Ֆինլանդիան ամբողջությամբ փակել է Ռուսաստանի հետ ցամաքային սահմանը. ինչ է կատարվել այնտեղ և որն է որոշման պատճառը

Ֆինլանդիայի իշխանությունները հայտարարել են նոյեմբերի 30-ից դեկտեմբերի 13-ը Ռուսաստանի հետ ցամաքային սահմանի գրեթե ամբողջկան փակման մասին (բացառություն է արվում բեռնափոխադրումների համար)։ 

Մեկ շաբաթվա ընթացքում Ֆինլանդիան գրեթե ամբողջությամբ փակել է Ռուսաստանի հետ սահմանը՝ մոտ 1500 կիլոմետր երկարությամբ։ Ամենահյուսիսային սահմանային կետը թողնվել է հաղորդակցության համար՝ Մուրմանսկից երեք ժամվա ճանապարհ է մեքենայով, ամայի տունդրայով: Նշվում է, որ Հելսինկիում մնացած յոթ սահմանային անցակետերի փակման պատճառը Մերձավոր Արևելքի և Աֆրիկայի երկրներից ապաստան հայցողների աննորմալ հոսքն է։ Ֆինլանդիան պնդում է, որ ռուսական իշխանությունները միտումնավոր վերահսկում են փախստականների հոսքը և նրանց ուղարկում դեպի սահման։

Նախկինում Ֆինլանդիան գրեթե ամբողջությամբ փակել էր Ռուսաստանի հետ սահմանը՝ բաց թողնելով միայն մեկ անցակետ՝ Ռայա-Ջոոսեպպին, որը այժմ բաց է օրական ընդամենը չորս ժամ։

Ինչու՞ է որոշվել փակել սահմանը

Վարչապետ Պետերի Օրպոն երեքշաբթի օրը՝ նոյեմբերի 28-ին, ասել է, որ սահմանն ամբողջությամբ փակելու որոշումը պայմանավորված է երրորդ երկրներից ապաստան հայցողների կտրուկ աճով, ովքեր փորձում են Ռուսաստանից մտնել Ֆինլանդիա։ «Ֆինլանդիան մտադիր է դադարեցնել այս պրակտիկան»,- ասել է Օրպոն:

Ֆինլանդիայի սահմանային ծառայության հարավարևելյան հատվածի վիճակագրության համաձայն (այն վերահսկում է ֆիննա-ռուսական սահմանի ամենահայտնի անցակետերը), 2023 թվականի առաջին կիսամյակում ամսական ոչ ավելի, քան մեկ տասնյակ մարդ ապաստան է խնդրել: Ամռան վերջին՝ 12-15 հոգի, հոկտեմբերին՝ 32: Նոյեմբերի կեսերից այդ թիվը հասել է օրական մի քանի տասնյակի:

Վերջին շաբաթվա ընթացքում փախստականի կարգավիճակ ստանալու համար դիմել է 300 մարդ։ Դրանից 176-ը տեղի է ունեցել մեկ օրում՝ նոյեմբերի 17-ին։ Ընդհանուր առմամբ, ինչպես հինգշաբթի օրը խորհրդարանական հանդիպման ժամանակ ասել է Ֆինլանդիայի վարչապետ Պետերի Օրպոն, օգոստոսից ի վեր երրորդ երկրների 803 քաղաքացի ժամանել է սահման առանց անհրաժեշտ փաստաթղթերի: Առաջին չորս սահմանային անցակետերի փակումը չի դադարեցրել փախստականների կազմակերպված հոսքը:

Ավելի վաղ վարչապետը հայտարարել էր, որ ապաստան հայցողների նման հոսքը կարող է լինել Ռուսաստանի կողմից պլանավորված գործողություն։

Ֆինլանդիայի իշխանությունները կարծում են, որ Մոսկվան փախստականներ է ուղարկում սահման՝ ի պատասխան ՆԱՏՕ-ին անդամակցելու և ԱՄՆ-ի հետ պաշտպանական համագործակցության ընդլայնման։ Կրեմլը հերքում է այս մեղադրանքները։

Ֆինլանդիայի սահմանապահ ծառայության տվյալներով՝ նոյեմբերին Ռուսաստանից Ֆինլանդիա է մտել մոտ 900 ապաստան հայցող այնպիսի  երկրներից, ինչպիսիք են Աֆղանստանը, Քենիան, Մարոկկոն, Պակիստանը, Սոմալին, Սիրիան և Եմենը։

Ռուսաստանի արձագանքը

Ռուսաստանի իշխանությունները չեն ընդունում փախստականների հոսքը շահարկելու մեղադրանքները։ Այս շաբաթ ՌԴ նախագահի մամուլի քարտուղար Դմիտրի Պեսկովն ասել է. «Սահմանային անցակետն օգտագործում են նրանք, ովքեր դրա օրինական իրավունքն ունեն։ Այս առումով մեր սահմանապահները լիովին կատարում են իրենց բոլոր պաշտոնական հրահանգները»։

