Կարծո՞ւմ եք՝ երկու մշակույթի գործիչ ասի, Ալիևն էլ՝ ասելու է՝ ձեզ էի սպասում, միջանցքը բացելու եմ իմ սրտի պես․ Միլիտոնյան

Մշակույթը կարող է զենք դառնալ, երբ կրակող զենքերից արձակվող փամփուշտներն այլեւս ի վիճակի չլինեն հասնել թիրախին։ Մշակույթը միաժամանակ կարող է վահան ու սաղավարտ դառնալ՝ պաշտպանելով թիրախները դեպի իրենց ուղղված փամփուշտներից։ Մշակութային գործիչների ասելիքն ու գործողությունները նույնպես կարող են ավելի նշանակալից ու ազդեցիկ լինել համամարդկային խնդիրներ առաջ քաշելիս եւ լուծել փորձելիս, քան դրանք առաջ քաշվեն քաղաքական գործիչների կամ դիվանագետների լեզվով ու գործողություններով։

44-օրյա պատերազմի օրերին Իսրայելի հայտնի մտավորականները կոչ էին արել իրենց կառավարությանը դադարեցնել զենքի վաճառքն Ադրբեջանին։ Հայտարարությունը ստորագրել էին մի շարք պրոֆեսորներ, մասնավորապես՝ Բենիամին Կեդարը, Մայքլ Սթոունը, Ռեուվեն Ամիտաինը եւ այլք։  

2021 թ․ մարտին էլ Լատվիայի Հանրապետության մի շարք արվեստագետներ, մտավորականներ ու մշակութային գործիչներ, «հավատալով մարդկային արժեքների կարեւորությանը եւ միանալով մեր լիտվացի գործընկերներին», կոչ էին արել Ադրբեջանի իշխանություններին չխոչընդոտել ռազմագերիների եւ գերու կարգավիճակում պահվող այլ անձանց, ինչպես նաեւ Ղարաբաղյան վերջին պատերազմի ռազմական գործողությունների ժամանակ սպանված եւ զոհված զինվորների մարմինների անհապաղ վերադարձին Հայաստանի Հանրապետություն: 

«Մենք կոչ ենք անում միջազգային հանրությանը միանալ այս մարդասիրական նախաձեռնությանը՝ դրանով իսկ օգնելով վերջին պատերազմի հետեւանքով Լեռնային Ղարաբաղում հումանիտար աղետի հաղթահարմանը»,- շեշտել էին գործիչները։

Սուրբ Ծննդյան տոների նախօրեին էլ ավելի քան 200 ֆրանսիացի մտավորական, գրողներ եւ արվեստի գործիչներ ֆրանսիական «Ֆիգարո» օրաթերթում հրապարակել էին համատեղ հոդված-կոչ՝ ի համերաշխություն Արցախի հայության՝ ուշադրություն հրավիրելով արտաքին աշխարհի հետ Արցախին կապող միակ ճանապարհի՝ Լաչինի միջանցքի արգելափակման եւ Լեռնային Ղարաբաղում Ադրբեջանի կողմից էթնիկ զտում իրականացնելու վտանգի առկայության ուղղությամբ։

Հոդվածի հեղինակների շարքում էին հայտնի դերասաններ Ժան Ռենոն, Պիեռ Ռիշարը, աշխարհահռչակ կինոռեժիսորներ Կոստա-Գավրասը եւ Կլոդ Լըլուշը, հանրահայտ գրողներ Սիլվեն Տեսոնը, Ալեքսանդր Ժարդենը, հանրահայտ հեռուստատեսային գործիչ Ստեֆան Բեռնը, Ֆրանսիայի Ակադեմիայի մի շարք անդամներ եւ այլք։

Արդեն 40 օրից ավել է, ինչ փակ է Լաչինի միջանցքը, սակայն հայաստանյան մշակութային էլիտան, մտավորականությունն ընդհանրապես իր բողոքի, կարեկցանքի կամ աջակցության կոլեկտիվ, միասնական խոսքը չի շտապում հղել մի դեպքում միջանցքի փակման հեղինակներին, մյուս դեպքում փակման հետեւանքով տուժածներին ու տառապանք կրողներին։

Մինչդեռ 2019-ին Հայաստանի եւ ՌԴ մշակույթի 60-ից ավելի գործիչներ, որոնց թվում էին երգչուհի Շուշան Պետրոսյանը, ՀԽՍՀ ժողովրդական արտիստ Գուժ Մանուկյանը, ՀՀ մշակույթի վաստակավոր գործիչ Կարեն Գեւորգյանը, դերասանուհի, հեռուստահաղորդավար, գրող Սաթի Սպիվակովան, դերասան, ՌԴ ժողովրդական արտիստ Դմիտրի Խառատյանը հանդես էին եկել հայտարարությամբ՝ կոչ անելով ազատ արձակել Ռոբերտ Քոչարյանին, փոխել նրա խափանման միջոցը։

Այս եւ այլ վաստակավոր ու կոչումնավոր անձինք, որոնք մեկ մարդու համար հայտարարություն էին տարածել, «լռության ուխտ» են հայտարարել Լաչինի միջանցքի փակվելուց հետո, ինչի հետեւանքով 120 հազար արցախցու սպառնում է հումանիտար աղետ։ Նման միասնական հայտարարություն նրանք մինչ օրս չեն տարածել։

Թերեւս «կոմերիտուհի, սպորտսմենուհի, գեղեցկուհի» Նազենի Հովհաննիսյանն է «թրենդի» մեջ եւ մեկումեջ հանդես է գալիս թեմային առնչվող ինստագրամյան աղեկտուր «սթորիներով»։  

Լաչինի միջանցքի փակման թեմայով դեկտեմբերի 16-ին մի քանի տողանոց կոչով է հանդես եկել ՀՀ ստեղծագործական միություններից մեկը՝ Հայաստանի գրողների միությունը՝ մասնավորապես հայտարարելով․ «Բարեբախտաբար, աշխարհի բարեսիրտ մարդիկ, օրինասեր միջազգային կազմակերպությունները եւ երկրները իրենց ձայնն են բարձրացնում այս անմարդկային, ցեղասպան, դարերով մշակված գործողությունների դեմ։ Լեռնային Ղարաբաղում գրողների միության անդամները գտնվում են ծանր սոցիալտնտեսական եւ բարոյահոգեբանական վիճակում։ Նրանցից ոմանք ծեր են, հիվանդ եւ կարիք ունեն բուժօգնության եւ աջակցության։ Հայաստանի գրողների միության վարչությունն ու նախագահությունը դիմում են աշխարհի գրական-մշակութային կազմակերպություններին, գործիչներին եւ ակնկալում նրանց ձայնի ուժգին ալիքը։ Այլապես այսպիսի «բնապահպաններ» մի օր հայտնվելու են իրենց երկրների ճանապարհներին. Աստված հեռու պահի նման «բնապահպաններից»։

«Հայկական ժամանակ»-ը զրուցել է ՀԳՄ նախագահ Էդվարդ Միլիտոնյանի հետ՝ պարզելու՝ աշխարհի մտավորական հանրությունն արձագանքե՞լ է իրենց կոչին։  

«Իսպանացի հայտնի գրող, մեծ հայասեր Գոնսալո Գուարչը, օրինակ, զգուշավոր արձագանք էր հնչեցրել, թե՝ ցավում ենք, միմյանց հետ լեզու գտեք եւ այլն։ Այսինքն՝ այս տիպի հոգեբանությամբ են մարդիկ հարցին մոտենում։ Այսօր ամբողջ աշխարհը խոսում է, չէ՞, միջանցքի փակման մասին, բոլորը տեսնում-լսում են. չէ՞։ Է՜, եթե որեւէ երկրի մտավորականի սիրտը ցավի եւ արձագանքելու մտադրություն ունենա, կարձագանքի։ Ես այսօր որեւէ մեկից մեղադրող ճառեր ակնկալելը մի քիչ ռոմանտիկ եմ համարում, պետք չէ սպասել արտասահմանցի գրողներից նման տեքստեր»,- ասում է ՀԳՄ նախագահը՝ հավելելով՝ եթե ազդեցիկ քաղաքական կենտրոնների խոսքը չի անցնում Ալիեւի մոտ, ապա գրողների, մշակույթի գործիչների խոսքի ազդեցության առումով պետք չէ մեծ հույսեր փայփայել։  

- Գուցե ՀԳՄ-ն եւ մյուս ստեղծագործական միությունները փորձեն հանրային դիվանագիտության շրջանակներում հարցին լուծում տալ․ համատեղ հայտարարությամբ, կոչով դիմեն Ադրբեջանի մտավորականությանը, այսպես ասած՝ մշակութային երկխոսություն սկսեն՝ պահանջելով, որ վերջիններս ազդեն իրենց նախագահի վրա եւ ստիպեն վերջ տալ հակամարդկային գործողությանը՝ միջանցքի փակմանը։ Իրատեսական համարո՞ւմ եք նման նախաձեռնությունը։

- Սա իրատեսական չէ։ Նրանցից մեկը ժամանակին գեղարվեստական մի գործ էր գրել, մեջը մի քիչ հայկական թեմատիկա էր մտցրել՝ խոսելով Նախիջեւանի մասին, հայերին բարի լույսի ներքո էր ներկայացրել։ Այդ մարդուն տարիներով հալածանքների ենթարկեցին, տնային բանտարկության դատապարտեցին։ Հիմա իրենցից, հատկապես Ադրբեջանում ապրող, ստեղծագործող մտավորականներից ակնկալել նման բան, որ կարող են ազդել Ալիեւի վրա, ես չեմ պատկերացնում։

Եթե դուք հավատում եք, ուրեմն խորը հավատ ունեք Ալիեւի մարդկային կերպարի հանդեպ։ Ես եւ այլ գրողներ «ժողովրդական դիվանագիտության» շրջանակներում ինչ ասես՝ գրում ենք Ալիեւի մասին, բայց այդ գիրը նման է նրան, որ կանգնես ու շնաձկան դեմ գիրք կարդաս։ Այս մարդը քաղաքական ռնգեղջյուրի պես իրենն է առաջ քշում։ ՄԱԿ-ը պակա՞ս ազդեցիկ մարմին է, ԵՄ-ն, ԵԽԽՎ-ն եւ մյուս միջազգային կառույցները ինչու պակա՞ս ազդեցիկ կառույցներ են, ՌԴ-ից են դիմում, որ պետք է բացել միջանցքը, լսո՞ւմ է, անո՞ւմ է։ Դուք հույս ունեք, որ այսքանին արհամարհելուց հետո լսելու է իր երկրի մտավորականների՞ն։ Ասենք՝ երկու մշակույթի գործիչ մտերմիկ ոճով ինչ-որ բան են ասելու, ինքն էլ սիրտը բացելու է, ասի՝ վա՜յ, ձեզ էի սպասում եւ այժմ Լաչինի միջանցքը բացելու եմ իմ սրտի պես․․․ Ասում են, գրում են, բայց իր էությունն իմացողը, նրա բռնակալական, դաժան հաշվարկների մասին իմացողները գիտեն, որ իրենց խոսքը չի անցնելու։ Ես ուրախ եմ, սիրելիս, որ դուք այդ հավատն ունեք ձեր մեջ։

- Ես, այո, հավատում եմ մշակութային լեզվի զորությանը։

- Հավատացեք, բայց իմացեք, որ կան մարդ կոչվածի տեսակներ, որոնք ընդհանրապես սիրային, գեղեցիկ բառեր շատ տհաճությամբ են լսում։ Մենք ամիսուկես է՝ այս պրոցեսի մեջ ենք, ես օրերս խոսել եմ նաեւ Ֆրանսիական ռադիոյի հայկական ձայնով եւ ներկայացրել ասելիքս։ Միջանցքի փակումը քաղաքական հաշվարկի հետեւանք է, եւ օգտագործելով աշխարհում տիրող այս քաոսային իրավիճակը՝ Ալիեւը հաշվարկել է, որ իր վրա ո՛չ ռուսը կարող է ազդել, ո՛չ ԱՄՆ-ն, ո՛չ էլ Եվրոպան։ Նավթ ու գազ ունի, ծախում է, նրանց սիրտն էլ փափկեցնում է։ Էդ գազն ու նավթն ավելի կարեւոր նշանակություն ունեն, քան մարդկանց ցավերը, հոգսերը, տանջանքները, խաղաղության եւ սթափության կոչերը։ Սա աշխարհի ցավն է ու ողբերգությունը, միայն մեր ցավը չէ, երբ Ալիեւի նմաններին թույլ են տալիս հանգիստ ու ազատ անել այն, ինչն արվում է մասնավորապես Լաչինի միջանցքի դեպքում։ 

Հ․Գ․ Արցախցի գրող Կիմ Գաբրիելյանն ու Արցախի գրողների միության նախագահի որդին միջանցքի փակման հետեւանքով չէին կարողանում վերադառնալ Ստեփանակերտ։ Տեղեկացանք, որ Կ․ Գաբրիելյանն օրերս կարողացել է հասնել Արցախ։ 

Հեղինե Մանուկյան

«Հայկական Ժամանակ»-ը Telegram-ում
Տպել
1476 դիտում

Հայաստանն առաջնահերթություն է տալիս խաղաղությանը. ԱԺ պատվիրակությունը մասնակցել է ԵԱՀԿ ԽՎ ձմեռային նստաշրջանին

Արգելափակումից դուրս բերված 1430 մեքենա, 578 ՃՏՊ և տուժածներ. ուժեղացված ծառայության արդյունքները

ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանի գլխավորած պատվիրակությունն աշխատանքային այցով մեկնել էր Իտալիա. տեսանյութ

Ջեբկիրին ասեք՝ Գյումրիում համայնքապետի ընտրություններ են, ոչ թե ծաղրածուի, ալիքները խառնել է. Պալյան

Դիլիջանի գիշերօթիկի լքված շենքը ռիսկային է. ինչ է առաջարկվում այնտեղ բնակվող ԼՂ-ից բռնի տեղահանվածներին

Էվերեստի վրա թափվող ձյունն այլևս չի պահպանվում, ձնածածկույթը 150 մետրով նահանջել է

Սահմանազատումն այսօրվա դրությամբ բանակցային գործընթացի միակ հատվածն է, որ շոշափելի արդյունքներ ունի. Դըկոտինյի

Փետրվարի 24-ից հանրապետության դպրոցներում դասերը շարունակվելու են բնականոն կերպով. ԿԳՄՍՆ

Անկում տարադրամի շուկայում. ինչ փոփոխություններ են արձանագրվել փետրվարի 23-ին

Օդի ջերմաստիճանը կնվազի 6-9 աստիճանով. ինչ եղանակ սպասել առաջիկա օրերին

Շնորհակալ եմ բոլորին, ովքեր իրենց գործը կատարում են հոգատարությամբ ու պատասխանատվությամբ. Ավինյան

Մարտունի-Վարդենիս ճանապարհին ձյուն ու բուք է. տեսանյութ

Վատիկանը նոր տեղեկություն է հայտնել Հռոմի պապի առողջական վիճակի մասին

Վրաստանում ձյան տեղումների հետևանքով որոշ գնացքների երթուղիներ չեղարկվել են. սպասվում է եղանակի վատթարացում

Ահազանգեր են ստացվել արգելափակված ավտոմեքենաների վերաբերյալ. 59 քաղաքացու օգնություն է ցուցաբերվել. տեսանյութ

34-ամյա տղամարդը առանց վարորդական իրավունքի վկայականի, ոչ սթափ վիճակում մեքենաների է բախվել. վիրավորներ կան

Փլուզվել է Պերուի առևտրի կենտրոններից մեկի տանիքը. կան զոհեր

Իսրայելը հետաձգել է պաղեստինցի բանտարկյալների ազատ արձակումը

ՀՀ-ն կարևորում է Ճապոնիայի հետ համակողմանի համագործակցության խորացումը. Փաշինյանի ուղերձը Ճապոնիայի վարչապետին

Քանի չկա խաղաղության համաձայնագիր, հակամարտությունը կարող է վերսկսվել. ԵՄ դիտորդները պրոֆեսիոնալներ են. դեսպան

Հայկական հեռուստատեսությունն անհնար է պատկերացնել առանց Ձեզ. վարչապետի շնորհավորական ուղերձը Նարա Շլեպչյանին

Պաշտպանության ոլորտում համագործակցությունը ՀՀ-ի հետ շարունակվում է, պաշտոնական Փարիզի դիրքորոշումն է. դեսպան

Դպրոցում ծեծկռտուք է տեղի ունեցել ֆիզկուլտուրայի ուսուցչի և աշակերտների միջև․ 27-ամյա մանկավարժը ձերբակալվել է

Երևանի և 4 մարզի բազմաթիվ հասցեներում մի քանի ժամ լույս չի լինի

Վարդենյաց լեռնանցքը փակ է կցորդով փոխադրամիջոցների համար. իրավիճակը ՀՀ ավտոճանապարհներին

Էդգար Ղազարյանի նկատմամբ վարչական հսկողություն է կիրառվել

Թուրքիայում ընթացած լեռնադահուկային սպորտի պատանեկան միջազգային մրցաշարում հայ մարզիկը բրոնզե մեդալ է նվաճել

Հալիձորի մոտակայքում չորս բեռնատար է արգելափակվել ձյան շերտում

Ինչ իրավիճակ է Լարսի ճանապարհին

Մի քանի տարածաշրջանում ձյուն է տեղում. կան փակ և դժվարանցանելի ավտոճանապարհներ

Վահագն Դավթյանը ոսկե մեդալ է նվաճել աշխարհի գավաթի առաջին փուլում

Հոսպիտալում հիվանդության հետևանքով զինծառայողի մահվան դեպք է արձանագրվել. ՊՆ

Երևանի քաղաքապետարանը զգուշացնում է

2021-2025 թվականներին Փարաքար համայնքում կառուցվել և շահագործման է հանձնվել 2 դպրոց

«Բոշա՛», «բոշան դո՛ւ ես» ոճի մեղադրանքներ կամ ինչու Թրամփը բռնեց ռուսական գիծը՝ ակնհայտ լարվելով Զելենսկիի հետ

Դավիթ Բեկ համայնքում կրակոցներ չեն հնչել և տուժածներ չկան. ՆԳՆ

15 տարվա դպրոցի ճաշարանը խուց է, գրադարանը՝ հավաբնի չափ, պետության ներդրումը եղել է փող աշխատելու ձև. նախարար

Դիտորդները չեն ծեծվի, լցոնում չի չլինի. ինչ խնդիրներ կան Սահմանադրության մեջ, ինչպես կշտկվեն դրանք

Ռուս-ամերիկյան 2-րդ բանակցությունները կկայանան հաջորդ շաբաթ. Թրամփ

ՄԻՊ աշխատակազմը, ՔԿԾ ղեկավարն ու «Նուբարաշեն» ՔԿՀ պետը քննարկել են հիմնարկում արձանագրված խնդիրները