Երևան
15 °C
Ժամանակակից գրող Արամ Պաչյանը Գիրք նվիրելու օրը Երեւանի Սիրահարների այգում իր անձնական գրադարանի գրքերից է նվիրել հավաքվածներին: Մի խումբ դպրոցականներ, որոնք առավելապես այգի էին եկել՝ երիտասարդ գրողի հետ ծանոթանալու եւ նրա ստեղծագործությունների մասին իրենց կարծիքը հայտնելու, հանդիպումից ուշացել էին: Հանդիպումից ուշացել էինք նաեւ մենք եւ արձակագրի հետ կապ հաստատեցինք ավելի ուշ: Նշենք նաեւ, որ գրողի անվան շուրջ առաջացած հետաքրքրությունն առավելապես սկսեց տարածվել այն ժամանակ, երբ դպրոցների առարկայական նոր չափորոշիչներով նախատեսվում էր նրա ստեղծագործություններից մեկը՝ «Թափանցիկ շշեր» պատմվածքը, ներառել գրականության ծրագրում:
Արամ Պաչյանի անկեղծ ու բացառիկ հարցազրույցը ներկայացնում ենք ստորեւ:
- Արամ, գիրք նվիրելու նախաձեռնությունը ո՞ւմ կողմից էր կազմակերպվել, ո՞րն էր միջոցառման հիմնական նպատակը, ինչպիսի՞ն էին գրքեր ստացողների արձագանքները:
- Նախաձեռնությունն իմն էր, ինքս էի կազմակերպել, քանի որ «Գիրք նվիրելու օրը», առհասարակ, գիրք նվիրելու խորհուրդը ամենակարևոր իրողություններից մեկն եմ համարում Հայաստանում եւ Արցախում: Նախաձեռնությանը միացան «ԱՐԻ գրականության հիմնադրամը», «Էջ» հրատարակչությունը, միացան ընթերցողներ, գրողներ, որոնց անչափ շնորհակալ եմ: Սիրելի գրքերով փոխանակվելը, գրքի և ընթերցանության շուրջ հավաքվելը, զրուցելը, խորհելը. ահա, թե որոնք էին նախաձեռնության նպատակները: Իսկ արձագանքները տարբեր էին, շատ ջերմ էին, նաև արհամարհական էին, մերժողական. Իհարկե, այսօրինակ արձագանքները ևս հասկանալի են՝ հաշվի առնելով մի շարք հանգամանքներ և եղելություններ:
- Ձեր կարծիքով՝ գրականությունն այսօր որքանո՞վ է դիպչում երիտասարդների հոգուն: Ինչո՞ւ են քիչ կարդում երիտասարդները:
- Չեմ կարող որևէ հստակ պատասխան տալ, թե ժամանակակից մարդը մեր օրերում ինչպես է ընկալում գրականությունը: Իհարկե, այդ ընկալումը անդադար փոփոխությունների է ենթարկվում: Ժամանակակից մարդու կյանքում գրականության դերը և՛ հպանցիկ է, և՛ անմիջական, և՛ ստվերային: Գրականությունը կարծես հին աշխարհից մեզ բաժին հասած բրածո լինի, որը հանկարծ զարթոնք է ապրում, գործածվում է վերստին, իսկ հետո անհետանում՝ սպասելով մի նոր զարթոնքի:
- Դերենիկ Դեմիրճյանն այն կարծիքին էր, թե գրելիս ու գրելուց առաջ չպետք է գիրք կարդալ, իսկ Դո՞ւք:
- Ըստ իս՝ Դեմիրճյանը միայն իր փորձառությունից է խոսում: Բայց եկեք չմոռանանք՝ որքան հեղինակ, այդքան էլ տարաբնույթ փորձառություն: Եվ ընդհանրապես, փորձառությունը վերջավոր չէ: Կարող ենք և հակառակը պնդել. օրինակ՝ «Գրելուց առաջ և գրելու ընթացքում հեղինակը պետք է գիրք կարդա»: Անշուշտ, եղել են ու կան գրողներ, որոնք հենց այս համոզմունքով են առաջնորդվել և հենց այս համոզմունքն են ճշմարիտ համարել:
- Կա՞ գիրք, որին պարբերաբար վերադառնում եք ու նորից վերընթերցում այն: Ո՞ր գրքերը խորհուրդ կտաք կարդալ մեր ընթերցողներին:
- Ես միշտ վերադառնում եմ «Հոբի գրքին», «Ոդիսականին», Ղազարոս Աղայանի սքանչելի հեքիաթներին… անուններ շատ կան: Խորհուրդներ տալ չեմ ուզում. ինձ համար ընթերցողը իր նավի միակ նավապետն է, իր նավի միակ նավաստին, ինքն է ծովը, ինքն է ծովի բնաշխարհը, ուրեմն ինքն էլ թող որոշի՝ որ ուղղությամբ է նավը տանելու և ում է հայտնաբերելու:
- Գրականությունը Ձեզ համար հոգեվիճակի բացահայտո՞ւմ է, ապրելակե՞րպ, թե՞ բողոքի արտահայտության ձեւ:
- Այս հարցը գրեթե պատասխան չունի: Չեմ ուզում պատասխան հորինել:
- Ինձ թվում է՝ այնպիսի անկեղծ պատմվածք, ինչպիսին է «Թափանցիկ շշերը», կարող է գրել այն մարդը, որը ավելի խորն է բացահայտել մարդու՝ միայնակ լինելու էությունը. ճի՞շտ եմ ենթադրում:
- Ես ուղղակի փորձել եմ խոսել: Այդքանը:
- «Թափանցիկ շշեր» պատմվածքը դպրոցական ծրագրերում ներառելու փորձը մեծ աղմուկ առաջացրեց: Ձեր կարծիքով՝ երիտասարդ գրողների ստեղծագործությունները դպրոցական ծրագրում ներառելը որքանո՞վ է կարեւոր. հիմա արժե՞ ժամանակակիցներին անդրադառնալ դպրոցներում, թե՞ հետո ժամանակը ցույց կտա՝ ով է արժանի, ով՝ ոչ:
- Իմ պիղծ, այլասերված պատմվածքը, որը արտագրել եմ, էստեղից-էնտեղից թխել, գրել քերականական, շարահյուսական կոպտագույն ու անամոթ սխալներով, չի կարող ընդգրկվել դպրոցական ծրագրերում: Գրական աղբը, ալկաշ հոր ու նրա մուտանտ որդու պատմությունը չի կարող տեղ ունենալ նման ծրագրերում: Աղմուկը ես եմ բարձրացրել, հայփ էի բռնում, ինձ զոհի տեղ էի դնում, համացանցերում անունս ու նկարներս էի ֆռռցնում (ինչպես միշտ եմ արել՝ համացանցի ծննդյան օրվանից): Ես ճկուն գտնվեցի, վայնասուն կապեցի, ֆեյքերով սարքեցի, թե հայրիկիս ու ինձ ամենավերջին բառերով հայհոյում են, որովհետև կյանքիս երազանքն էր ընդգրկվել դպրոցական ծրագրերում: Բայց ամենակարևորը ուզում էի՝ գրքերս շատ վաճառվեն, հետո մարդկանցից սեր էի աղերսում, ընթերցողական բանակներ մուրում: Ու մի քիչ ուրախացա, քանի որ վաճառքի թվերը բարձրացան: Կուզեի՝ էլի բարձրանան: Ես լավ փիառ անող եմ, օրորոցից կերպար ստեղծող՝ բանդանաս կապել նկարվել եմ, որ բանդանայով լուսանկար ունենամ, գնում եմ հատուկ սրճարաններ, որ ներս մտնողները տեսնեն՝ ոնց եմ սուրճս խմում (դառն եմ խմում): Սա օգնում է ինձ, որ մշտապես լինեմ մարդկանց տեսադաշտում: Ես շատ աշխատասեր եմ, նմանատիպ հազար ու մի բան եմ մտածում օրուգիշեր:
Իհարկե, կասեն՝ «Արամ Պաչյանը իր մասին ասաց գրեթե ողջ ճշմարտությունը»: Ես հիմա պատասխանեմ՝ «Ասացի բացարձակ ճշմարտությունը: Ու քֆուր եմ ուտում, երդվում եմ ամենաթանկ ու սիրելի մարդկանց անունով, որ սա ճշմարտություն է. սա է իմ հոգու իրականությունը: Ես չարիքն եմ: Ֆաուստն եմ: Կոկորդի ոսկորը: Նախանձ, երկերեսանի, իշխանատենչ, բամբասկոտ, իր ընկերներին դավաճանած, միշտ իրեն մինչև վերջ նվիրված ընկերներին լքող, գրողներին վատություններ արած տականքը»: Ահա Ձեր հարցի պատասխանը: Կներեք, փոքր-ինչ երկար ստացվեց, բայց անհրաժեշտ էր, որպեսզի պարզ դառնար, թե ինչու և ինչպես եղավ ողջ պատմությունը: Եվ, ի վերջո, ով եմ ես:
- Ձեր ստեղծագործության հերոսները հիմնականում մահվան ու կյանքի սահմանում գտնվող ոչնչացվող անհատականություններ են: Պայքարելու հատկությունը ժամանակակից մարդու մոտ հազվադե՞պ հանդիպող որակ է:
- Ինտելեկտս ի ցույց դնեմ՝ իբր տեսեք, թե ինչ կարդացած գրող եմ, ավելին՝ իբր Ռոբերտ Մուզիլ կարդացած գրող. ահա, Մուզիլի «մարդը» 20-րդ դարում այլևս առանց հատկությունների է: Դժվար է, չէ՞, մարդուն առանց հատկության պատկերացնել. իմ գործերում հերոսները ոչ միայն ոչնչացող անհատականություններ են, այլև ոչնչություններ են՝ բառի ամենալայն իմաստով, որոնք, որպես չարիք, ցավոք, շարունակում են գոյություն ունենալ և ինչ-որ բան ասել, խոսելու փորձեր են անում: Ընդհանրապես գրականությունը մարդու էության արտացոլանքն է: Որպես ոչնչություն ինձ շատ նման են իմ հերոսները, մնացյալը հորինել եմ ու գողացել: Գալով բուն հարցին՝ ինձ թվում է՝ պայքարելու ջիղը ժամանակակից մարդու մոտ չափից դուրս շատ է:
- Նոր սերնդի մոտ գրքի ու ընթերցանության հանդեպ ինչպե՞ս կարելի է սեր արթնացնել:
- Իմ մանկության օրերին, երբ հայրս գիրք էր ընթերցում, ես երջանիկ էի: Հետո գիրքը շփոթեցի երջանկության հետ: Սա է իմ գիտեցած ճանապարհը:
Լուսանկարները՝ Էռնա Թովմասյանի
Հ.Գ. Արամ Պաչյանի «Ցտեսություն, ծիտ» վեպը, որն առաջին անգամ հրատարակվել է 2012 թվականին, տարբեր տարիների ընդգրկվել է «Երևանյան բեսթսելեր» հեղինակային նախագծի վարկանիշային աղյուսակում:
Մարիամ Գեւորգյան
Արարատ Միրզոյանն ու Սաուդյան Արաբիայի Թագավորության ԱԳ նախարարը կարևորել են պարբերական ուղիղ չվերթների իրականացումը
Աշխարհի գավաթ․ Հայաստանի մարմնամարզության հավաքականի 3 ներկայացուցիչ եզրափակչում է
Մոտեցումը հստակ է, որակի հարցում կոմպրոմիս չի լինի․ քաղշինկոմիտեի նախագահը և Շիրակի մարզպետը եղել են շինհրապարակներում
Ինչու են ռուս խաղաղապահները դուրս գալիս Լեռնային Ղարաբաղից. ինչ պայմանավորվածություն կա
Խաղաղություն տանող ճանապարհը դժվար է, միայն կողմերի միջև երկխոսությամբ է հնարավոր հասնել դրան․ Կասուն՝ Խանդանյանին
«Խաղաղության խաչմերուկ»-ը մեր ճանապարհային քարտեզն է դեպի խաղաղություն․ Ալեն Սիմոնյանը՝ Լիտվայի ԱԳ նախարարին
Փոխվարչապետը «Վեոլիա» ընկերության փոխնախագահի հետ երկկողմ հետաքրքրություն ներկայացնող հարցեր է քննարկել
Քաղաքացին ընկել է շենքի նկուղը
Վրաստանը չի հրաժարվի «Օտարերկրյա գործակալների մասին» օրենքից. Կոբախիձե
Ինչ վիճակում է երրորդ հարկից ընկած 1-ամյա երեխան. ԲԿ-ն նոր մանրամասներ է հայտնել
Լավրով & Մարգո քոմփնին պատմության մեջ կմնան իրենց «հայրենիքին» ստորագույն հարվածը հասցրած կիսահայեր․ Սաֆարյան
Գյումրիում տղամարդը սպառնացել է նետվել կամրջից և ինքնասպան լինել
Բնակիչները գոհունակություն են հայտնել Կառավարության նախաձեռնությունից․ մանրամասներ վարչապետի տավուշյան այցից
«ՊԱԶ»-ը բախվել է քարե պարսպին և հայտնվել մեղվափեթակների մեջ․ ուղևորներին մեղուները խայթել են, 29 հոգի հիվանդանոցում է
Ռուս խաղաղապահների առաքելությունը Լեռնային Ղարաբաղում լիովին կատարված է․ Պետդումա
Վարչապետը Բերքաբերում ծանոթացել է սահմանամերձ բնակավայրերում տների կառուցման ծրագրի ընթացքին (լուսանկարներ)
4 գյուղերը սովետական տարիներին ադրբեջանական են եղել. բնակիչ (տեսանյութ)
Երբ կանայք հաջողում են քաղաքականության մեջ, հաջողում է պետությունը․ պատգամավորները մասնակցում են IDEA-ի ծրագրին
Գալիս է պահ, որ դու քեզ պետք է զոհաբերես հանուն քո հայրենիքի և երկրի. վարչապետ (տեսանյութ)
Դատարանը քննում է Սամվել Վարդանյանի կալանքի հարցը
Ինչու չհավատանք երկրի վարչապետին, ժողովրդին հարգելով՝ եկել էր, անկեղծ զրույց էր. Ոսկեպարի բնակիչ (տեսանյութ)
Նիկոլ Փաշինյանին տված քֆուրները իրանց կպնի, ուզում ենք՝ հիմնական սահման լինի, պահենք. Բերքաբերի բնակիչ (տեսանյութ)
Ուզում են իրավապահներին մոլորեցնել, քրգործ խմորել իմ դեմ, բանալի բառերը ուղղված են իրենց քաղաքական հայրերին. Մկրտչյան
Հայտնի են «Հայրենյաց բարիքներ»-ի տոմատի մածուկների լաբորատոր փորձաքննության արդյունքները․ իրացումն արգելվել է
Վլադիմիր Գասպարյանի աղջիկն այլևս փոխգնդապետ չէ․ կոչումն անվավեր է ճանաչվել
Վետո կդնեմ «օտարերկրյա գործակալների մասին» օրենքի վրա․ Վրաստանի նախագահ
Նիկոլ Փաշինյանը նոր որոշում է ստորագրել
Ինչպես են Լեռնային Ղարաբաղից հեռանում ՌԴ խաղաղապահները․ նոր կադրեր զինտեխնիկայի դուրսբերումից (տեսանյութ)
Արտակարգ դեպք Արմավիրում. Շահումյան գյուղի աղբավայրում մոտ 31 հատ հակատանկային ական է հայտնաբերվել
Ասում են՝ Տավուշի գյուղերը տալիս են, խի՞ եք աղավաղում, դրանք ադրբեջանական են. բերքաբերցի (տեսանյութ)
Կոնվերս բանկը երկու արժույթով պարտատոմսեր է տեղաբաշխում
Փոխհրաձգություն Թբիլիսիի կենտրոնում․ կան վիրավորներ
Դոլարն էժանացել է․ ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան ապրիլի 17-ին
ՎՏԲ-Հայաստան բանկը հանդես է եկել որպես ARMMONO փառատոնի գլխավոր գործընկեր
Վերահաստատվել է Հայաստան-Սիրիա փոխգործակցության խորացմանն ուղղված քայլերի իրականացման հանձնառությունը
Երիտասարդը 93-ամյա կնոջը մահացու վնասվածքներ է հասցրել, մինչև մահանալը կատարել սեքսուալ բնույթի բռնի գործողություններ
Որևէ հայտարարություն, որը չի հնչել կամ հաստատվել վարչապետի կողմից, պաշտոնապես հերքվում է. Նազելի Բաղդասարյան
Նիկոլ Փաշինյանը հանդիպել է Բերքաբերի բնակիչների հետ
Ռուս խաղաղապահների հեռացումը Ադրբեջանի և Ռուսաստանի բարձրագույն ղեկավարության համատեղ որոշումն է
Ժողովրդավարությունը մի երեւույթ է, որը մշտապես բախվել եւ բախվում է մարտահրավերների. Վարդանյանի ելույթը ԵԽԽՎ-ում
© 2024 Հայկական ժամանակ