Տնտեսությունը զարգացնելու համար պետք են ոչ ստանդարտ լուծումներ, որոնք գուցե շատերին դուր չգան. Արմեն Քթոյան

Ընտրություններից հետո տնտեսության մեջ ակնկալվող փոփոխությունների մասին զրուցել ենք տնտեսագետ Արմեն Քթոյանի հետ:

 - Պարո՛ն Քթոյան, հիմա արդեն կարո՞ղ ենք ասել, որ տնտեսության մեջ անորոշությունները վերացել են:

- Ոչ, որովհետեւ անորոշությունները մի քիչ ավելի խորքային ու ոչ միաբեւեռ են, դրանք ամենատարբեր գործոններով են պայմանավորված: Այո, քաղաքական առումով Կառավարության հետ կապված  անորոշություն կար, որը փարատվում է, բայց թե ինչպիսին կլինեն Կառավարություն-ընդդիմություն հարաբերությունները, ինչ դրսեւորում կունենան արտաքին մարտահրավերները կամ արդյոք Կառավարությունը կկարողանա՞ հավակնոտ ներքին մարտահրավերների հաղթահարման քաղաքականություն իրականացնել՝ սա էլ է խնդիրը: Այսինքն դեռ վաղ է ասել, որ մենք հաղթահարեցինք այն անորոշությունները, որոնք պայմանավորված էին քաղաքական ճգնաժամով:

- Այս փուլում ի՞նչ քայլեր պետք է իրականացնեն իշխանությունները որպեսզի տնտեսությունն աշխուժանա, ներդրողները ուշադրություն դարձնեն Հայաստանին:

- Այս փուլում պետք է ավարտին հասցնեն կամ լուրջ քայլեր ձեռնարկեն՝ սկսելու այն ռեֆորմները, որոնք ակնկալվում են. խոսքը հարկային եւ մաքսային ոլորտում, բիզնես միջավայրին եւ մարդկային կապիտալի զարգացմանը միտված բարեփոխումներին է վերաբերում: Ներդրումային միջավայրի բարելավման հետ կապված գործառնություններ են անհրաժեշտ, պետություն-մասնավոր գործընկերություն: Անհրաժեշտ է արտաքին հիմնական խաղացողների հետ, որոնք ֆինանսների աղբյուր են հանդիսանում, ավելի ճկուն քաղաքականություն իրականացնել, փոքր ու միջին ձեռներեցության զարգացման խնդիրներն է պետք հաղթահարել: Մարտահրավերները շատ են, դրանց մի մասը սպեցիֆիկ են եւ ստանդարտ մեթոդներով դժվար կլինի հաղթահարել: Կառավարության գործունեությունը պետք է միտված լինի եղած ռեսուրսների արդյունավետ օգտագործմանը եւ լրացուցիչ ռեսուրսների ներգրավմանը: Սա նաեւ շատ ցավոտ որոշումներ է ենթադրում, օրինակ՝ գյուղատնտեսության առումով շատ ենք խոսել, որ կա հսկայական ծավալի անարդյունավետ օգտագործվող ռեսուրսներ:

- Այսինքն՝ քայլեր անել, որոնք գուցե քաղաքացիներին դուր չգան, սակայն տնտեսությանը կօգնե՞ն:

- Այո, օրինակ՝ տասնյակ հազարավոր, եթե ոչ հարյուր հազարավոր հողի սեփականատերեր ունենք, եւ նրանց մեծ մասը ոչ էֆեկտիվ են: Անհրաժեշտ է ներդնել մեխանիզմներ, որոնք պետք է նպաստեն ոչ էֆեկտիվ սեփականատերերից էֆեկտիվ սեփականատերերի փոխանցմանը՝ իհարկե, շուկայական մեթոդներով, ոչ վարչական: Բայց այստեղ շատ լուրջ դիմադրություն կլինի եւ նաեւ մանիպուլյացիայի լայն դաշտ կբացվի:

Նույնիսկ այս ընտրական դեբատների ժամանակ ընդդիմադիր թեկնածուներից մեկը գյուղացիությանն ուղղված իր խոսքի մեջ միանշանակ հայտարարեց, որ հողատարածքների խոշորացումը բերելու է սեփականատերերից հողը խլելուն: Նմանօրինակ մանիպուլյացիաներ կլինեն, եւ պետք է ավելի ճկուն աշխատանք կատարել դրա հաղթահարման համար:

- Խորհրդարանում նոր ընդդիմադիր ուժեր հայտնվեցին, ըստ ձեզ տնտեսական բարեփոխումների ծրագրերին, նախագծերին նրանք կառուցողակա՞ն կմոտենան, թե՞ կարող են խնդիրներ ծագել:

- Չեմ կարծում, թե կառուցողական կմոտենան, որովհետեւ թե՛ 2018-ից սկսած, թե՛ նախընտրական այս ողջ ժամանակահատվածում կառուցողականության դաշտ քիչ կար: Կառուցողականություն լինում է այն դեպքում, երբ կոնկրետ ուժի շահերը համընկնում են պետության շահերի հետ, բայց այստեղ ինձ համար այդ համընկնումն ակնհայտ չէ: Հետեւաբար իրենց գործունեությունը միտված է լինելու հնարավորության սահմաններում տորպեդահարելու բոլոր այն նախաձեռնությունները, որոնք առաջադրվելու են: Այդ թվում իմ հիշատակած ցավոտ բարեփոխումները, որոնք շոշափում են տասնյակ հազարավոր մարդկանց շահեր: Մանիպուլացնելու են եւ ներկայացնեն որպես կոռուպցիոն դրսեւորումներ կամ սեփականությունը բաշխելու ձեւ:

- Պարո՛ն Քթոյան, հավանաբար ուսումնասիրել եք ընտրված ուժի նախընտրական ծրագիրը, ըստ ձեզ առաջիկա 5 տարում իրագործելի՞ են տնտեսությանը վերաբերող հատվածները, ասենք կենսաթոշակների, նվազագույն եւ միջին աշխատավարձի, տնտեսական աճի ակնկալիքների ու աղքատության կրճատման առումով:

- Իրականանալի են, իհարկե: Տարբեր երկրների փորձ ունենք շատ արագ զարգացման, եւ տեսականորեն այո, բոլոր այդ թիրախները հնարավոր է իրագործել: Այլ հարց է, թե արդյոք ճի՞շտ քայլեր կկատարվեն, ճի՞շտ ռեսուրսներ կմոբիլիզացվեն. կադրային ռեսուրսների, ֆինանսական ռեսուրսների խնդիր կա, բարեփոխումների արագության խնդիր կա:

- Այն ուժերը, որոնք մեծ խոստումներ էին տալիս նախընտրական շրջանում՝ միլիարդավոր դոլարների ներդրման, տասնյակ հազարավոր աշխատատեղեր ստեղծելու վերաբերյալ, ընտրություններում չհաղթելուց հետո քայլեր չե՞ն անի դրանք իրականացնելու համար:

- Իրենց պետք է հարցնել, իմ կարծիքով՝ բազմամիլիարդանոց ներդրումները ավելի շատ քաղաքական հայտարարություններ են, որովհետեւ եթե Հայաստանում կա նպաստավոր միջավայր, օրինակ՝ 20 կամ 30 մլրդ դոլար ներդրում կատարելու համար եւ կան կոնկրետ ներդրողներ, որոնք տեսել են այդ հնարավորությունները՝ նրանց ոչինչ չի խանգարում այդ ներդրումներն անել: Ի վերջո ներդրումներն արվում են շահույթ ստանալու համար, ոչ թե այս կամ այն քաղաքական ուժին իշխանության տեսնելու: Այդ բոլոր խոստումները կամ հայտարարությունները, որոնք եղել են, որքանով ինձ հայտնի են՝ կոնկրետ նախագծերի տեսք չունեն:

- Նախընտրական քարոզարշավի ժամանակ Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարեց, որ Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատում փայաբաժին ունեցող տեղական օլիգարխները զրկվելու են դրանից, ի՞նչ մեխանիզմով է դա հնարավոր:

- Մեխանիզմներ կան, եթե ապացուցվում է անօրինական սխեմաների միջոցով որոշակի սեփականության ձեռքբերումը: Հատկապես երբ խոսքը խոշոր չափերի կապիտալի մասին է, դրանք վաղեմության ժամկետ չունեն, եւ միշտ էլ պետությունը իրավունք ունի արդարադատություն իրագործելու: Սա նորմալ պրոցես է եւ ավելի շատ ազդակ կլինի, որ պետությունը գնում է դաշտը ավելի թափանցիկ դարձնելու, խաղի կանոններն ավելի հասկանալի դարձնելու ուղղությամբ: Այլապես կստացվի, որ դարձավ յուրօրինակ համաներում եւ բոլորին ներվեց ամեն ինչ: Իհարկե, համաներման անհրաժեշտություն կա, բայց ոչ այդ մասշտաբի խոշոր գործարքների առումով:

- Հեղինակավոր համաշխարհային կազմակերպությունների համար ընտրությունների արդյունքները որքանո՞վ են ազդակ, որ ավելի դրական կանխատեսումներ անեն Հայաստանի տնտեսության համար:

- Միջազգային կազմակերպությունները երկրի վարկանիշը գնահատում են մի քանի հանգամանքներից ելնելով, առաջին հերթին կանխատեսելիությունն է կարեւոր, երկրորդը՝ ռիսկերի նվազումը: Ընտրությունները մի քանի կետով այդ հարցերի պատասխանը տվեցին: Առաջին հերթին՝ վերահաստատվեց եւս մեկ անգամ, որ Հայաստանում կատարվեց ժողովրդավարական պրոցես: Ընտրություններ տեղի ունեցան, որոնք տարբերվում են մեր իմացած «ընտրություններից», նրանց համար սա դրական է:

Տպել
2664 դիտում

Խուզարկել են գնդապետ Վոլոդյա Ավետիսյանի տունը, առգրավել համակարգիչ, տեսախցիկներ

Հայաստանն արգելափակել է Վլադիմիր Սոլովյովի հաղորդումների հեռարձակումը ՀՀ տարածքում

Թթուջուր-Նավուր ավտոճանապարհը փակ է բոլոր տրանսպորտային միջոցների համար

Լեհաստանը զորքեր կուղարկի Ֆրանսիա

Երևանում թալանել են «Տոյոտա Երևան»-ի վաճառքի բաժնի ղեկավարի «Տոյոտա»-ները

Ոչ միայն դեղերը, այլև վիտամինները, սննդային հավելումները պետք է պահվեն երեխաների համար անհասանելի վայրում. ԱՆ

Այրվել է վագոն-տնակ՝ ներսում եղած իրերով

Ֆրանսիայի հետախուզական ծառայությունները խորհուրդ են տալիս չեղարկել Օլիմպիական խաղերի բացման արարողությունը

Մի քանի ժամով կհոսանքազրկվեն Երևանի և 2 մարզի որոշ հասցեներ

Բախվել են «Նիսսան» և «ՎԱԶ» մակնիշի ավտոմեքենաներ

Հայտարարվել է Տաթև ՀԷԿ-ի ՕԿՋ-ի վերանորոգման աշխատանքների տեխնիկական վերահսկողության մրցույթ

Քարաթափում Արարատի մարզում. ճանապարհը դարձել է միակողմանի երթևեկելի

Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ տեղի է ունեցել ՔՊ նախաձեռնող խմբի նիստ․ հայտնի է՝ ինչ է քննարկվել

ՀՀ-ն որևիցե բան չի պատրաստվում զիջել, ստոր շահարկումներ են․ Ալեն Սիմոնյանը՝ Տավուշի շուրջ պտտվող լուրերի մասին

Սուրեն Պապիկյանը մասնակցել է ռազմական տեխնիկայի ցուցադրությանը և հետևել մարտական հրաձգությանը (լուսանկարներ)

Ինչպես կասեր դասականը՝ «յա՜, իրո՞ք». Արշակ Կարապետյանը «գողացել» է ՀՀԿ-ի ծրագիրը

ՌԴ դեսպանը սիրում էր Ջերմուկում հանգստանալ, լուսանկար էր հրապարակել, բա թող գա ասի, որ դա ՀԱՊԿ-ի տարածք է․ Սիմոնյան

Երբ կկայանա Ալեն Սիմոնյանի և Սահիբա Գաֆարովայի հաջորդ հանդիպումը․ ԱԺ նախագահը մանրամասնել է՝ ինչ է քննարկվել մարտի 22-ին

Վիճաբանություն և ծեծկռտուք «Ռիո Մոլլ»-ի հարևանությամբ. կռվի մասնակիցների մեծ մասը անչափահասներ են, կա վիրավոր

Ռուսաստանը նպատակ է դրել հեղաշրջում իրականացնել Հայաստանում, առաջիկայում քայլերը կսրվեն. Առաքելյան

Դասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը․ իրականացվել են գնահատման համակարգի փոփոխություններ

Բախվել են «Նիսսան»-ն ու «Ֆորդ տրանզիտ»-ը․ վերջինս նաև երկաթե արգելապատնեշներին է հարվածել, տուժածները հիվանդանոցում են

ԱՄՆ-ը Ռուսաստանի Դաշնությանը մանրամասն տեղեկատվություն է տրամադրել ահաբեկչության սպառնալիքի մասին․ Սպիտակ տուն

Երևանի գլխավոր հատակագիծը կլինի թվայնացված փաստաթուղթ․ Տիգրան Ավինյանը տեսակապով հարցեր է քննարկել Քրիս Չոայի հետ

Շահրամանյանը շարժվում է Բակո Սահակյանի ու Սերժ Սարգսյանի պահվածքով, պետք է ուշադրության կենտրոնում լինի. Իոաննիսյան

96 խնամատար ընտանիքում դաստիարակություն է ստանում 152 երեխա․ այս ինստիտուտի զարգացման աշխատանքները շարունակվում են

Հայ-ռուսական հարաբերություններում առկա վիճակը լավատեսություն չի ներշնչում․ ինչում է մեղադրել Լավրովը ՀՀ ղեկավարությանը

Մինչև ապրիլի 5-ը կատարված իրավախախտման տուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված

Չստացված չեկիստ, հանգիստ վեր ընկիր տեղդ ու ջանդ յուղիր. Մեհրաբյանը՝ Շահրամանյանին

200 հոգու հրկիզման սահմռկեցուցիչ դրվագն ունենալով իր անցյալում՝ խորհուրդ է տալիս Հայաստանի անվտանգության մասին. Սաֆարյան

Հավերժ ճակատներին Եվլախ դաջածներն էլի ակտիվացան. Հարություն Մկրտչյանը՝ Սամվել Շահրամանյանի մասին

Բախվել են շտապօգնության ավտոմեքենան և «Մերսեդես»-ը

Աֆղանստանում 5․7 մագնիտուդ ուժգնությամբ երկրաշարժ է տեղի ունեցել

Խմբի կազմում ապօրինի կերպով զենք-զինամթերք են ձեռք բերել և իրացրել․ խուզարկություններ Երևանում և Գողթանիկում (լուսանկար)

Մեկնարկել է բարձրագույն կրթություն չունեցող մասնագետների արտահերթ կամավոր ատեստավորումը

Եվրոպական խորհրդի քաղաքական և անվտանգության հարցերով կոմիտեի անդամները կայցելեն Հայաստան

Նոր Հաճնի կամրջի վրա փոսային նորոգման աշխատանքներ են իրականացվում․ երբ կավարտվեն

Հայտնի են Արթուր Աբրահամի հոր՝ Գրիգոր Աբրահամյանի հոգեհանգստի և հուղարկավորության վայրն ու օրերը

Վարդենյաց լեռնանցքը դժվարանցանելի է կցորդիչով բեռնատարների համար

Վարչապետի գլխավորությամբ քննարկվել է «Հայփոստ»-ի զարգացման ռազմավարության նախագիծը․ ինչ է հանձնարարվել