիլմեր եւս դեռ չկան, այս պահին որեւէ նորություն չկա։ Դադարի նման մի բան է։
- Դադարը համավարակով ու հետպատերազմական իրավիճակո՞վ է պայմանավորված, թե՞ հաճախ եք որոշ ժամանակ դադար վերցնում, եւ սա պարզապես համընկում էր։
- Ե՛վ պատերազմը, ե՛ւ կորոնավիրուսը հաստատ իրենց ազդեցությունն ունեն, բայց հստակ չեմ կարող հիմա ասել։ Փաստն այն է, որ դադար է։ Երկրի մակարդակով ամեն ինչ առաջվանը չէ, հոգսերն ու խնդիրները շատ-շատ են։ Իհարկե, կապում եմ նաեւ ձեր բերած պատճառները։ Անձերի մակարդակով կարող եմ ասել, որ գուցե ստեղծագործողի վրա էմոցիոնալ առումով իրավիճակն ուրիշ կերպ է անդրադառնում։ Բայց հիմա ամբողջ ազգն է բարդ հոգեվիճակում, մեկի մոտ՝ մի քիչ շատ, մյուսի մոտ՝ մի քիչ քիչ․ ընդհանուր առմամբ զգացողություն է, որը կարդացածիդ, տեսածիդ ու լսածիդ հետ չես համեմատի, քանի որ կատարվածը մաշկիդ վրա ես զգում։ Յուրաքանչյուր ընտանիք այդ ցավի զգացողությունն ունի, ու դրանից ոչ մեկս անմասն չենք։ Բոլորիս վրա էլ ազդել է՝ թե՛ ստեղծագործողների, թե՛ տարբեր ոլորտի, մասնագիտության, տարբեր տարիքի ու սեռի մարդկանց։ Մտածում եմ նաեւ, որ շատ բաներ մենք հիմա չենք զգա, որոշ ժամանակ կանցնի, ու նոր սրա հետեւանքները կզգանք՝ հոգեբանական, վարքագծի, մտածողության մեջ փոփոխությունների ու արժեքների վերագնահատման առումով։ Շատ բան է փոխվել։ Բայց մի շատ կարեւոր բան կա․ հիմա յուրաքանչյուրը պիտի կրկնակի, եռակի ջանքով իր գործն անի ու լավ պիտի անի, որովհետեւ հազար ու մի խնդիր ունենք, որոնք լուծել է պետք։
- Ինչ եք կարծում՝ գոնե հիմա այդ գիտակցությանը եկե՞լ են մարդիկ։ Ինքներդ դա նկատո՞ւմ եք, թեկուզ հանրության որոշակի շերտի մոտ։
- Տեսեք, գլոբալ առումով էդպիսի ցուցիչ չկա, որ կարողանամ, ըստ դրա, կողմնորոշվել։ Ընկերներիս, իմ շրջապատի մարդկանց հետ շփումից ելնելով՝ կարող եմ ասել, որ կա, բայց պիտի շատանա։ Մեծ մասամբ հիմա երկրում անցումային վիճակ է. ե՛ւ ներքաղաքական իրավիճակը, ե՛ւ մեր անվտանգության հարցերը, ամեն ինչ քաոտիկ է։ Այդ ամենը ժամանակի հետ ավելի կկոնկրետանա, ու գուցե ավելի պարզ երեւա, թե ինչ քայլեր են պետք անել։ Ամեն դեպքում, այդ գիտակցությունն այն մակարդակի չէ, ինչը, որ պետք է, բայց ենթադրում եմ՝ ժամանակի հարց է։ Եթե հարցնելու լինեն՝ շո՞ւտ է, թե՞ չէ այդ գիտակցմանը գալու համար, ես կասեմ՝ նույնիսկ ուշ է։ Մենք ամեն օր, ամեն ժամ ուշանում ենք։ Սթափվել ու մեծ թափով գործել է պետք հենց հիմա՝ այս պահից։ Երեկ, առաջին օրը, 10 օր առաջ․․․ արդեն պիտի սկսած լինեինք․ ուշանում ենք՝ ճիշտն ասած։
- Վերադառնանալով մշակութային կյանքին․ այստե՞ղ էլ ենք ուշացել։ Ըստ ձեզ՝ որոնք են ոլորտի ակնհայտ բացերն ու այն խոչընդոտները, որոնց պատճառով արվեստագետին (ոլորտի մասնագետին) դժվարությամբ է տրվում նոր բան անել կամ արածը միջազգայնորեն հանրայնացնել։
- Խոչընդոտ չեմ կարող բնորոշել։ Փոքր երկիր ենք, իսկ փոքր երկիրն ունի իր մեծ խնդիրները։ Մասնագետների խնդիր ունենք, կոմունիկացիաների, պետական աջակցության, վերաբերմունքի։ Սրանք խնդիրներ են, որոնց տակ խորքային հարցեր են թաքնված, եւ կոնկրետ անհատներով չեն պայմանավորված։ Կարող եմ խոսել մինչեւ պատերազմը եղած վիճակի մասին․ կինոարտադրության մեջ ու թատերատական ոլորտում կարծես թե ամեն ինչ այնքան էլ վատ չէր․ մարդիկ ֆիլմեր էին նկարում, կային այնպիսիք, ովքեր կանգնում էին կինոարտադրողների կողքին, ֆինանսապես աջակցում եւ այլն։ Գոնե այդ բնագավառում ինչ-որ բաներ տեղի էին ունենում։ Ուրիշ հարց է, թե որքանով է մեր պետությունը վերանայել մշակութային քաղաքականությունը, որը պարտավոր է անել, որովհետեւ ժամանակներն ուրիշ են։ Հիմա ինձնից մոդել չհարցնեք, ես չգիտեմ՝ որն է այդ մոդելը։ Այն մոդելը, որով այսօր կառավարվում է մշակութային ոլորտը, վաղուց արդեն սպառել է իրեն։ Մշակույթի նախարարությունը պետք է լինի մշակույթին աջակցող մարմին, գրասենյակ, ոչ թե թելադրի ճաշակ ու որակ։ Այն պետք է օգնի մշակույթի զարգացմանը։ Ձեւերը չգիտեմ, ես այդ մասնագետը չեմ։ Բայց կարելի է, չէ՞, համաշխարհային փորձն ուսումնասիրել, առաջնահերթությունները ճշտել։ Պետությունը պետք է ունենա ազգային գաղափարախոսություն, առաջնահերթություններ ու դրանց վրա կառուցի բոլոր ուղղությունների զարգացումը։ Մշակույթը բոլոր դեպքերում պետք է լինի առաջնահերթությունների մեջ։ Որ երկիրը չունեցավ մշակույթը որպես առաջնահերթություն, այդ երկիրը դատապարտված է կործանման կամ տասնամյակներով աշխարհից հետ մնալուն։ Դա կլինի ազգի կորուստը բոլոր իմաստներով՝ աշխարհում կշիռ ունենալու, իր ձայնը լսելի դարձնելու, խաղացող լինելու եւ բոլոր առումներով։
- 2018 թվականին տեղի ունեցած հեղափոխությունից հետո իշխանության եկած որոշ գործիչներ կարծես թե փորձում էին ոլորտում փոփոխութուններ անել։ Մշակույթի նախարարության կառուցվածքային փոփոխություններ եղան, նախարարներ փոխվեցին մի քանի անգամ եւ այլն։ Անցնող գրեթե 3 տարիների ընթացքում ի՞նչ է փովել։ Ըստ ձեզ՝ կարողացե՞լ են ոլորտի բարեփոխման հիմքեր դնել։
- Ո՛չ։ Եղան փոփոխություններ, բայց դրանք անհաջող էին՝ մշակույթի նախարարությունը ԿԳՄՍՆ սարքեցին, եսիմ ինչ արեցին, թե ինչ էին ուզում անել, ես չհասկացա։ Որեւէ դրական փոփոխություն չեմ նկատել։ Դա ինձ համար ցավոտ թեմա է, որի մասին միայն զայրացած եմ խոսում։ Որեւէ լավ բան չեմ տեսել․ ազգայինի նկատմամբ կասկածելի վերաբերմունք եւ այլն, եւ այլն։ Ավելի լավ է՝ ոչ մի բանի ձեռք չտային։ Եթե էսպես պիտի աշխատեին, ապա ավելի լավ էր ոչինչ չփոխեին․ ոչ կոմպետենտ մարդկանցով, այսրոպեական պոպուլիստական որոշումներով․․․ մի խոսքով, ավելի լավ է չխոսեմ․․․
- Հայ հանրության մոտ կա ձեւավորված պատկերացում, որ երբ երկրում լարված իրավիճակ է (կապ չունի ներքաղաքական խնդիրներով է պայմանավորված, թե այլ), մշակութային գործիչներն ու հանրային ճանաչում վայելող անձինք պիտի պահի թելադրանքով որեւէ տեսակետ հայտնեն։ Ի՞նչ դիրքորոշում ունեք այդ առումով, եւ, ըստ ձեզ, ի՞նչ պետք է անեն արվեստագետները նման իրավիճակներում։
- Ճիշտն ասած՝ այդ հարցն ինձ միշտ հուզել է, եւ պատասխանը չեմ էլ գտնում գոնե ինձ համար։ Կարծում եմ՝ ամեն մարդ իր գործը պիտի անի՝ մտավորականն էլ, ոչ մտավորականն էլ։ Գուցե արդարացված են հանրության սպասելիքները, հատկապես հեղինակություն վայելող ու որոշակի ճանապարհ անցած մարդկանց կարծիքը լսելու առումով, բայց չարժե դրան նայել որպես թելադրանք, կամ սուր ակնկալիքներ ունենալ։ Ստիպել էլ պետք չէ մարդկանց, եթե խոսում են՝ լավ, եթե չէ՝ չէ, բայց նաեւ հասկանում եմ, որ այդ խոսքի կարիքն իսկապես կա․ մեզ լիդերներ են պետք, որոնց հետեւից մարդիկ կգնան, որոնց կարծիքն իսկապես կարեւոր է։ Օրինակ՝ ինքս ժամանակ առ ժամանակ կարիք եմ ունենում հեղինակավոր մարդկանց կարծիքը լսելու, թե հետո ինչպես կվարվեմ այդ կարծիքի հետ, ես գիտեմ, բայց կարիքը կա լսելու, անպայման կա։ Եթե չեն խոսում, մեղադրելու իրավունք չունենք, ուրեմն մարդը չի կարող կամ հարմար չի գտնում։ Այդ հարցին միանշանակ պատասխան, գոնե ինձ համար, այսօր չկա։ Ավելի կարեւոր է, որ մարդիկ շարունակեն իրենց գործով զբաղվել։ Ամեն դեպքում, ավելի ազդեցիկ է մարդու արածը, քան խոսափողով ասածը, կամ հրապարակային հայտարարությունն ու որեւէ հոդվածը, որովհետեւ մարդու արածը եւս վարք է, ասելիք է, կողմնորոշվելու առիթ է։ Դա ես ավելի շատ եմ կարեւորում։
- Իսկ ունե՞նք անհատներ, որոնց հետեւից մարդիկ կգնան։ Ձեր ասած լիդերները կա՞ն։
- Հիմա այնպիսի իրավիճակում ենք, որ ավելի շատ կոնկրետ մասնագիտական լիդերների կարիք ունենք՝ ռազմական ոլորտում, քաղաքականության մեջ, դիվանագիտության մեջ, հարցեր, որոնք գլոբալ առումով երկրին այսօր շատ են պետք, ու մարդիկ, որոնք ունակ են այդ խնդիրները լուծելու։ Ես գոնե այդ մարդկանց անունը չգիտեմ, տեղը չգիտեմ, որ ասեմ՝ բա ո՞ւր է այդ մարդը, ինչո՞ւ չի գալիս, բերե՛ք այդ մարդուն։ Եթե լիդերը խոսում է, բնականաբար, վեր չեն կենում ու ամեն ինչ իր ասածով անում, բայց եթե նա ճանապարհ անցած մարդ է, ապա նրան լսողը, գոնե իր համար, որոշակի հետեւություններ է անում տվյալ իրավիճակում։ Իհարկե, այսօր նման մարդիկ ավելի քիչ ունենք, քան տասնամյակներ առաջ, կամ գուցե ունենք, բայց նրանց տեղը չգիտենք, չնայած հազիվ թե (հիմա այնպիսի ժամանակներ են, որ բոլորի տեղն էլ շատ հեշտ է իմանալ):
- Համատարած հիասթափություն ու լարվածություն է հիմա հանրության շրջանում։ Ըստ ձեզ՝ ի՞նչ քայլեր պետք է անել դրանք թոթափելու համար։ Եվ մոտ ապագայում դա հնարավո՞ր է։
- Հիմա դժվար ժամանակներ են, կանխատեսում չեմ կարող անել, բայց, ամեն դեպքում, հույսս չեմ կորցրել, ու լավ կլինի, որ ոչ ոք հույսը չկորցնի։ Դժվար ժամանակներ են, բայց մենք ավելի դժվար ժամանակներ ենք ունեցել։ Ամեն դեպքում, հիասթափվելու ու թեւաթափ լինելու իրավունք պարզապես չունենք։ Գուցե դժվար լինի, երկար ջանքեր պահանջվեն, բայց մենք տարբերակ չունենք. այստեղ մեր գոյության խնդիրն է։ Պետք է այնպես անենք, որ այն խնդիրները, որոնք ունենք, լուծենք։ Ես լավատես եմ։ Մենք հրաշալի երիտասարդություն ունենք, որոնք պարզապես չեն հանձնվելու։ Մատաղ սերնդի կորուստը մարսելիք չէ, ու մենք պարտք ունենք այդ սերնդի առաջ։ Մեր ընկած տղեքի արյունը զուր չպիտի կորչի։
«Հայկական Ժամանակ»-ը Telegram-ումՄոսկվայում վարչապետ Փաշինյանը ոչ ֆորմալ շփումներ է ունեցել արտերկրի գործընկերների հետ. լուսանկարներ
ՏԿԵ նախարարը Ջրային կոմիտեի աշխատակազմին է ներկայացրել նորանշանակ նախագահին
Փարիզի Հաղթական կամարի մոտ տեղի ունեցած միջոցառման ընթացքում Էմանուել Մակրոնը հանդես է եկել ուղերձով
Բոլորս Աստծո սիրելի զավակներն ենք, ուրեմն եկեք լինենք միասնական, քայլենք միասին․ Հռոմի նորընտիր պապի ուղերձը
Արայիկ Հարությունյանը ներկա է գտնվել կարատեի Եվրոպայի մեծահասակների 60-րդ առաջնության բացմանը
Քննարկվել են հայ-իրանական սահմանային անցակետերում մաքսային ստորաբաժանումների փոխգործակցության հարցերը
Դեմ առ դեմ թող խոսի վարչապետի հետ, հակառակ դեպքում՝ համակերպվի շպիոնի իր կարգավիճակի հետ. Չախոյանը՝ Քոչարյանին
Ով է Հռոմի նոր պապը. ինչ անուն է նա ընտրել
Ռոբերտ Քոչարյանը «յուղ է վառում», թույնը շատ է մեջը, ո՛չ հայերեն սովորեց, ո՛չ տրամաբանել. Քոչարյան. տեսանյութ
«Գյումրի» բժշկական կենտրոնի բաժնի վարիչը կալանավորվել է
Ինչպես է Պուտինը Կրեմլում դիմավորում Նիկոլ Փաշինյանին. տեսանյութ
Վարչապետը շատ լավ արեց, որ գնաց Մոսկվա. ՀՀ-ն ունի իր շահը. Խաչատուր Սուքիասյան. տեսանյութ
