Կոնսենսուս մինուս 95 տոկոս

Մի քանի օր առաջ Սերժ Սարգսյանի փեսան՝ Միքայել Մինասյանը, «բոլորին» կոչ էր արել միանալ եւ համատեղ ուժերով Հայաստանում իշխանափոխություն իրականացնել, ու դրանով իսկ իշխանությունների դեմ պայքարի լիդերության հայտ էր ներկայացրել: Ինչպես եւ սպասվում էր՝ Ռոբերտ Քոչարյանի արձագանքը շատ չուշացավ: Նա հանդես եկավ հարցազրույցով, հերթական անգամ խոսեց այն մասին, որ «կոնսենսուս մինուս մեկը» կայացել է, ապա իրեն հատուկ բնածին համեստությամբ հայտարարեց, թե ինքը հաջողությամբ դարձել է «ապաշնորհ կառավարմանը դիմակայելու խորհրդանիշ», վերջում էլ նույնքան համեստորեն արձանագրեց՝ «հավանաբար, ինձ վիճակված է շատ կարեւոր դեր խաղալ երկիրը մեր ազգային ինքնությունը քայքայող արատավոր իշխանությունից ազատելու գործում»: Այնպես որ՝ Միքայել Մինասյանը թող հանգիստ նստի տեղը. փրկիչն էլ է Քոչարյանը, շատ կարեւոր դերակատարն էլ, պայքարի խորհրդանիշ դրոշն էլ:

Իսկ եթե ավելի լուրջ, ապա ի՞նչ է տեղի ունենում Հայաստանում: Սա հասկանալու համար նախ պետք է փորձել հասկանալ, թե ինչո՞վ է Հայաստանում ստեղծված ներքաղաքական իրավիճակն աննախադեպ: Բանն այն է, որ ինչպես Հայաստանում, այնպես էլ մեր տիպի ցանկացած այլ երկրում հասարակությունը, որպես կանոն, բաժանվում է երկու մասի՝ մոտ 95 տոկոս «հասարակ ժողովուրդ» եւ 5 տոկոս «վերնախավ», որի մեջ մտնում են քաղաքական կուսակցությունների ղեկավարները (անկախ նրանից՝ իշխանամե՞տ են, թե ընդդիմադիր), օլիգարխներն ու խոշոր գործարարները, միջինից բարձր օղակների պետական չինովնիկները, քրեական աշխարհի «գեներալները», լրատվամիջոցների ղեկավարները, շոու-բիզնեսի շատից-քչից հայտնի դեմքերը եւ այլն: Ու այդ տիպի երկրներում իշխանափոխությունները, որպես կանոն, տեղի են ունենում հենց այդ 5 տոկոսի ներսում: Ընդ որում՝ այդ 5 տոկոսը միշտ կոմֆորտի դաշտում է, որովհետեւ օլիգարխները սկսում են ծառայել նոր իշխանություններին, քրեական հեղինակությունները նորերին են առաջարկում իրենց ծառայությունները, լրատվամիջոցները սկսում են սնվել նոր տերերից, քաղաքական լիդերները «հաճախորդություն են անում» նորերի համար, եւ այսպես շարունակ: Այլ կերպ ասած՝ որոշ դերաբաշխումներ լինում են, բայց մեծ հաշվով՝ այդ 5 տոկոսի կյանքում շատ բան չի փոխվում:

Իսկ Հայաստանում ոչ միայն իշխանությունը փոխվել է բոլորովին այլ տրամաբանությամբ, այլեւ նոր իշխանությունները սկզբունքորեն հրաժարվել են այդ 5 տոկոսին «տեր կանգնելու» եւ նրանց կոմֆորտն ապահովելու ավանդույթից: Մինչդեռ դա առանձնապես բարդ չէր լինի. նոր իշխանությունները հանգիստ կարող էին աչք փակել նախկինների արածների վրա (ինչպես մինչ այդ արվում էր), օլիգարխներից «ճամպրուկներով» փող վերցնել ու թաքուն ֆինանսավորել ոչ միայն «անկախ լրատվամիջոցների» 90 տոկոսին, այլեւ քաղաքական հաճախորդներին, ուժային կառույցների միջոցով երկխոսության մեջ մտնել քրեական աշխարհի «գեներալների» հետ ու փոխադարձաբար միմյանց ծառայություններ մատուցել, եւ այլն: Ու հավատացեք՝ ոչ այսօրվա քարոզչական տեռորի թիրախում կհայտնվեին, ոչ էլ Քոչարյանի ասած «կոնսենսուս մինուս մեկը» կլիներ:

Այո, «կոնսենսուս մինուս մեկն» իսկապես կա: Բայց՝ այդ 5 տոկոսի ներսում: Այն 5 տոկոսը, որը ցանկացած իշխանության օրոք կոմֆորտի մեջ էր, այսօր զրկվել է այդ կոմֆորտից եւ համախմբվել իշխանությունների դեմ: Նրանց համար սա կենաց-մահու պայքար է, եւ այդ պայքարում նրանք ոչնչի առջեւ կանգ չեն առնելու: Դիմելու են ցանկացած կեղծիքի, ցանկացած ստորության, ցանկացած անբարոյականության, ու նրանցից որեւէ այլ բան ակնկալելն առնվազն միամտություն է:

Իսկ դիմակայելու ճանապարհը միակն է՝ կոնսենսուս ապահովել նաեւ հանրության 95 տոկոսի ներսում: