Նախկինում մայրն իրավունք չուներ իր երեխայի անունը որոշել. որ անուններն են ՀՀ-ում տարածված և որոնք ունեն օտար ծագում

ՀՀ վիճակագրական կոմիտեն հրապարակել է 2021 թվականի հունվար-դեկտեմբերին ծնվածների շրջանում առավել տարածված անունները՝ ըստ սեռի: Հրապարակված 50 ամենատարածված անունների առաջին եռյակում աղջիկների դեպքում Նարե, Մարիա եւ Արփի անուններն են, իսկ տղաների դեպքում՝ Դավիթը, Նարեկն ու Մոնթեն:

Նշենք, որ թե՛ աղջիկների եւ թե՛ տղաների բազմաթիվ անուններ կան, որոնք օտար ծագում ունեն.

Աղջիկների դեպքում՝ Անգելինա, Մարի, Մերի, Սոֆի, Սոֆիա, Նատալի, Լյուսի, Լուսի, Լիա, Լիլի, Էվա, Արիանա, Ադրիանա, Յանա, Սառա, Ամելի, Միլա, Մոնիկա, Վիկտորիա, Կարինա:

Տղաների դեպքում՝ Մարկ, Մաքս, Միքայել, Ալեքս, Էրիկ, Լեո, Ալեն, Դանիել, Հենրի, Ալբերտ, Ալեքսանդր:

աաաաաաաաաաաաաաաաաա.jpg (62 KB)բբբբբբբբբբբբբբբբբբբբբբ.jpg (25 KB)

ՀՀ ԿԳՄՍՆ Լեզվի կոմիտեի նախագահ Դավիթ Գյուրջինյանը, «Հայկական ժամանակի» հետ զրույցում անդրադառնալով վերոնշյալ ցանկին, ասում է՝ հաճախ դժվար է լինում հստակ տարանջատել՝ անունը հայկակա՞ն է, թե՞ ոչ։

«Տղաների անունների մեջ վերջին տարիներին Դավիթ անունը միշտ զբաղեցնում է առաջատար դիրքեր։ Անցյալ տարի այն կրկին առաջին տեղում էր։ Ծագումով եբրայական է, նշանակում է «գեղեցկատեսիլ», «սիրելի»։ Բայց կասկած չկա, որ այն ամենահայկականն է թեկուզ այն բանի համար, որ հայոց դյուցազներգության գլխավոր հերոսի անունն է։ Հայերիս համար Սասունցի Դավթի կերպարը ոգեշնչող է հազար տարուց ավելի, քրիստոնյա շատ ազգեր էլ ունեն այս անունը, անցել է նաեւ արաբներին, բայց Դավիթ անվան հայկական ընկալումը դրանից չի փոխվել։ Դավիթը հայության սիրելի անուններից է»,- նկատում է Գյուրջինյանը։

Խոսելով մեկ այլ ոչ պակաս տարածված անվան՝ Նարեկի մասին՝ Դավիթ Գյուրջինյանն ասում է՝ այս անվան հայկականությունն ակնհայտ է։ Այն համեմատաբար նոր անձնանուն է, ծագել է Գրիգոր Նարեկացու հանճարեղ ստեղծագործության՝ «Մատյան ողբերգության» աղոթամատյանի կարճ՝ Նարեկ անվանումից (Նարեկ անունով գյուղ կար, հայտնի է Նարեկավանքը): «Երբ ասում ես Նարեկ, գիտես, որ այդ անունը կրողը անպայման հայ է»,- նշում է նա:

Գյուրջինյանը նաեւ հավելում է, որ այդպիսիք են ցանկի մյուս անունները եւս. Տիգրանը հայոց հզոր արքայից արքայի անունն է, Հայկը՝ մեր ազգի անվանադիր նախահոր, Արեգը հազարամյակների պատմություն ունի. հայոց դիցաբանության հնագույն աստվածներից մեկի անունն է։

Զրուցակցի խոսքով՝ մեզանում նոր է Մոնթե անունը, Արցախյան պատերազմի նշանավոր հերոս Մոնթե Մելքոնյանի անունն է, որը լատինական սկզբնաձեւից է ծագում. «Մարդիկ վերանում են այն հանգամանքից, որ հայկական ծագում չունի։ Սա հասկանալի է. աչքի առաջ հառնում է քաջարի հերոսի եւ ռազմագետի առինքնող կերպարը»։

