Որտե՞ղ կթաքցնեն գույքը. չինովնիկների կանայք ավելի կհարստանան

ՀՀ կառավարությունը վերջին նիստում հավանություն տվեց ՀՀ քրեական օրենսգրքում մի շատ հետաքրքիր լրացում կատարելու մասին օրինագծի, որը հավանության կարժանանա նաեւ Ազգային ժողովում:

Ըստ նախատեսվող լրացման՝ ՀՀ քրեական օրենսգրքում կավելանա «Ապօրինի հարստանալը» անվանումով նոր` 310.1 հոդվածով: Ձեւակերպված է նոր հոդվածը հետեւյալ կերպ. «Ապօրինի հարստանալը՝ «Հանրային ծառայության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված` հայտարարագիր ներկայացնելու պարտականություն ունեցող անձի՝ հաշվետու ժամանակահատվածում գույքի ավելացումը եւ (կամ) պարտավորությունների նվազումը, որոնք էականորեն գերազանցում են նրա օրինական եկամուտները, եւ որը ողջամտորեն չի հիմնավորվում դրանցով, եւ եթե ապօրինի հարստացման համար հիմք հանդիսացող այլ հանցագործության հատկանիշները բացակայում են՝ պատժվում է ազատազրկմամբ՝ երեքից վեց տարի ժամկետով՝ որոշակի պաշտոններ զբաղեցնելու կամ որոշակի գործունեությամբ զբաղվելու իրավունքից զրկելով՝ առավելագույնը երեք տարի ժամկետով՝ գույքի բռնագրավմամբ»:

Հոդվածում նաեւ բացատրված է, թե ինչ է նշանակում «էականորեն»: «Սույն հոդվածում էական է համարվում հանցագործության պահին սահմանված նվազագույն աշխատավարձի հինգհազարապատիկը գերազանցող գումարը (արժեքը)»:

Ուրեմն, ինչ է ենթադրում սույն հոդվածը: Եթե պաշտոնյայի գույքը տվյալ ժամանակահատվածում աճել է, ասենք, 10 մլն դրամով, իսկ նրա եկամուտները նույն ժամանակահատվածում կազմել են 5 մլն-ից պակաս, ուրեմն նա ենթակա է քրեական հետապնդման: Նույն կերպ, եթե նա, ասենք, ունեցել 10 միլիոն դրամի վարկ ու հանկարծ վարկը նվազել է 6 միլիոնով, բայց նա տվյալ ժամանակահատվածում ունեցել է 5 միլիոն դրամի եկամուտ, կրկին ենթակա  է քրեական հետապնդման: Եվ դա այն դեպքում, եթե այդ ընթացքում նա չի բռնվել կաշառք վերցնելու համար: Այս դեպքում նա ենթարկվում է քրեական հետապնդման կաշառք վերցնելու համար եւ ոչ թե ապօրինի հարստացման:

Մի խոսքով, ինքնին սա լավ դրույթ է, ու շատ լավ է, որ մեր Քրեական օրենսգրքում հայտնվում է նման դրույթ: Բայց լավ` շատ լավ դրույթների պակաս մեր օրենսդրությունը չունի: Նույնիսկ կարելի է ասել՝ մեր օրենսդրությունը հիմնականում բաղկացած է շատ լավ դրույթներից: Այլ հարց է, թե կյանքում ինչպես են դրանք կիրառվում: Ահա այստեղ է, որ լավ դրույթներից ունեցած ոգեւորությունը մարում է: Օրինակ, կաշառակերությունը: Մեր օրենսդրությունը թե ձեւակերպումներով, թե նախատեսվող պատիժներով շատ նման է այն երկրների օրենսդրություններին, որտեղ կաշառակերությունը չափազանց ցածր մակարդակի վրա է: Իսկ մեզ մոտ այն ուղղակի կյանքի նորմ է:Խնդիրը ոչ թե օրենսդրության, այլ այն կիրառելու մեջ է:

Մի պարզ վիճակագրություն: Հայաստանում, ըստ պաշտոնական տվյալների, այս տարվա առաջին 9 ամիսներին հանցագործությունների թիվը աճել է 11 տոկոսով`12 հազար 827-ից հասնելով 14 հազար 237-ի: Բայց «կաշառք ստանալը, տալը, կաշառքի միջնորդությունը» տողով հանցագործությունների թիվը նույն ժամանակահատվածում նվազել է: Կարո՞ղ եք կռահել որքանով: Ոչ պակաս, քան 38 տոկոսով: Անցած տարի գրանցվել է 70 նման հանցագործություն, այս տարի` 43:

Ուրեմն, պատկերավոր ասած, կամ կաշառակերությունն է նվազել 38 տոկոսով, կամ այդպիսի հանցագործությունների բացահայտումը: Այս տարբերակներից ո՞րն է ավելի իրական` ընտրեք ինքներդ: Էլ չենք խոսում բացահայտված մեր կաշառակերների «պլանկայի» մասին: Այսինչ տեսուչը այսինչ քաղաքացուց պահանջել եւ ստացել է 300 հազար դրամ կաշառք...: Նման հաղորդագրությունները առանց չափազանցության ծիծաղ են առաջացնում, երբ խոշոր կաշառակերության մասշտաբները ուղղակի աներեւակայելի են դարձել: 

Հիմա փորձենք պարզել, թե ինչ է լինելու այս փոփոխությունը ՔՕ-ում կատարելուց հետո: Նախ նշենք, որ մեր բոլոր, մեղմ ասած, հարուստ պաշտոնյաները արդեն հավեսով կուտակել են իրենց անհրաժեշտ գույքը, որը մի քանի հարյուր կամ հազար, կամ նույնիսկ տասնյակ հազար անգամ գերազանցում է իրենց պաշտոնական եկամուտները: Փոփոխությունը չի վերաբերում անցյալին: Իսկ հիմնական հարցը այն է, թե ինչպես հայտնաբերել այն գույքը, որը նկարագրված է ՔՕ-ի այս հոդվածում:   Օրինակ, ինչպես հայտնաբերել պաշտոնյայի այն գույքը, որը ձեռք է բերում ոչ թե ինքը, այլ նրա` ոչ պաշտոնյա զոքանչը, տալը, տեգրը, մանկության ընկերը, վստահելի հարեւանը....: Կա՞ նման մեխանիզմ: Կարծես թե չկա:

Կամ, եթե պաշտոնյան ասում է, որ ինքը զբաղվում է գյուղատնտեսությամբ ու մեկ քառակուսի մետրից իբր ստանում է այնքան բերք, որ չեն ստանում նույնիսկ Իսրայելում, Եվրոպայում ու ԱՄՆ-ում եւ դրա հաշվին էլ տարեկան մի քանի միլիոն դոլար է «վաստակում»: Հնարավո՞ր է դա հերքել ու պաշտոնյային պատասխանատվության ենթարկել: Կարծես թե ոչ:

Կամ ինչպե՞ս գտնել այն գումարը, որը տարբեր սխեմաներով դուրս է գալու օֆշոր, հետո նույն այդ օֆշորում գրանցված անհայտ բաժնետերերով ընկերության միջոցով հետ է գալու Հայաստան, դառնա խոշոր գույք կամ բիզնես: Հնարավո՞ր է գտնել: Կարծես թե` ոչ: Ապօրինի ստացած հարստությունը թաքցնելու այնքան շատ տարբերակ կա, որ դրանց թվարկումը կարող է օրեր տեւել: Գուցե գտնվեն այնպիսի միամիտ պաշտոնյաներ, որոնք խոշոր գույք ձեռք բերեն իրենց անունով ու մեկ-երկուսը պատժվեն: Բայց մեծ հաշվով այս փոփոխությունը դժվար թե նույնիսկ տասնորդական տոկոսներով նվազեցնի կոռուպցիան Հայաստանում: 

Այս փոփոխությունից հետո էլ կլինի այն, ինչ եղավ պաշտոնատար անձանց գույքը եւ եկամուտները հայտարարագրելու մասին օրենքը, որը ժամանակին դիտարկվում էր կոռուպցիայի դեմ պայքարի հզորագույն զենք, որը գրեթե արմատախիլ էր անելու կոռուպցիան...: Արդյունքում եղավ այն, ինչ եղավ: Առավելագույնը, այդ օրենքը ավելի նյարդայնացրեց հանրությանը: Պարզվեց, որ իրենք` պաշտոնյաները ահագին աղքատ են, իսկ նրանց կանայք՝  կատաղած բիզնեսմեններ, որոնք ամեն գործարքից մեկին հազար շահույթ են ստանում: Եվ ընդամենը: