Երևան
12 °C
Ժամանակակից գրող Արամ Պաչյանը Գիրք նվիրելու օրը Երեւանի Սիրահարների այգում իր անձնական գրադարանի գրքերից է նվիրել հավաքվածներին: Մի խումբ դպրոցականներ, որոնք առավելապես այգի էին եկել՝ երիտասարդ գրողի հետ ծանոթանալու եւ նրա ստեղծագործությունների մասին իրենց կարծիքը հայտնելու, հանդիպումից ուշացել էին: Հանդիպումից ուշացել էինք նաեւ մենք եւ արձակագրի հետ կապ հաստատեցինք ավելի ուշ: Նշենք նաեւ, որ գրողի անվան շուրջ առաջացած հետաքրքրությունն առավելապես սկսեց տարածվել այն ժամանակ, երբ դպրոցների առարկայական նոր չափորոշիչներով նախատեսվում էր նրա ստեղծագործություններից մեկը՝ «Թափանցիկ շշեր» պատմվածքը, ներառել գրականության ծրագրում:
Արամ Պաչյանի անկեղծ ու բացառիկ հարցազրույցը ներկայացնում ենք ստորեւ:
- Արամ, գիրք նվիրելու նախաձեռնությունը ո՞ւմ կողմից էր կազմակերպվել, ո՞րն էր միջոցառման հիմնական նպատակը, ինչպիսի՞ն էին գրքեր ստացողների արձագանքները:
- Նախաձեռնությունն իմն էր, ինքս էի կազմակերպել, քանի որ «Գիրք նվիրելու օրը», առհասարակ, գիրք նվիրելու խորհուրդը ամենակարևոր իրողություններից մեկն եմ համարում Հայաստանում եւ Արցախում: Նախաձեռնությանը միացան «ԱՐԻ գրականության հիմնադրամը», «Էջ» հրատարակչությունը, միացան ընթերցողներ, գրողներ, որոնց անչափ շնորհակալ եմ: Սիրելի գրքերով փոխանակվելը, գրքի և ընթերցանության շուրջ հավաքվելը, զրուցելը, խորհելը. ահա, թե որոնք էին նախաձեռնության նպատակները: Իսկ արձագանքները տարբեր էին, շատ ջերմ էին, նաև արհամարհական էին, մերժողական. Իհարկե, այսօրինակ արձագանքները ևս հասկանալի են՝ հաշվի առնելով մի շարք հանգամանքներ և եղելություններ:
- Ձեր կարծիքով՝ գրականությունն այսօր որքանո՞վ է դիպչում երիտասարդների հոգուն: Ինչո՞ւ են քիչ կարդում երիտասարդները:
- Չեմ կարող որևէ հստակ պատասխան տալ, թե ժամանակակից մարդը մեր օրերում ինչպես է ընկալում գրականությունը: Իհարկե, այդ ընկալումը անդադար փոփոխությունների է ենթարկվում: Ժամանակակից մարդու կյանքում գրականության դերը և՛ հպանցիկ է, և՛ անմիջական, և՛ ստվերային: Գրականությունը կարծես հին աշխարհից մեզ բաժին հասած բրածո լինի, որը հանկարծ զարթոնք է ապրում, գործածվում է վերստին, իսկ հետո անհետանում՝ սպասելով մի նոր զարթոնքի:
- Դերենիկ Դեմիրճյանն այն կարծիքին էր, թե գրելիս ու գրելուց առաջ չպետք է գիրք կարդալ, իսկ Դո՞ւք:
- Ըստ իս՝ Դեմիրճյանը միայն իր փորձառությունից է խոսում: Բայց եկեք չմոռանանք՝ որքան հեղինակ, այդքան էլ տարաբնույթ փորձառություն: Եվ ընդհանրապես, փորձառությունը վերջավոր չէ: Կարող ենք և հակառակը պնդել. օրինակ՝ «Գրելուց առաջ և գրելու ընթացքում հեղինակը պետք է գիրք կարդա»: Անշուշտ, եղել են ու կան գրողներ, որոնք հենց այս համոզմունքով են առաջնորդվել և հենց այս համոզմունքն են ճշմարիտ համարել:
- Կա՞ գիրք, որին պարբերաբար վերադառնում եք ու նորից վերընթերցում այն: Ո՞ր գրքերը խորհուրդ կտաք կարդալ մեր ընթերցողներին:
- Ես միշտ վերադառնում եմ «Հոբի գրքին», «Ոդիսականին», Ղազարոս Աղայանի սքանչելի հեքիաթներին… անուններ շատ կան: Խորհուրդներ տալ չեմ ուզում. ինձ համար ընթերցողը իր նավի միակ նավապետն է, իր նավի միակ նավաստին, ինքն է ծովը, ինքն է ծովի բնաշխարհը, ուրեմն ինքն էլ թող որոշի՝ որ ուղղությամբ է նավը տանելու և ում է հայտնաբերելու:
- Գրականությունը Ձեզ համար հոգեվիճակի բացահայտո՞ւմ է, ապրելակե՞րպ, թե՞ բողոքի արտահայտության ձեւ:
- Այս հարցը գրեթե պատասխան չունի: Չեմ ուզում պատասխան հորինել:
- Ինձ թվում է՝ այնպիսի անկեղծ պատմվածք, ինչպիսին է «Թափանցիկ շշերը», կարող է գրել այն մարդը, որը ավելի խորն է բացահայտել մարդու՝ միայնակ լինելու էությունը. ճի՞շտ եմ ենթադրում:
- Ես ուղղակի փորձել եմ խոսել: Այդքանը:
- «Թափանցիկ շշեր» պատմվածքը դպրոցական ծրագրերում ներառելու փորձը մեծ աղմուկ առաջացրեց: Ձեր կարծիքով՝ երիտասարդ գրողների ստեղծագործությունները դպրոցական ծրագրում ներառելը որքանո՞վ է կարեւոր. հիմա արժե՞ ժամանակակիցներին անդրադառնալ դպրոցներում, թե՞ հետո ժամանակը ցույց կտա՝ ով է արժանի, ով՝ ոչ:
- Իմ պիղծ, այլասերված պատմվածքը, որը արտագրել եմ, էստեղից-էնտեղից թխել, գրել քերականական, շարահյուսական կոպտագույն ու անամոթ սխալներով, չի կարող ընդգրկվել դպրոցական ծրագրերում: Գրական աղբը, ալկաշ հոր ու նրա մուտանտ որդու պատմությունը չի կարող տեղ ունենալ նման ծրագրերում: Աղմուկը ես եմ բարձրացրել, հայփ էի բռնում, ինձ զոհի տեղ էի դնում, համացանցերում անունս ու նկարներս էի ֆռռցնում (ինչպես միշտ եմ արել՝ համացանցի ծննդյան օրվանից): Ես ճկուն գտնվեցի, վայնասուն կապեցի, ֆեյքերով սարքեցի, թե հայրիկիս ու ինձ ամենավերջին բառերով հայհոյում են, որովհետև կյանքիս երազանքն էր ընդգրկվել դպրոցական ծրագրերում: Բայց ամենակարևորը ուզում էի՝ գրքերս շատ վաճառվեն, հետո մարդկանցից սեր էի աղերսում, ընթերցողական բանակներ մուրում: Ու մի քիչ ուրախացա, քանի որ վաճառքի թվերը բարձրացան: Կուզեի՝ էլի բարձրանան: Ես լավ փիառ անող եմ, օրորոցից կերպար ստեղծող՝ բանդանաս կապել նկարվել եմ, որ բանդանայով լուսանկար ունենամ, գնում եմ հատուկ սրճարաններ, որ ներս մտնողները տեսնեն՝ ոնց եմ սուրճս խմում (դառն եմ խմում): Սա օգնում է ինձ, որ մշտապես լինեմ մարդկանց տեսադաշտում: Ես շատ աշխատասեր եմ, նմանատիպ հազար ու մի բան եմ մտածում օրուգիշեր:
Իհարկե, կասեն՝ «Արամ Պաչյանը իր մասին ասաց գրեթե ողջ ճշմարտությունը»: Ես հիմա պատասխանեմ՝ «Ասացի բացարձակ ճշմարտությունը: Ու քֆուր եմ ուտում, երդվում եմ ամենաթանկ ու սիրելի մարդկանց անունով, որ սա ճշմարտություն է. սա է իմ հոգու իրականությունը: Ես չարիքն եմ: Ֆաուստն եմ: Կոկորդի ոսկորը: Նախանձ, երկերեսանի, իշխանատենչ, բամբասկոտ, իր ընկերներին դավաճանած, միշտ իրեն մինչև վերջ նվիրված ընկերներին լքող, գրողներին վատություններ արած տականքը»: Ահա Ձեր հարցի պատասխանը: Կներեք, փոքր-ինչ երկար ստացվեց, բայց անհրաժեշտ էր, որպեսզի պարզ դառնար, թե ինչու և ինչպես եղավ ողջ պատմությունը: Եվ, ի վերջո, ով եմ ես:
- Ձեր ստեղծագործության հերոսները հիմնականում մահվան ու կյանքի սահմանում գտնվող ոչնչացվող անհատականություններ են: Պայքարելու հատկությունը ժամանակակից մարդու մոտ հազվադե՞պ հանդիպող որակ է:
- Ինտելեկտս ի ցույց դնեմ՝ իբր տեսեք, թե ինչ կարդացած գրող եմ, ավելին՝ իբր Ռոբերտ Մուզիլ կարդացած գրող. ահա, Մուզիլի «մարդը» 20-րդ դարում այլևս առանց հատկությունների է: Դժվար է, չէ՞, մարդուն առանց հատկության պատկերացնել. իմ գործերում հերոսները ոչ միայն ոչնչացող անհատականություններ են, այլև ոչնչություններ են՝ բառի ամենալայն իմաստով, որոնք, որպես չարիք, ցավոք, շարունակում են գոյություն ունենալ և ինչ-որ բան ասել, խոսելու փորձեր են անում: Ընդհանրապես գրականությունը մարդու էության արտացոլանքն է: Որպես ոչնչություն ինձ շատ նման են իմ հերոսները, մնացյալը հորինել եմ ու գողացել: Գալով բուն հարցին՝ ինձ թվում է՝ պայքարելու ջիղը ժամանակակից մարդու մոտ չափից դուրս շատ է:
- Նոր սերնդի մոտ գրքի ու ընթերցանության հանդեպ ինչպե՞ս կարելի է սեր արթնացնել:
- Իմ մանկության օրերին, երբ հայրս գիրք էր ընթերցում, ես երջանիկ էի: Հետո գիրքը շփոթեցի երջանկության հետ: Սա է իմ գիտեցած ճանապարհը:
Լուսանկարները՝ Էռնա Թովմասյանի
Հ.Գ. Արամ Պաչյանի «Ցտեսություն, ծիտ» վեպը, որն առաջին անգամ հրատարակվել է 2012 թվականին, տարբեր տարիների ընդգրկվել է «Երևանյան բեսթսելեր» հեղինակային նախագծի վարկանիշային աղյուսակում:
Մարիամ Գեւորգյան
«Հայկական Ժամանակ»-ը Telegram-ումՎարազդատ Լալայանը՝ «Հանդիսատեսի համակրանք» անվանակարգի հաղթող
Նախկին նախագահները դեմ առ դեմ կանգնելու քաջություն չունեն, կասկածում են իրենց ճշմարտացիության մեջ. Աբրահամյան
Մալխասի արվեստը երևանցիներն են, կատարումներում կան քաղաքի փողոցներն ու մարդկանց ձայները. Տիգրան Ավինյան
Աղբատար մեքենայի զույգ անվադողերը անվահեծով պոկվել, հարվածել են «Տոյոտա քեմրի»-ին․ կա վիրավոր
Տեղի է ունեցել «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության վարչության նիստ. հաստատվել է 2025-ի բյուջեն
Հրացաններ, ատրճանակներ և ռազմամթերք. քաղաքացիները զենք-զինամթերք են հանձնել. տեսանյութ
Վաշինգտոնն արձագանքել է Հայաստանին զինելու մասին Ալիևի մեղադրանքներին
Արգելվել է «Բիոտոն» ՍՊԸ-ի էլեկտրամատակարարման նոր ենթակայանի գործարկումը. ինչ ռիսկեր են հայտնաբերվել
Նախորդ տարիներին կամավոր ատեստավորումը չհաղթահարած ուսուցիչները կարող են շարունակել իրենց աշխատանքը. նախարար
Մալխասի 80-ամյակն է, բայց այսօր չեմ մոտենա, ձեռքը չեմ սեղմի, չեմ շնորհավորի. Աննա Հակոբյանն ասել է՝ ինչու
Քոչարյանի բանակցած մյուս «փառահեղ» փաթեթը՝ ԼՂ-ն ՀՀ-ին միացնելու տարբերակ՝ Մեղրիի հաշվին. Ալեքսանյան
Հարգելի երեք նախկին նախագահներ, եթե բանավեճի հարցում փոշմանեք, ձայն հանեք, ցտեսություն. Փաշինյան
Մյունխենի ծերանոցում հրդեհ է բռնկվել. կան տուժածներ, տարհանվել է 60 մարդ
Բաքվում հանդիպել են Ադրբեջանի և Թուրքիայի զինված ուժերի ցամաքային զորքերի հրամանատարները
Մեր սիրելի նախկին քաղաքապետը բացի պարզ մանիպուլյացիաներից, բացահայտ ստում է. Արսեն Թորոսյանը՝ Մարությանին
Բախվել են մոպեդն ու «Mini Cooper»-ը. մոպեդավարը հիվանդանոցի ճանապարհին մահացել է
Ինչ իրավիճակ է հանրապետության ճանապարհներին
Արգավանդի կաթնամթերքի արտադրամասի «Չանախ» պանրի արտադրությունը կասեցվել է. խմբաքանակը ետ է կանչվել
Բարսելոնայում ՀՀ-ն պատվավոր հյուպատոս ունի. բացվել է գրասենյակը
Արտաշատի ԲԿ-ին պետության կողմից ֆինանսական միջոցներ կտրամադրվեն. ինչ նպատակի կուղղվի գումարը
Քաղաքացու ինքնասպանության փորձը կանխվել է
Մի հրաշք հյուր ունեի. «Անպտղության հաղթահարման» ծրագրով 486 երեխա է ծնվել, 25-ը` զոհված զինծառայողի ընտանիքում
Գյումրու պատմական փողոցների վերակառուցման աշխատանքների թերություների շտկման համար աշխատանքային խումբ կձևավորվի
Թուրքիան ուշադրությամբ հետևում է Հայաստան-Ադրբեջան խաղաղության գործընթացի զարգացումներին. Էրդողան
Տրամաբանությունը հուշում է՝ Փաշինյանի թեզը ճշմարիտ է, հակառակն ապացուցելու համար փաստ չունեն. Խանդանյան
Ճիշտ ե՞մ հասկանում, որ 3 նախագահները հրաժարվում են հրապարակային բանավեճից. վարչապետը դիմել է ժողովրդին
Բանավեճին գալով` ստիպված էին լինելու միաժամանակ հերքել Փաշինյանի պնդումը, բայց նաև հաստատել. Ռուբինյան
Սևանա լճում և ափամերձ տարածքներում ուժեղացված ծառայություն է իրականացվել. 83 կգ սիգ է առգրավվել. տեսանյութ
Ձեր փոշոտ անցյալը չեք կարող թաքցնել, 2025-ի բյուջեն Երևան քաղաքի, երևանցիների մասին է. Ավինյանն ամփոփեց նիստը
Հայտնի են «Սպորտի ոլորտում տարվա լավագույնների ընտրություն» մրցույթի հաղթողները. արդյունքներն ամփոփվել են
Հավայան կղզիներում ժայթքել է Կիլաուեա հրաբուխը. տեսանյութ
Էյֆելյան աշտարակում հրդեհ է բռնկվել. հազարից ավել այցելու է տարհանվել
Գառնի գյուղի ճանապարհին մեքենաներ են բախվել․ զոհեր կան
Ադրբեջանի անձնագիր՝ ԼՂ քաղաքացիներին. ինչպես է բանակցել Քոչարյանը. Ալեքսանյանը լուսանկար է հրապարակել
10-15 միլիոն դիտումով ավելացել է իմ համեստ անձի հանդեպ հետաքրքրությունը. Աննա Հակոբյանն ասել է՝ ինչի շնորհիվ
ԲԴԽ նախագահն ու ՌԴ դեսպանը խոսել են 2 երկրների դատական համակարգերի համագործակցության հեռանկարների մասին
Հալեպում ՀՀ գլխավոր հյուպատոսությունը արտագնա ծառայություններ կմատուցի Լաթաքիայում և Քեսաբում. ժամանակացույց
Ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան դեկտեմբերի 24-ին
Խուդաթյանը խորհրդակցություն է անցկացրել․ քննարկվել են համայնքների սեփական եկամուտների հավաքման ցուցանիշները
Երևան քաղաքում հրավառությունների թիվը շեշտակի կրճատվել է. Ավինյան
© 2024 Հայկական ժամանակ
Website by MATEMAT