Ալիևն ու Զասը հանդիպել են. ի՞նչ քննարկելու հարցեր կարող են լինել ՀԱՊԿ-ի ապագա գլխավոր քարտուղարի ու Բաքվի միջեւ

Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևն այսօր ընդունել է Բելառուսի Ազգային անվտանգության խորհրդի քարտուղար Ստանիսլավ Զասին:

Ազերթաջի հաղորդմամբ՝ Ալիևը նշել է, որ ամեն նման հանդիպում հնարավորություն է ընձեռում անդրադառնալ հարցերի, որոնք երկկողմ հետաքրքրություն են ներկայացնում:

Հանդիպմանը կողմերը մտքեր են փոխանակել համագործակցության հեռանկարների շուրջ:

Հիշեցնենք՝ Բելառուսի ներկայացուցիչ Ստանիսլավ Զասը 2020 թվականի հունվարի 1-ից կստանձնի ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղարի պաշտոնը:

Այս հանդիպումը հատկանշական է մի քանի առումով: Մի կողմից բավականին սերտ են ադրբեջանա-բեռալուսական հարաբերությունները, նրանց միջեւ տեղի են ունենում ռազմական գործարքներ, որին Հայաստանը շատ կոշտ է արձագանքում:

Մյուս կողմից Հարավային Կովկասի տարածաշրջանը ՀԱՊԿ-ի պատասխանատվության տիրույթում է, իսկ Ադրբեջանն այս տարածաշրջանում հակամարտության մեջ է ՀԱՊԿ անդամ Հայաստանի հետ:

Բացի այդ՝ վերջին շրջանում ակտիվացել են խոսկացություններն առ այն, որ որ Ադրբեջանը Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպությունում կարող է դիտորդի կարգավիճակ ունենալ:

Սեպտեմբերի 12-ին Երևանում Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպության (ՀԱՊԿ) անդամ պետությունների ռազմատնտեսական համագործակցության միջպետական նիստին մասնակցող ՌԴ փոխվարչապետ Յուրի Բորիսովն ասուլիսի ժամանակ ասել է՝ Ռուսաստանը դեմ չէ, որ Ադրբեջանը ՀԱՊԿ-ում դիտորդի կարգավիճակ ունենա։ Հակառակը, նրա խոսքով, կազմակերպությունում կողջունեն գործակցությունն Ադրբեջանի հետ։

Այնուհետեւ ԱԳՆ մամուլի խոսնակ Աննա Նաղդալյանը, արձագանքելով ՌԴ փոխվարչապետի հայտարարությանը, նշել է, որ ՀԱՊԿ կանոնադրությամբ ամրագրված են այն չափանիշները, որոնք պետք են և՛ դիտորդին, և՛ գործընկերոջը, և այդ չափանիշներին Ադրբեջանը չի համապատասխանում։

«Դիտորդի կարգավիճակին հավակնող պետությունը պետք է ունենա դիվանագիտական հարաբերություններ ՀԱՊԿ անդամ բոլոր պետությունների հետ։ Ավելին, դիտորդի կարգավիճակին հավակնող պետությունը պետք է աջակցի հակամարտությունների բացառապես խաղաղ կարգավորմանը։ Իսկ ինչ վերաբերում է գործընկերոջ կարգավիճակին, ինչպես և դիտորդի կարգավիճակի պարագայում այն նույնպես պետք է ունենա դիվանագիտական հարաբերություններ ՀԱՊԿ անդամ բոլոր պետությունների հետ, չունենա հակամարտություններ այլ պետությունների/պետության հետ և չունենա տարածքային վեճեր»,- ասել է ԱԳՆ մամուլի խոսնակը։

Իսկ ի՞նչ է ասվում ՀԱՊԿ կանոնադրությունում: ՀԱՊԿ կանոնադրության 11 հոդվածի 1․3 կետով սահմանվում է, թե ով կարող է ստանալ դիտորդի կարգավիճակ։

2018 թվականի հոկտեմբեր և նոյեմբեր ամիսներին Ռուսաստանն առաջարկել էր փոփոխություն մտցնել «2002 թվականի հոկտեմբերի 7-ի` Հավաքական անվտանգության մասին պայմանագրի իրավական կարգավիճակի մասին» համաձայնագրի 11-րդ հոդվածի 1․3 կետում, որը սահմանում է, թե ով կարող է ձեռք բերել ՀԱՊԿ դիտորդի կամ գործընկերոջ կարգավիճակ։ Ըստ այդմ, պետությունը, որը ցանկանում է ստանալ դիտորդի կարգավիճակ, պետք է լինի

• Միավորված ազգերի կազմակերպության անդամ,
• ՀԱՊԿ անդամ բոլոր պետությունների հետ ունենա դիվանագիտական հարաբերություններ,
• Պետք է աջակցի հակամարտությունների բացառապես խաղաղ կարգավորմանը,
• Պետք է հետևի մասսայական ոչնչացման զենքերի չտարածման միջազգային ռեժիմին,
• Բարեխղճորեն կատարի իր պարտականությունները ՀԱՊԿ կանոնադրությանը համապատասխան,
• Հետևի ընդհանուր սկզբունքներին ու նորմերին:

ՀԱՊԿ գործընկերոջ կարգավիճակի ձեռքբերման համար ևս սահմանվում են վերոնշյալ չափանիշները, սակայն ավելանում են ևս երկուսը՝ տվյալ պետությունը չպետք է ունենա տարածքային խնդիրներ սահմանակից երկրների հետ և պետության ներսում չպետք է լինեն զինված հակամարտություններ:

Օրեր անց Բաքվից պաշտնապես արձագանքեցին, որ այս պահին չեն քննարկում ՀԱՊԿ-ում որպես դիտորդ ընդգրկվելու հարցը:

«Ադրբեջանը այս պահին չի քննարկում Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպությունում (ՀԱՊԿ) իր մասնակցությունը որևէ ձևաչափով՝ այդ թվում որպես դիտորդ», - հայտարարել էր այդ երկրի նախագահի աշխատակազմի արտաքին քաղաքականության հարցերով բաժնի ղեկավար Հիքմեթ Հաջիևը: