Երևան
12 °C
Հայաստանում դատական համակարգի բարեփոխման անհրաժեշտություն կար դեռեւս մինչեւ հեղափոխությունը: Հեղափոխության առաջին հաղթանակից՝ գործադիր իշխանությունը ժողովրդին վերադարձնելուց անմիջապես հետո հասունացած էր իշխանության այլ ճյուղերը եւս հանրային լեգիտիմությամբ օժտելու պահը: Տարբեր պատճառներով գործադիր իշխանությունը որոշեց չգնալ օրենսդիր եւ դատական իշխանության «վիրահատական միջամտության»:
«Թավիշը», որը հասարակության մի մեծ մասի կողմից ներկայիս կառավարությանն ուղղված դժգոհության հիմնական պատճառն է, ժամանակ էր տվել դատական իշխանությանը ինքնամաքրվելու, ինչն, ակնհայտորեն, տեղի չունեցավ: «Թավշյա» գործելաոճը Ազգային ժողովի պարագայում հանգեցրեց հոկտեմբերի 2-ի խնդրահարույց նախագծին, որով կարող էին հետաձգվել արտահերթ ընտրությունները, իսկ դատական իշխանության դեպքում՝ մայիսի 18-ին Ռոբերտ Քոչարյանի խափանման միջոցի փոփոխությանը, ինչն, ըստ որոշ տեղեկությունների, ծրագրված էր դեռեւս մինչեւ նիստը:
Դատական համակարգի բարեփոխումները հետհեղափոխական երկրներում, թերեւս, ամենաբարդն են՝ ելնելով ոլորտի յուրահատկությունից: Ուկրաինական «արժանապատվության» հեղափոխությունից հետո դատական իշխանության բարեփոխումը երկրի առջեւ ծառացած գլխավոր մարտահրավերներից էր, որի թերի լուծումն ի թիվս այլ բացթողումների, ի վերջո հանգեցրեց նախագահ Պյոտր Պորոշենկոյի ջախջախիչ պարտությանը վերջին նախագահական ընտրությունների արդյունքում:
2014-15 թթ. գործնական փուլ մտած դատական բարեփոխումների արդյունքը գոհացուցիչ չէր Ուկրաինայի հասարակության համար: Շատերի կարծիքով՝ բարեփոխումներ չէին իրականացվում, փոխարենը տեղի էր ունենում դրանց իմիտացիան: 2015 թ. USAID-ի իրականացրած ուսումնասիրության համաձայն՝ դատարաններին վստահում էր բնակչության ընդամենը 5 տոկոսը: 4 տարի անց այդ թիվն աճել էր, հասնելով 20 տոկոսի, ինչը, սակայն, միեւնույն է բավարար չէր դատական իշխանության լեգիտիմության մասին խոսելու համար:
Հետհեղափոխական Հայաստանում այս ուղղությամբ կտրուկ գործնական քայլեր առայժմ չեն արվել: Ինչպես արդեն նշվեց՝ ժամանակ էր տրվել ինքնամաքրվելու: Մայիսի 18-ի որոշումն ազդակ էր, որն արձանագրեց՝ ինքնամաքրում տեղի չի ունենալու: Այսինքն «թերապեվտիկ» միջոցները բավարար չեն եւ անհրաժեշտ է «վիրահատական միջամտություն», ինչի մասին էլ մայիսի 20-ին հայտարարեց ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը: Նա մասնավորապես հայտարարեց, որ Հայաստանի առանց բացառության բոլոր դատավորների պետք է ենթարկվեն վեթինգի, ինչպես նաեւ նշեց Անցումային արդարադատության մեխանիզմների ներդրման անհրաժեշտություն մասին:
Վեթինգն անցումային արդարադատության մեխանիզմներից մեկն է եւ տարածված երեւույթ է հետհեղափոխական կամ հետպատերազմական երկրներում, թեեւ, ելնելով կոնկրետ հասարակության առանձնահատկություններից, կարող է զգալիորեն տարբեր կերպ արտահայտվել ըստ երկրների: Այն ենթադրում է ծառայողական քննություններ, պաշտոնատար անձանց ունեցվածքի եւ մասնագիտական հմտությունների ստուգումներ, ինչպես նաեւ այդ պաշտոնյաների՝ հանցագործ տարրերի հետ փոխկապակցվածության ստուգումներ:
Իրավական տեսանկյունից անհրաժեշտ է, որպեսզի վեթինգն, ինչպես նաեւ անցումային արդարադատության այլ մեխանիզմներն իրականացվեն օրենքներին համապատասխան: Սակայն դա բավարար պայման չէ: Ձեւավորվելիք դատական իշխանությանը լեգիտիմ կարող է լինել միայն այն պարագայում, եթե վեթինգն ու անցումային արդարադատության այլ միջոցառումներն անցկացվեն հասարակության վստահությունը վայելող ուժերի կողմից: Հակառակ պարագայում հարց կառաջանա, թե ո՞վ է ստուգել ստուգողներին, արդյո՞ք իրենք բավականաչափ կոմպետենտ են այդ գործառույթը կատարելու համար:
Վտանգներ կան նաեւ արտաքին քաղաքական հարթությունում: Այս պահին վարչապետի հայտարարությանն արձագանքել է միայն ԱՄՆ դեսպանատունն՝ ի պատասխան Aysor.am-ի հարցմանը նշելով, որ «Միացյալ Նահանգները հանձնառու է աջակցել Հայաստանում անկախ դատական համակարգի ամրապնդմանը»: Ու թեեւ Փաշինյանը հույս հայտնեց, որ բոլոր միջազգային գործընկերները կկանգնեն Հայաստանի կողքին՝ միայն ԱՄՆ-ի արձագանքը արհեստական լարվածություն կարող է առաջացնել այլ ուժային կենտրոնների հետ, ուստի, թերեւս, ավելորդ չի լինի ապահովել այս գործընթացում բոլոր գործընկերների մասնակցություն՝ ողջամիտ սահմաններում:
Սակայն ամենագլխավոր խնդիրը սպասվում է հետագայում՝ վեթինգից եւ անցումային արդարադատության ակտիվ փուլից հետո: Օրենսդրական եւ ինստիտուցիոնալ փոփոխություններից հետո անհրաժեշտ են լինելու նոր կադրեր՝ լրացնելու վեթինգի հետեւանքով նոսրացած դատական համակարգը: Հենց այդ գործընթացի արագությունն էլ ցույց է տալու, թե որքանով է հաջողվել դատական համակարգի «վիրահատությունը»:
«Հայկական Ժամանակ»-ը Telegram-ումՀայրապետյանը Հանրային խորհրդի անդամներին է ներկայացրել ԲՏԱ նախարարության ռազմավարական առաջնահերթությունները
Ալեն Սիմոնյանը կմեկնի արձակուրդ
Չխեղաթյուրել հստակ տեղեկատվությունը. ՍԱՏՄ-ն կրկին հայտնել է՝ ՌԴ-ից որ պաղպաղակի ներմուծումն է սահմանափակվել
Թուրքիայի Չեշմե հանգստավայրում հրդեհ է բռնկվել. 3 գյուղ տարհանվել է
«Շնորհավոր տարեդարձդ, իմ սեր». Հարութ Փամբուկչյանի սիրելին համատեղ լուսանկարներ է հրապարակել
Ըմբշամարտի Մ20 ԵԱ. Գասպար Տերտերյանը դարձել է արծաթե մեդալակիր
ՀԷՑ-ի հնարավոր ազգայնացման շուրջ ակտիվորեն տարածվում են մի շարք «մտահոգ» կարծիքներ, ֆեյք արշավ է. Մանավազյան
«Գրանդ Քենդի»-ի պաղպաղակ տեղափոխող մեքենան կողաշրջվել է․ վիրավորներ կան
Մեկնարկում է հանրակրթական ուսհաստատությունների ուսուցիչների կամավոր ատեստավորման հայտերի ընդունելությունը
Մարդիկ, որոնք առաջին պլանում են ու պայքարում են «թագի» համար, բացարձակապես դրա շահառուները չեն. տեսանյութ
Հաստատվել է «Քենդլ» սինքրոտրոնային հետազոտությունների ինստիտուտ» հիմնադրամի հոգաբարձուների խորհրդի կազմը
Խանդանյանն ընտրվել է ԵԱՀԿ ԽՎ ժողովրդավարության, մարդու իրավունքների և հումանիտար հարցերով հանձնաժողովի նախագահ
ԱԱԾ-ի տղաները սևազգեստ ահաբեկիչներից ավելի մեծ բարոյականություն ունեին Մայր Աթոռի տարածքում գտնվելիս. Ղազարյան
Մահացել է արվեստաբան Կարեն Միքայելյանը
Միջնորդները ջանքեր են գործադրում. ՀԱՄԱՍ-ը խորհրդակցություններ է անցկացնում հրադադարի համաձայնագրի շուրջ
IDBank-ը Հոմպլեքս Մոլում է․ նոր մասնաճյուղի բացումը
Երևանի քաղաքապետարանն ու Հայաստանի ըմբշամարտի ֆեդերացիան կշարունակեն համատեղ ծրագրեր իրագործել
Անվճար թվային քարտեր Ամիօ բանկից՝ 4 արժույթով
Պապոյանն Արզական բնակավայրում հետևել է ծղրիդների դեմ պայքարի միջոցառումների ընթացքին
ՆԳՆ շրջիկ սպասարկման գրասենյակները ծառայություններ կմատուցեն Կոտայքի մարզում. ժամանակացույց
Բոլորի հայացքներն ուղղված են Դանիային. ԱԳՆ խոսնակը հաջողություն է մաղթել ԵԽ նախագահության ստանձնման առիթով
ՌԴ դեսպանը կանչվել է Ադրբեջանի ԱԳՆ
Հնդկաստանում ջրհեղեղների և սողանքների հետևանքով 51 մարդ է զոհվել. հայտարարվել է տագնապի նարնջագույն մակարդակ
Ունեցել ենք բարեհաջող ուսումնական տարի․ Արաքսիա Սվաջյանը հանդիպել է քոլեջների և ուսումնարանների տնօրենների հետ
Որևէ մեկի առողջական վիճակը չի վատթարացել․ ՔԿՀ խոսնակ
ԱԳ փոխնախարարը Սևիլիայում վերահաստատել է տարածաշրջանում խաղաղության հաստատմանն ուղղված ՀՀ հանձնառությունը
Թույլատրվել է «Վիվա Արմենիա»-ի կողմից «ՋիԷնՍի-Ալֆա»-ի 100 տոկոս փայաբաժնի ձեռքբերման գործարքը. ՄՊՀ
Հուլիսի 3-ից 4-ը Սյունիքում ջուր չի լինի. հասցեներ
Ռուսաստանի արտաքին գործերի նախարարությունը նախազգուշացում է հրապարակել Ադրբեջան մեկնող ռուսաստանցիների համար
ԵՄ-ն պատրաստակամ է կոնկրետ քայլերով խորացնել տեխնոլոգիական համագործակցությունը ՀՀ-ի հետ. Մարագոսը՝ նախարարին
«Տաշիր գրուպ»-ի գլխավոր գրասենյակում քննչական գործողություններն ավարտվել են
Վարչապետն ընդունել է «Տրաֆիգուրա» ընկերության նախագահ Ջերեմի Ուեյրին
Ամուսնուն առևանգել, կնոջից գումար են պահանջել. կան ձերբակալվածներ
Դոլարն ու եվրոն թանկացել են. ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան հուլիսի 2-ին
ՔՊ խմբակցությունը շրջանառության մեջ է դրել հայտարարության նախագիծ. Կոնջորյանը մանրամասնել է
Հայտնի է՝ ինչ վարույթի շրջանակում է «Տաշիր գրուպի» գլխավոր գրասենյակում իրականացվում քննչական գործողություն
Սանկտ Պետերբուրգում ձերբակալվել է շինարարական խոշոր ընկերության ադրբեջանցի գլխավոր տնօրենը. տեսանյութ
ՌԴ արտադրության պաղպաղակի համար ներմուծման ժամանակավոր արգելք է սահմանվել. ՍԱՏՄ
Կտրիճ Ներսիսյանի երեխա ունենալը և հոգևորականների չդատապարտելը 2 պատճառ կարող է ունենալ. Թորոսյան
Պապիկյանն ու Հնդկաստանի դեսպանը քննարկել են հայ-հնդկական համագործակցության մասին հարցեր
© 2025 Հայկական ժամանակ
Website by MATEMAT