Խնդիրն այդ անընդունելի հայտարարությանը հաջորդած քննարկումների որակն ու թաքնված նպատակներն են

Ռուբեն Հախվերդյանի սկանդալային հարցազրույցը լրջորեն ալեկոծեց հանրային կարծիքն ու բուռն քննարկումների առիթ դարձավ։ Նա, հիշեցնենք, հայտարարել էր, թե ղարաբաղցիներն ըստ էության ադրբեջանցիներ են ու պիտի «վաբշե մաքրվեն ստեղից»։

Խնդիրն, իհարկե, Ռուբեն Հախվերդյանը չէ, ոչ էլ ամեն անհեթեթություն մեկնաբանելու անհրաժեշտություն կա։ Անձամբ նրա դեպքում կարելի է ընդամենը հետեւություններ անել, որ, ասենք, այսուհետ լավ կլինի հեռուստաընկերությունների տաղավարներում ալկոտեստերներ տեղադրել, կամ էլ, եթե դա հնարավոր չէ, ստիպել, որ հարցազրույց տվողը եթեր մտնելուց առաջ «մի հատ հո անի»։

Խնդիրն այդ անընդունելի հայտարարությանը հաջորդած քննարկումների որակն ու թաքնված նպատակներն են։ Ի՞նչ է տեղի ունեցել իրականում։ Հայտնի երգահանը ուղիղ եթերից հայտարարում է, թե ղարաբաղցիներն ադրբեջանցիներ են, ու սոցկայքերում հայտնվում են այս անհեթեթության հարյուրավոր /իրական, թե ֆեյք՝ տվյալ դեպքում այնքան էլ էական չէ/ պաշտպաններ, որոնք իրենց հիացմունքն են արտահայտում «Ռուբոյի դուխի» առթիվ, կրկնում են նույնը, մի երկու բան էլ իրենց կողմից են ավելացնում, մի խոսքով՝ առաջ են տանում քարոզչական այն գիծը, որն ադրբեջանցիները տասնամյակներ շարունակ փորձում էին արմատավորել մեր գիտակցության մեջ ու չէին կարողանում։ Չի բացառվում, իհարկե, որ այդ ֆեյքերի մի մասի անվան տակ հենց Ադրբեջանի հատուկ ծառայություններն են գործում, բայց վստահաբար՝ կան նաեւ այնպիսիք, ովքեր անկեղծորեն հավատացած են, թե քանի որ նախկին նախագահները /Ռոբերտ Քոչարյանն ու Սերժ Սարգսյանը/ ղարաբաղցիներ են, իրենք պարտավոր են ղարաբաղցիների դեմ հնչեցված ցանկացած հայհոյանք «լայքել», ու դրանով իրենք պայքարում են ռեւանշիզմի դեմ, նպաստում են նախկինում կատարված հանցագործությունների բացահայտմանը, մի խոսքով՝ մեծ ծառայություն են մատուցում հեղափոխությանը։

Մյուս կողմից էլ՝ այս անհեթեթ թեմայի շուրջ բարձրացված աղմուկը ձեռնտու է բոլոր նրանց, ովքեր հակված են Հայաստանում տեղի ունեցած հեղափոխությունը ներկայացնել որպես սովորական հեղաշրջում, իսկ նախկինում կատարված հանցագործությունների բացահայտումները՝ քաղաքական հաշվեհարդար։ Ռուբեն Հախվերդյանի այս հայտարարությունները նրանց համար հրաշալի առիթ էին, որովհետեւ հընթացս հանրային գիտակցության մեջ կամաց-կամաց կարելի է ներարկել այն թեզը, թե նախկիններին հալածում են ընդամենը նրանց «ոչ հայաստանցի» լինելու համար, ու դա նրանց միակ «հանցանքն» է։ Հասկանալի է, որ իրականում դա հանցանք չէ, ու հասարակությունը հարյուր տոկոսով /բացառությամբ մի քանի դեգեներատների/ շատ լավ գիտի դա։ Հետեւաբար՝ հասարակության մեջ նախկինների նկատմամբ առկա ատելությունը հիմնականում նրանց ղարաբաղցի լինելով պայմանավորելը նշանակում է հիմնավորել, որ այդ ատելությունն անարդարացի է։ Բայց ակնհայտ է, չէ՞, որ եթե Քոչարյանը կամ Սերժ Սարգսյանը ոչ թե ղարաբաղցի լինեին, այլ, ասենք, քյավառցի կամ գյումրեցի, դրանից նրանց նկատմամբ հասարակության վերաբերմունքը չէր փոխվելու։ Ոչ էլ, ի դեպ, նրանց արարքներն են փոխել հասարակության մեջ առկա դրական վերաբերմունքը ղարաբաղցիների նկատմամբ ու ընդգծված մերժողական դիրքորոշումը «հայաստանցի-ղարաբաղցի» արհեստական դիսկուրսի հանդեպ։ Ապրիլյան պատերազմը շատ լավ ցույց տվեց դա։

Մի խոսքով՝ խնդիրն այն չէ, որ «մի հիմար քար գցեց ձորը, հազար խելոքներ չկարողացան հանել»։ Խնդիրն այն է, որ այդ «հազար խելոքները» փորձեցին օգտվել առիթից ու դա ծառայեցնել իրենց շահերին։ Հաշվի չառնելով անգամ, որ խոսքը կարեւորագույն հարցի մասին է։ Հարց, որը վերաբերում է ե՛ւ ներհասարակական համերաշխությանը, ե՛ւ մեր անվտանգությանն ու պետականությանն ընդհանրապես։