Պեսկովը խոստովանել է, որ Ռուսաստանը ոչ մի կերպ չի կարող ազդել ֆիննական կողմի որոշման վրա:

«Սա ոչ այլ ինչ է առաջացնում, քան խորը ափսոսանք, քանի որ մենք Ֆինլանդիայի հետ ունեցել ենք երկարամյա շատ լավ հարաբերություններ, պրագմատիկ, փոխադարձ հարգանքի վրա հիմնված։ Իհարկե, մենք ցավում ենք, որ այդ հարաբերությունները փոխարինվեցին բացառապես ռուսաֆոբ դիրքորոշմամբ, որին այժմ սկսել են հավատարիմ մնալ այս հարևան երկրի ղեկավարները»։

Մարդիկ փորձում են անցնել անգամ փակ սահմանը

Նոյեմբերի 18-ին Ֆինլանդիայի հարավ-արևելքում փակվել են հիմնական անցակետերը։ Մարդկանց հոսքը այնուհետ շարժվել է դեպի հյուսիս։ Ֆինլանդիայի սահմանից 30 կմ հեռավորության վրա գտնվող Կոստոմուկշայում ականատեսները նկատել են, թե ինչպես են արտասահմանցիների  խմբերը  կուտակվում են քաղաքի մուտքերի մոտ, որտեղ գործում է սահմանային ռեժիմը, նրանք առավել հաճախ թեթև հագուստով են՝  վատ հարմարեցված տարվա այս հատվածում տեղում տիրող ձնաբքին ու սառնամանիքին:

Հինգ օրվա ընթացքում մի քանի տասնյակ ապաստան հայցողներ անցել են Վարտիուս, Կուուսամո և Սալլա մնացած անցակետերով։ Արդեն փակ Նիիրալա անցակետում տղամարդը փորձել է ճեղքել արգելապատնեշները, և նրա հետ առերեսվելուց հետո ֆին սահմանապահներն արցունքաբեր գազ են կիրառել։

ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Յենս Սթոլթենբերգը երկուշաբթի օրը Բրյուսելում կայացած մամուլի ասուլիսում ասել է, որ «սա ևս մեկ օրինակ է, երբ Ռուսաստանը օգտագործում է միգրացիան որպես գործիք՝ փորձելով ճնշում գործադրել Եվրոպայի այլ երկրների վրա»:

Սահմանային անցումների սահմանափակումները փաստացի արդեն սկսել են ուժի մեջ մտնել։ Երկուշաբթի՝ նոյեմբերի 27-ին, միայն երեք միգրանտ է հատել Ֆինլանդիայի սահմանը Ռաջա-Ջոոսեպպի անցակետով, իսկ երեքշաբթի ֆին սահմանապահները Ռուսաստանից ոչ մի մարդու թույլ չեն տվել երկիր մտնել։

Ֆինլանդիայի սահմանապահ ծառայության խոսնակ, գնդապետ Մատի Պիտկանիտտին BBC-ին ասել է, որ փախստականների իրավունքները պաշտպանելու իր երկրի պարտավորությունները խանգարում են իր երկրին ամբողջությամբ փակել սահմանը:, այլապես այդպես էլ կլիներ:

Պիտկանիտտին վստահ է, որ ռուս սահմանապահները միտումնավոր փորձել են խնդիրներ ստեղծել իրենց ֆին գործընկերների համար։ Նրա խոսքով՝ երրորդ երկրներից ներգաղթյալներին թույլ տալով անցնել՝ իրենք բազմիցս հայտարարել են սահմանային անցակետի աշխատանքի ընդմիջման մասին։ Այսպիսով, միգրանտները չէին կարող վերադառնալ Ռուսաստան, եթե նրանց մերժեին մուտքը Ֆինլանդիայի տարածք։

BBC-ն գրում է, որ Ֆինլանդիայի Փախստականների օգնության կենտրոնի ղեկավար Պիա Լինդֆորսը մտավախություն ունի, թե Ռուսաստանի հետ սահմանի բոլոր անցակետերի փակումը կհանգեցնի նրան, որ փախստականներն ու միգրանտները կփորձեն ապօրինի մուտք գործել Ֆինլանդիա՝ անտառային ճանապարհներով անցնելով հարյուրավոր կիլոմետրեր:

«Այժմ ձմեռ է, և նման ճանապարհորդությունը կարող է շատ վտանգավոր լինել», - ասել է Պիա Լինդֆորսը:

Ընդհանուր առմամբ, ԵՄ երկրների և Նորվեգիայի հետ Ռուսաստանի սահմաններից ընդամենը մի քանի հազար կիլոմետրի վրա մնացել է 10 սահմանային անցակետ՝ մեկական Նորվեգիայում և Ֆինլանդիայում, չորսը՝ Էստոնիայում, երկուսը՝ Լատվիայում և երկուսը՝ Կալինինգրադի սահմանի և Լիտվայի։