Նիկոլ Փաշինյանը ժամանել է Ռուսաստանի Դաշնություն. լուսանկարներ, տեսանյութ
Սպիտակ ծուխ Սիքստինյան կապելլայից. ընտրել են Հռոմի նոր պապին. տեսանյութ
Ծիածան. Գագիկ Սուրենյանը տեսանյութ է հրապարակել
Կարատեի Եվրոպայի 60-րդ առաջնության բացումն է. Արայիկ Հարությունյան
Վիճաբանություն, ծեծկռտուք, դանակահարություն և վրաերթ՝ Աբովյանում. կան վիրավորներ
Ստեղծվել են տարածաշրջանում խաղաղության և համագործակցության հասնելու պատմական պայմաններ. Ալիև
Հրդեհ է բռնկվել ընթացքի մեջ գտնվող «Գազել»-ի խցիկում
Հաստատվել են բուհերի 2025-2026 ուստարվա մագիստրատուրայի ընդունելության անվճար տեղերը
Փող էին տալիս դեսպան նշանակվելու համար, մենք ոտնակոխ ենք անում քո էդ արժեհամակարգը. Արայիկ Հարությունյան
Նպատակն է ՀՀ-ում բացահայտել լրագրողին, որ արժանացել է հանրային վստահությանը ազնիվ աշխատանքի շնորհիվ. Հակոբյան
Տեղի է ունեցել Պարգի երկրորդ բեմական փորձը. լուսանկարներ
Հոկտեմբերի 27-ը մի ոճրագործություն էր, որի չբացահայտումը մեզ ոչ մի լավ տեղ չի տանելու. Անդրանիկ Քոչարյան
Ադրբեջանի ԶՈՒ-ն կրակ է բացել Սյունիքի Խնածախ բնակավայրի ուղղությամբ, բնակելի տան տանիք է վնասվել
Նիկոլ Փաշինյանը մեկնել է Ռուսաստանի Դաշնություն
ԱԱԾ պադվալը խոնավ տեղ է, կարող է հանգեցնել ռևմատիզմի․ 5 ռևմատոլոգների նախաձեռնություն․ Արայիկ Հարությունյան
Բանավեճը՝ «դագաղի» վերջին մեխ. Քոչարյանը փորձում է պահպանել քաղաքական լեշը
Պուտինը Հայրենական մեծ պատերազմում հաղթանակի 80-ամյակի կապակցությամբ շնորհավորական ուղերձ է հղել Փաշինյանին
Վարչապետի գլխավորությամբ քննարկվել է 2026-2028 թթ. ՄԺԾԾ հարկաբյուջետային և ծախսային շրջանակը
Ինչպե՞ս խնայել գումար ճանապարհորդելու համար
Խճապատել են ճանապարհը, խախտել բարեգործության արգելքը. 3 անձի վերաբերյալ վարույթի նյութերն ուղարկվել են դատարան
Հնդկաստանը արգելք է դրել Ադրբեջանից ապրանքների ներմուծման վրա. Պակիստանի դեսպան
ՆԳՆ-ն թվայնացնում է մեքենայի առուվաճառքի համակարգը, համարանիշն էլ փոստային համակարգով կուղարկվի
Արմեն Գրիգորյանն աշխատանքային այցով կմեկնի Հնդկաստան
Քանաքեռավան-Մրգաշեն ավտոճանապարհին բախվել են ավտոմեքենաներ․ կա տուժած
Վարդապետյանը մանրամասներ է հայտնել ԱՆԻՖ-ի աշխատակիցների կողմից ենթադրյալ չարաշահումների վերաբերյալ գործից
Վարչապետը հարգանքի տուրք է մատուցել Ռադիկ Մարտիրոսյանի հիշատակին. լուսանկարներ
Անհետ կորած 34-ամյա տղամարդը հայտնաբերվել է. որտե՞ղ է եղել նա
Կրկին սև ծուխ. կոնկլավը երկրորդ անգամ չի կարողացել ընտրել Հռոմի նոր պապին
© 2025 Հայկական ժամանակ
Website by MATEMAT