Հանո՞ւն, թե ընդդեմ սահմանադրական կարգի

Եվ այսպես, իշխանությունները «89 հոգով սահմանադրական կարգը տապալեցին, որպեսզի Հայաստանում հաստատվի Նիկոլ Փաշինյանի միանձնյա իշխանությունը»:

Համենայնդեպս այդպես են պնդում քաղաքական այն ուժերը, որոնք երկար տարիներ թքած ունեին Սահմանադրության վրա էլ, սահմանադրական կարգի վրա էլ, եւ իրենց իշխանությունը պահում էին բացառապես ընտրակեղծիքների, բռնաճնշումների, ահաբեկումների եւ քաղաքական հաճախորդների բուծման շնորհիվ։

Աղմուկ են բարձրացրել նրանք, ում «հերոսը» ժամանակին այնքան էր հարգում ՀՀ Սահմանադրությունը, որ պալատական հեղաշրջում իրականացնելուց հետո ԺԷԿ-ի տեղեկանք էր ներկայացրել այն մասին, որ վերջին տասը տարիներին մշտապես բնակվել է Հայաստանում։

Աղմուկ են բարձրացրել նրանք, ում առաջնորդն ընտրություններից առաջ հայտարարում էր, թե ինչքան տոկոս պետք է՝ կխփեն, ու քանի որ Սահմանադրությունը երրորդ անգամ տոկոս խփելու հնարավորություն չէր տալիս՝ փոխեց այն։

Ի պաշտպանություն ժողովրդավարության եւ սահմանադրական կարգի աղմուկ է բարձրացրել այն ուժը, որի առաջնորդը հանրահավաքներին մասնակցում էր ատրճանակը գոտու տակ խրած։ Աղմուկ է բարձրացրել այն ուժը, որի անդամներն ատրճանակի վրա են երդվում ու ժամանակին այս նույն Սահմանադրության հեղինակին ԱԺ ամբիոնից «քաղաքական գնահատական» էին տալիս ոչ այնքան նորմատիվային բառապաշարով...

Եվ իհարկե՝աղմուկ է բարձրացրել այդ «քաղաքական գնահատականի» հասցեատերը, որ հիմա ՍԴ նախագահ է(ներկա պահին՝ նախկին) ու համարում է, որ ժամանակին այնքան լավ էր գրել ամեն ինչ, որ իրեն ոչինչ չէր սպառնալու, հետեւաբար՝ հիմա կարող է առոչինչ համարել խորհրդարանի որոշումը եւ շարունակել պաշտոնավարել։

Հիմա՝ սահմանադրական կարգի մասին։ Եթե մեկ-երկու նախադասությամբ ասենք՝ դրա էությունը հետեւյալն է. ժողովուրդն ազատ-արդար ընտրությունների միջոցով ձեւավորում է իշխանություններ, բայց որպեսզի այդ իշխանությունները հանկարծ չափ ու սահման չանցնեն եւ երկրում բռնապետություն չհաստատեն՝ անհրաժեշտ են մի քանի պարտադիր նախապայմաններ։ Անկախ մամուլ, որպեսզի ժողովուրդը տեղեկացված լինի եւ գիտակցված ընտրություն կատարի, նորմալ ընդդիմադիր քաղաքական կուսակցություններ, որպեսզի իշխանությունները միշտ իմանան, որ ժողովուրդն այլընտրանք ունի եւ ցանկացած պահի կարող է իր ձայնը տալ այլ ուժի, անկախ դատական համակարգ, եւ իհարկե՝ անկախ Սահմանադրական դատարան, որ թույլ չտա իշխանության զավթում, ասենք, ընտրություններ կեղծելու միջոցով։

Հիմա փորձենք հասկանալ՝ կայի՞ն արդյոք այս ինստիտուտները նախկինում։ Նորմալ ընդդիմություն, այո, կար, անկախ մամուլ շատից-քչից կար, իսկ ահա անկախ դատական համակարգ չկար (որպեսկանոն՝պատժվում էին ոչ թե ընտրակեղծարարները, այլ ընտրակեղծիքների դեմ բողոքողները), Սահմանադրական դատարանն էլ ստեղծման օրվանից ընդամենը իշխանությունների հանցանքները լեգիտիմացնող ինստիտուտ էր ու երբեք անկախ չի եղել։

Ի՞նչ է հաջողվել անել իշխանություններին այս երկու տարիների ընթացքում, եւ ի՞նչը չի հաջողվել։ Ընտրակեղծիքների ինստիտուտը վերացել է (հուսանք՝ վերջնականապես), բայց մյուս հարցերում պարծենալու բան կարծես թե չկա։ Անկախ լրատվամիջոցները մատների վրա կարելի է հաշվել, ընդդիմադիր այնպիսի ուժեր, որոնց ժողովուրդը կընկալեր որպես այլընտրանք այսօրվա իշխանություններին՝ կարծես թե չկան, անկախ դատարաններ ու անկախ ՍԴ չունենք։

Ընդորում՝ անկախ լրատվամիջոցներ ու նորմալ ընդդիմություն ունենալը բացարձակապես իշխանությունների գործը չէ (նրանք պարտավոր են ընդամենը պայմաններ ապահովել), իսկ ահա անկախ դատաիրավական համակարգ ունենալն իշխանությունների ուղղակի պարտականությունն է։ Ինչը եւ նրանք փորձում են անել։ Լավ թե վատ, կամ սահուն թե ցնցումներով՝ այլ հարց է, բայց նպատակն ակնհայտէ. Ունենալ այնպիսի երկիր, որտեղ սահմանադրական կարգը չի լինի միայն թղթի վրա։