Անդրադառնալով տղաների տարածված անունների ցանկի մեջ հայտնված Մարկ եւ Ալեքս անունների մասին՝ Գյուրջինյանը նկատում է՝ սրանք մեզանում նորաձեւ են, ծագել են հին հունական Մարկոս եւ Ալեքսանդր անուններից, օտարների մեջ (Եվրոպա, Ռուսաստան և այլն, եւ այլն) տարածված կրճատ անուններից. «Իրենց սկզբնաձեւերի համեմատ, իհարկե, ավելի կարճ են։ Մարդիկ թե՛ տղաների եւ թե՛ աղջիկների անունների պարագայում այժմ նախապատվությունը տալիս են կարճ անուններին, բայց այս անունների օտար լինելն իսկույն զգացվում է։ Օտար մարդու համար անունը հաճախ ազգային պատկանելության ցուցիչ է, օրինակ՝ Արմեն։ Գիտես, որ վստահաբար հայ է։ Ալեքսի եւ Մարկի դեպքում անունը լեզվամշակութային այդ տեղեկության կրիչը չէ»:

Վերջինիս դիտարկմամբ՝ երեխաներին օտար անուններով կոչելը մեզանում դարերի պատմություն ունի։ Կապվում է երկար ժամանակ օտարների գերիշխանության տակ լինելու հանգամանքի հետ, անկախության շրջանում էլ՝ շարունակվում ավանդույթի ուժով։ «Մարդիկ դնում են իրենց պապերի եւ մեծ պապերի անունները, որոնք հաճախ օտար կամ օտարահունչ են լինում։ Արեւելյան անուններից հիմնականում հրաժարվել ենք, բայց հիմա էլ արեւմտյան եւ ռուսական ազդեցության տակ ենք հայտնվել»,- ասում է նա։

Գյուրջինյանի դիտարկմամբ՝ տարեցտարի օտար տարրը ավելի նկատելի է դառնում աղջիկների անունների մեջ։ «Նարե, Արփի եւ Մանե անունների կողքին տեղ են զբաղեցնում Անգելինան, որը հայկական որեւէ հիմք չունի, երկար է, կամ Միլենան, Արիանան, Էլենը։ Այս անուններն օտար են մեզ, բայց եւ վերջին տարիներին շատ են տարածվել։ Եբրայական ծագում ունեցող Եվա անվան կողքին հայտնվել է Էվան: Մարիան եւ Մարին անվանացանկում առաջ են անցել ավանդական Մարիամից, որը եբրայական ծագում ունի»,- մանրամասնում է Լեզվի կոմիտեի նախագահը։

Հարցին՝ իր դիտարկմամբ՝ որո՞նք են այն հիմնական պատճառները, որ նպաստում են օտար անունների հաճախակի կիրառմանը, Գյուրջինյանը պատասխանում է. «Հիմնական պատճառը օտարամոլությունն է։ Սփյուռքում այլ պատճառներ էլ կան։ Օրինակ՝ պետությունը պահանջում է օտարազգի անուններ չդնել»։

Ազգագրագետ Կարինե Բազեյանի խոսքով էլ՝ ոչ հայկական անուններ դնելը մեր ժողովրդի մեջ նոր երեւույթ չէ, այն շատ հին պատմություն ունի: «Հնագույն ժամանակներից տեսնում ենք, որ երվանդական ժամանակաշրջանից, արտաշեսյանից դրել ենք հատկապես հին իրանական ծագում ունեցող անուններ: Կարծում եմ՝ դա մի քանի բացատրություն ունի. նախ, որ մենք առանձնացված չենք, ապրում ենք՝ անընդհատ շփումների մեջ գտնվելով մեր հարեւան երկրների ժողովուրդների հետ: Այդ մշակութային փոխառնչությունների արդյունքում մենք վերցնում ենք մշակութային մի շարք տարրեր, այդ թվում՝ լեզվական, որոնց մեջ մտնում են նաեւ անունները»,- մեզ հետ զրույցում ասում է Բազեյանը:

Ազգագրագետի խոսքով՝ պատմաազգարգրական տարբեր շրջաններում ՀՀ յուրաքանչյուր տարածաշրջանին բնորոշ անուններ են եղել: Իսկ թե ինչո՞վ է պայմանավորված առանձին անունների նախընտրությունը տարբեր մարզերում, Բազեյանը դժվարանում է ստույգ ասել. «Ամենայն հավանականությամբ առանձին տարածաշրջանի մարդկանց մշակութային յուրահատկություններով: Մենք նաեւ շատ անուններ ունենք, որոնք գալիս են հավատքից, Աստվածաշնչում գրված անուններ. խորհրդային տարիներին շատ ավելի մասսայական էր այդ երեւույթը, հատկապես կոմունիստական գաղափարախոսության ազդեցությամբ կային բազմաթիվ հորինած անուններ՝ Կիմ, Լեմվեր, Ռեմա. սրանք բոլորը հապավումներ էին, որոնք դրվում էին որպես անուններ: Մարդիկ էլ կան, որ սիրում են պատմական անուններ դնել, մենք ունենք նապոլեոններ, վաշինգտոններ»:

Բազեյանի դիտարկմամբ՝ անունների ընտրությունը նաեւ գալիս է մարդու գրագիտության աստիճանից, միջավայրից, որում նա ապրում է. «Հաճախ է լինում, որ մարդիկ ֆիլմից են տպավորվում ու ցանկանում այդ հերոսի անունով իրենց երեխային կոչել կամ գիրք են կարդում, գրքի հերոսի անունն են դնում»:

Վերջինս նաեւ նկատում է՝ երիտասարդությունն այսօր ավելի առաջադեմ է, եւ շատերը չեն էլ ցանկանում իրենց երեխային կոչել տատիկի կամ պապիկի անունով, ինչը նախկինում շատ տարածված էր:

«Նախկինում երեխան ծնվում էր՝ մայրն իրավունք չուներ իր երեխայի անունը որոշելու, նույնիսկ հայրը չէր խառնվում, տատիկն ու պապիկն էին որոշում, թե ինչ պետք է լինի իրենց թոռնիկի անունը: Այդ նահապետական բարքերը մեզանում աստիճանաբար վերանում են»,- նկատում է ազգագրագետը:

Տպել
13488 դիտում

Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորությամբ տեղի է ունեցել ՔՊ նախաձեռնող խմբի նիստ․ հայտնի է՝ ինչ է քննարկվել

ՀՀ-ն որևիցե բան չի պատրաստվում զիջել, ստոր շահարկումներ են․ Ալեն Սիմոնյանը՝ Տավուշի շուրջ պտտվող լուրերի մասին

Սուրեն Պապիկյանը մասնակցել է ռազմական տեխնիկայի ցուցադրությանը և հետևել մարտական հրաձգությանը (լուսանկարներ)

Ինչպես կասեր դասականը՝ «յա՜, իրո՞ք». Արշակ Կարապետյանը «գողացել» է ՀՀԿ-ի ծրագիրը

ՌԴ դեսպանը սիրում էր Ջերմուկում հանգստանալ, լուսանկար էր հրապարակել, բա թող գա ասի, որ դա ՀԱՊԿ-ի տարածք է․ Սիմոնյան

Երբ կկայանա Ալեն Սիմոնյանի և Սահիբա Գաֆարովայի հաջորդ հանդիպումը․ ԱԺ նախագահը մանրամասնել է՝ ինչ է քննարկվել մարտի 22-ին

Վիճաբանություն և ծեծկռտուք «Ռիո Մոլլ»-ի հարևանությամբ. կռվի մասնակիցների մեծ մասը անչափահասներ են, կա վիրավոր

Ռուսաստանը նպատակ է դրել հեղաշրջում իրականացնել Հայաստանում, առաջիկայում քայլերը կսրվեն. Առաքելյան

Դասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը․ իրականացվել են գնահատման համակարգի փոփոխություններ

Բախվել են «Նիսսան»-ն ու «Ֆորդ տրանզիտ»-ը․ վերջինս նաև երկաթե արգելապատնեշներին է հարվածել, տուժածները հիվանդանոցում են

ԱՄՆ-ը Ռուսաստանի Դաշնությանը մանրամասն տեղեկատվություն է տրամադրել ահաբեկչության սպառնալիքի մասին․ Սպիտակ տուն

Երևանի գլխավոր հատակագիծը կլինի թվայնացված փաստաթուղթ․ Տիգրան Ավինյանը տեսակապով հարցեր է քննարկել Քրիս Չոայի հետ

Շահրամանյանը շարժվում է Բակո Սահակյանի ու Սերժ Սարգսյանի պահվածքով, պետք է ուշադրության կենտրոնում լինի. Իոաննիսյան

96 խնամատար ընտանիքում դաստիարակություն է ստանում 152 երեխա․ այս ինստիտուտի զարգացման աշխատանքները շարունակվում են

Հայ-ռուսական հարաբերություններում առկա վիճակը լավատեսություն չի ներշնչում․ ինչում է մեղադրել Լավրովը ՀՀ ղեկավարությանը

Մինչև ապրիլի 5-ը կատարված իրավախախտման տուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված

Չստացված չեկիստ, հանգիստ վեր ընկիր տեղդ ու ջանդ յուղիր. Մեհրաբյանը՝ Շահրամանյանին

200 հոգու հրկիզման սահմռկեցուցիչ դրվագն ունենալով իր անցյալում՝ խորհուրդ է տալիս Հայաստանի անվտանգության մասին. Սաֆարյան

Հավերժ ճակատներին Եվլախ դաջածներն էլի ակտիվացան. Հարություն Մկրտչյանը՝ Սամվել Շահրամանյանի մասին

Բախվել են շտապօգնության ավտոմեքենան և «Մերսեդես»-ը

Աֆղանստանում 5․7 մագնիտուդ ուժգնությամբ երկրաշարժ է տեղի ունեցել

Խմբի կազմում ապօրինի կերպով զենք-զինամթերք են ձեռք բերել և իրացրել․ խուզարկություններ Երևանում և Գողթանիկում (լուսանկար)

Մեկնարկել է բարձրագույն կրթություն չունեցող մասնագետների արտահերթ կամավոր ատեստավորումը

Եվրոպական խորհրդի քաղաքական և անվտանգության հարցերով կոմիտեի անդամները կայցելեն Հայաստան

Նոր Հաճնի կամրջի վրա փոսային նորոգման աշխատանքներ են իրականացվում․ երբ կավարտվեն

Հայտնի են Արթուր Աբրահամի հոր՝ Գրիգոր Աբրահամյանի հոգեհանգստի և հուղարկավորության վայրն ու օրերը

Վարդենյաց լեռնանցքը դժվարանցանելի է կցորդիչով բեռնատարների համար

Վարչապետի գլխավորությամբ քննարկվել է «Հայփոստ»-ի զարգացման ռազմավարության նախագիծը․ ինչ է հանձնարարվել

29.94 տոննա մարդասիրական օգնություն՝ 1․5 մլն անձի․ ինչ է ուղարկել Հայաստանի կառավարությունը Գազա

Իրականացվել է ոչ պատշաճ հետազոտություն․ պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը, մեղադրանք է ներկայացվել ԲԿ-ի 3 բժշկի

Ճամբարակի սննդի օբյեկտի գործունեության կասեցումը վերացվել է

Երևանի ավագանու ընտրություններից հետո ԿԸՀ վարկանիշն աճել է․ ներկայացվել են ՄՀԻ-ի հետազոտության արդյունքները

Հայաստանի և Վրաստանի խորհրդարանների գիտության ու կրթության հարցերով հանձնաժողովները համատեղ հայտարարություն են ստորագրել

Արարատի կոնյակի գործարանում վերահսկողություն կիրականացվի․ ՍԱՏՄ-ն ստացել է Բելառուսի առողջապահության նախարարության նամակը

Հայ-վրացական հարաբերությունները ռազմավարական մակարդակի են․ Ռուբինյանն ընդունել է Վրաստանի խորհրդարանի պատվիրակությանը

Ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան մարտի 28-ին

Սերգեյ Նարիշկինը այց է կատարել Հյուսիսային Կորեա

Անցած մեկ օրում ՀՀ ավտոճանապարհներին վթարների հետևանքով 3 մարդ զոհվել է, 29-ը՝ վիրավորում ստացել

«Միր» քարտերն արգելելը հավասարակշռված որոշում է, չպետք է շրջանցենք սանկցիաները. Թունյան

Հայկ Մարությանը նոր կուսակցություն է հիմնում